boynu kərpic rəngi alan mürəbbiyəyə ədəblə əl verdi. Mürəbbiyə pan Yanın qarşısında əyləşdi və baxışını aşağı dikdi. Səthi insanlar guya kişilərin panna Valentinada dəfedilməz təəssürat doğurduğu nəticəsini çıxarmağa tələsərdilər, amma zadəganlara nifrətini bu cür nümayiş etdirdiyini elmli xanımın özündən öyrənə bilərdilər.
“Dəhşətli şəxsdir! – deyə endirilmiş kiprikləri altından pan Yatsekə nəzər salaraq, düşündü. – O neçə qadını bədbəxt edib!”
Panna Valentina yaraşıqlı mülkədarın gözəl cinsə zəiflik göstərdiyini eşitmişdi, bunun nəticəsində evdə qadın xidmətçilər uzun müddət qalmırdı.
“Axı o, evdə bu cür gec-gec olur, – deyə düşündü. – Ilahi, əgər o həmişə burda olsaydı, yəqin, bu atılmış uşağın tərbiyəsindən imtina etməli olardım!..”
Mülkədar hər hansı qərəzsiz olmaqla, iki əlini də masanın üzərinə qoydu və panna Valentinaya (ona göründüyünə görə, ədəbsizcəsinə) baxaraq, lakeyə müraciət etdi:
– Mənə ingilissayağı bifşteks qızardılmasını tapşır.
– Ət yoxdur, cənab pan.
– Niyə belə? Artıq iyunda ət əldə etmək mümkün deyilmi?..
– Əldə etmək olar, lakin pani xanım şəhərə adam göndərməyib.
Ana və qızı bərk qızardılar. Qənaətə görə ət üçün göndərmədikləri onlara yaxşı məlum idi.
– Onda iki ilıq yumurta bişirməyi əmr et, – pan bu dəfə melanxolik baxışını mürəbbiyəyə yönəldərək, belə dedi.
Panna Valentina müdaxilə etməyi yerli saydı:
– Yəqin, yumurta da yoxdur, bu gün onu nahara vermişdilər. Bundan əlavə, mən hər gün çiy yumurta içirəm.
– Metsya, görürəm, sənin Kivalskayan təsərrüfatı tamamilə başlı-başına buraxıb, – deyə pan Yan qeyd etdi.
– Ona buraxılmış vəsaitə uyğunlaşır – deyə mürəbbiyə yalnız pan Yanın qanını qaraltmaqdan ötrü nifrət etdiyi anbardarı müdafiəsi altına alaraq, əlavə etdi.
Onun sözləri mülkədara toxundu.
– Metsya, sən o qədər zəifsən ki, panna Valentinanı kassir vəzifəsilə yükləyirsən?.. – deyə soruşdu.
– Mais non (Heç də yox) !.. – pərt olmuş pani Matilda pıçıldadı.
Ancaq sanki qoca qarımış qızın içərisinə cin girmişdi.
– Bu elə də pis olmazdı, – deyə istehza ilə dişləri arasından sızdırdı. – Əgər sizdə kassir əvəzi Şmuldursa, pani Matildanın yanında elə həmin vəzifəni uğurla yerinə yetirə bilərdim.
– Mübahisəsizdir, – pan Yan bir balaca qaşlarını çataraq, cavab verdi, – ancaq mənə belə gəlir, bu, Anelkaya fayda gətirməzdi.
Anelkanın qaşığı, az qala, əlindən düşəcəkdi.
– Məsələn, bu gün onunla işlək yolda rastlaşdım.
– Anelkanı?.. – ana və mürəbbiyə bir səslə çığırdılar.
– Bəli, Anelkanı. Xoşbəxtlikdən, tək deyil, bu quldur Qaydanın qızı və üstəlik, çoşqa ilə birlikdə…
– Anelya!.. – deyə pani Matilda pıçıldadı.
– Bax, hələ bizim çıxarlarımızın hesabının aparılması ilə məşğul olmağa iltifat edənə kimi artıq indi qızımın nəyə məhkum olduğunu görürsünüz… – evin sahibi istehza ilə mürəbbiyəyə müraciət edərək, davam etdi. – O, çoban qızları və çoşqalar arasında özünə yoldaşlar axtarır…
Panna Valentina yaşıl rəng aldı.
– Ah! Belə tanışlığın nə vaxtsa ona gərək olub-olmayacağını kim bilir, – deyə o, saxta sakitliklə cavab verdi.
– Çoşqalarlamı?
– Xalqın uşaqları ilə. Indiyə kimi əsilli cənabların yalnız yəhudilərlə dostluq qurmaq adəti vardı və gözlərimiz qarşısında bunun nə ilə qurtardığına nümunələr az deyil. Bəlkə növbəti nəsil zərurət səbəbindən kəndlilərlə yaxınlaşacaq…
Mülkədarın dodaqları əsdi, ancaq öz üzərində güc göstərərək, gülümsündü.
Panna Valentina qızğın demokratdır, – tamamən qorxmuş pani Matilda kəkələdi. – Ancaq Anelkanın onun yanında elə uğurları var ki…
– Göründüyü kimi, bunu hamı başa düşmür, – deyə mürəbbiyə adi utancaqlığının əksinə olaraq, düz mülkədarın sifətinə baxmaqla, mızıldandı. Indi, ən azından, özünü bu məkrli qəlb ovçusunun qəsdindən mühafizə etdiyinə əmin olaraq, qələbəsini bayram edirdi.
Həqiqətən, müdafiə vasitəsi qədərincə radikal oldu. Üstəlik də, pan Yan mürəbbiyəyə üç aya görə maaş ödənilmədiyini vaxtında xatırlayaraq, ona etiraz etmədi. Qızına müraciət etdi:
– Anelka…
Qız haqq-hesab saatının çatdığını fikirləşərək, masa arxasından qalxdı və titrəməklə, atasına yaxınlaşdı. Masa, samovar, bütün otaq gözləri qarşısında hərləndi.
– Nədir, ata?..
– Yaxın gəl…
Anelka, az qala, yıxıldı.
– Bir daha yola qaçmamağı səndən xahiş edirəm, – atası asta-asta belə dedi və onu qucaqlayaraq, alnından öpdü. – Indi isə get, çayını axıra kimi iç…
Anelka göyün yeddinci qatında idi. “Ilahi, o necə də mərhəmətlidir!.. Bu Qayda da necə pis adamdır, – öz qızını vurur!..
Amma bu yerdə pani Veysi xatırladı və heyranlığı dərhal soyudu.
BEŞİNCİ FƏSİL
Bir həftə keçdi. Günəş getdikcə daha güclü yandırırdı, gecələr isti və qısa idi. Tarlaların üstü ilə zaman-zaman, yağış səpməklə, buludlar üzüb keçirdi, ancaq külək, taxıla ziyan vurmasınlar deyə, onları dərhal dağıdırdı. Ağaclar çiçəkləmişdi, bir çoxunün üstünə isə artıq meyvələr tumurcuqlamışdı.
Hər şey ətir saçırdı. Nohurun üstündə leyləklər qurbağa qurultusuna qulaq verərək, fikrə getmişdilər. Quş yuvalarında artıq balalar tərpəşirdi. Ətrafda hər şey yaşamağa və böyüməyə tələsir, yaxud da həyat və böyümə üçün qüvvə toplayırdı. Təbiətdə, qaynayan sudakı qabarcıqlar kimi, fasiləsiz olaraq, yeni həyatlar, yeni səslər, yeni sevinclər peyda olurdu. Günəş üfüqün üzərində nə qədər yüksəyə qalxırdısa, həyat da bir o qədər qarşısıalınmaz şəkildə çağlayırdı. Bu nəhəng işıq mənbəyinin bütöv ruhlar güruhu ilə əhatə olunduğu və onların qayğısızcasına şuxluq və şənliklə dolu olmaqla, müvəqqəti varlıqlara daxil olaraq, dolu kimi yerin üstünə yağdığı kimi görünürdü.
Çöllər, kolluqlar və meşələr, təpələr və vadilər bütün mümkün çalarlı yaşıl geymişdilər və bu yaşıllıq arasında ağ, qırmızı, göy, sarı və allah bilir, daha hansı