кенә адымда баш карачы, корылтай рәисе, тагын берничә мөхтәрәм бәк урын алды. Шунда ук алдан билгеләп куелган угланнар келәмгә турыпочмак рәвешендәге тәгыймәтне китереп җәйделәр. Ул алтынлы җепләр белән чигелгән, асылташлар белән бизәлгән иде.
Мөхәммәдәминнең күзләре шул купшы киезгә килеп төртелде. Дәгъва тудырган тәгыймәт шушы икән инде, алайса, дип уйлап куйды. Әлеге мәсьәлә буенча кичә иртәнге якта ул илче Кляпик белән хөкүмәт башлыгы Кәлимәтне кабул иткән иде.
– Хан, синең кебек заманыбызның укымышлы вә зыялы затына иске йолаларга ябышып яту ярамас, олуг кенәз Василий да, Ауропа да аңламас. Син монгол ханы түгел, татар ханы, – дип, иң элек илче үз фикерен белдерде.
– Әгәр тамаша вакытында ялгыштан киез ярылып китсә, адәм мәсхәрәсенә калуыбыз бар бит, – дип өстәде баш карачы.
Ә Үрбәт алардан да алданрак җитешкән иде. Бичәсенә, аның белән килештермичә, баш карачыны кабул итүе өчен, бик ачуы чыккан иде дә сәбәбен белгәч сүнде тагын. Сүнмәде, юк, киресенчә, хатыны көтелмәгән яктан ачылып китте.
– Хөрмәтле Мөхәммәдәмин хан, – диде ул рәсми мөнәсәбәттә, – Казан ханлыгына синең бабаң Олуг Мөхәммәд нигез салган, бөек дәүләтләр сафына бастырган. Син шул юлны дәвам иттерүче. Элекке дан, элекке шөһрәтне кайтаруны да Ходай сиңа язган дип беләм. Казан йорты әүвәлгечә бөтен тирә-якны куркытып, дер селкетеп торсын иде…
– Болары синең эш түгел инде, – диде Мөхәммәдәмин, бик үк каты бәрелмичәрәк кенә, – үз вазифаларымны ничек тә үзем үтәргә тырышырмын.
– Беләм, җанашым, беләм, – дип, хатын иренә килеп сарылды. – Сакалың шундый йомшак, күркәм синең, Мөхәммәдәмин, көннәр-төннәр буе сыйпаштырып утырсам да ялыкмас идем…
Хан хатынын кочагына тартып кертте.
– Син минем Аллам, – дип пышылдады бәхетле бичә. – Ә әлеге сүзләрне оныт, яме, җанашым, мин шулай җилбәзәк бер нәмәстә инде, хатыннарның чәче генә озын бит аларның, акыллары кыска…
Ай-һай, кыска акыллы кеше тарих төпкелләрен айкап чыгара алыр иде микән? Дөрес, әлегәчә алар гыйшык телендә сөйләштеләр, наз телендә. Араларына бүтән сүз дә, бүтән гамәл дә керми, керә дә алмый иде. Ширбәт ае башканы кабул да итми, якын да җибәрми.
Ә бүген бу язылмаган канун бозылды. Һәм аны Үрбәт үзе бозды, белә торып, күрә торып бозды. Чөнки Мөхәммәдәминне менә хәзер, шушы мизгелдә үз ягыңа аударырга, теләктәшең итәргә кирәк. Югыйсә соңга калуың ихтимал. Үрбәтнең ниятләре зурдан. Ул ундүрт елга сузылган кимсетелү-җәберләүләрне болай гына калдырырга теләми. Үчен исә фәкать Мөхәммәдәмин булышлыгы белән генә кайтара ала.
Мөхәммәдәмин хатынының сүзен өскә чыгарды. Сорасалар, мөгаен, ни өчен икәнен аңлатып та бирә алмас иде. Кляпикка «әйе» дип әйтергә ачылган авыздан «юк» дигән сүз очты. Үзе дә сизми калды, гүя аның белән ниндидер тылсымлы көч идарә итә иде.
– Тәгыймәт кулайрак булыр, – диде.
Тегеләрнең дә бирешәсе килми. Имеш, без синең абруең, Казан йортының дан-дәрәҗәсе хакында ут йотабыз.
– Мин шулай хәл иттем, – дип кисте хан.
Менә