canlı naturadan kömürlə baş, yaxud bədən eskizi götürmək məsələsi dururdu, bu da onu qorxudurdu. O bilirdi ki, ona on beş-iyirmi tələbə ilə bir sinifdə işləmək lazım gələcəkdir, bu tələbələr onun işini görəcək və tənqid edəcəklər. Həftədə iki dəfə müəllim onları yoxlamalıdır. O, prospektdən öyrəndi ki, bir ay içərisində daha artıq müvəffəqiyyət qazananlar, hər dəfə sinif yeni işə başladığı vaxt yaxşı yer seçmək hüququ alır. Yucin müəllimləri Amerikanın incəsənət aləmində yaxşı tanınmış adamlar kimi təsəvvür edirdi – bunlar hamısı “M.A” – “milli akademiklər” idilər. Onun bəzi dairələrdə bu ada necə həqarətli münasibət bəsləndiyindən də xəbəri yox idi.
Bir dəfə axşam, oktyabr ayının bazar ertəsi günlərindən birində Yucin hər şeyə izahat verən həmin prospektin göstərişlərinə riayət edərək, aldığı kağızdan bir neçə vərəq götürüb məşğələlərə başladı. O, parlaq işıqlandırılmış dəhlizə və siniflərə baxarkən bir qədər əsəbiləşirdi, yanından ötüb keçən oğlan və qızların görünüşü isə onun sakitləşməsinə heç də kömək etmirdi. Onların şənliyi və sərbəst hərəkətləri dərhal onun gözünə dəydi. Tələbələr maraqlı, mərd və əksərən gözəl kişi təsiri, talibələr isə incə, cəsarətli və özünə inanan gənc qız təsiri buraxırdılar. Yucinin fikrən qeyd etdiyi kimi, bu qızlardan biri, yaxud ikisi xüsusi, anlaşılmaz gözəlliklə fərqlənirdi. Bu, heyrətəlayiq bir aləm idi.
Sinif otaqları da onu az təəccübləndirmədi. Onlar bu məqsədə çoxdan xidmət etdiklərindən, onların divarları başdan-başa palitralardan qazınan boyaya bulaşmışdı. Burada molbert adlı şey yox idi, yalnız kiçik stullar və skamyalar vardı. Yucin öyrəndi ki, tələbələr stulları qıçları yuxarı qoymaqla onlardan molbert kimi istifadə edirlər, skamyalar isə stulları əvəz edir. Sinfin ortasında adi stol hündürlüyündə səhnə düzəlmişdi. Naturaçı kişi və qadınlar çəkilmək üçün burada otururdular, otağın bir küncündə isə arakəsmə vardı ki, bunun arxasında onlar paltarlarını dəyişirdilər. Nə bir şəkil, nə də bir heykəl var idi, divarlar çılpaq idi, onlardan birinin yanında isə nə üçünsə royal qoyulmuşdu. Dəhlizlərdə və ümumi salonda müxtəlif vəziyyətlərdə bədən, yaxud onun hislərinin təsviri asılmışdı, bu isə səmimi gənc oğlan olan Yucin üçün çox cəlbedici idi. O, gizli bir hiss ilə bu şəkillərə baxır, lakin anlayırdı ki, belə bir fikirdə olduğunu heç kəsə etiraf etməməlidir; o özünə deyirdi ki, incəsənət adamları belə vəsvəsələrə laqeyd olmalı və özündə bu hisləri boğmalıdır. Axı onlar buraya qadınlar haqqında düşünməyə deyil, işləməyə gəlirlər.
Məşğələlər üçün təyin olunmuş saat gəldikdə tələbələr vurnuxmağa və o tərəf-bu tərəfə qaçmağa, bəziləri öz aralarında məsləhətləşməyə başladılar və bir az sonra kişilər bir cərgədə, qadınlar isə o biri cərgədə olan otaqları tutdular. Yucin öz sinfində lap arakəsmənin yanında oturan və darıxdırıcı nəzərlə ətrafa baxan bir qız gördü. Qarasaçlı və qaragözlü bu qız qəşəng idi, onun üzü irlandiyalı olduğunu göstərirdi. Başında Polşa qadınlarının milli papağını xatırladan papaq və əynində qırmızı plaş var idi. Yucin onun naturaçı olduğunu düşünür və gizlində özündən soruşurdu ki, doğrudanmı o bu qızı çılpaq görəcəkdir. Bir neçə dəqiqədən sonra, hamı oturduğu zaman, cərgələrdə gur bir hərəkət əmələ gəldi. Otuz altı yaşlarında, ucaboylu, zahirən çox gözəl olan bir kişi ağır addımlarla sinfə daxil oldu. O gəzə-gəzə bütün otaqdan keçdi və diqqət toplamağı tələb etdi. Onun əynində köhnə boz yun kostyum, başında səliqəsiz halda yan qoyulmuş, ensiz kənarlı, darçını rəngli şlyapa var idi. O bu şlyapanı çıxarmağı lazım bilmədi. Pencəyinin altında qatlama yaxalıqlı mavi milli köynək görünürdü – bütün bunlar ona fövqəladə, özündən razı bir adam görünüşü verirdi. O, uzun və ensiz üzlü, möhkəm cizgiləri olan iri ağızlı, iri əl-ayaqlı, uca və qədd-qamətli bir kişi idi, dənizçi kimi yırğalana-yırğalana yeriyirdi. Yucin bunun onların müəllimi mister Templ Boyl olduğunu başa düşdü və onun indicə giriş nitqi şəklində bir şey irad edəcəyini gözlədi. Lakin o, ancaq məlumat verdi ki, sinif başçısı mister Uilyam Reyn təyin olunur və ümidvardır ki, intizam barəsində də boş yerə vaxt sərf etmək barədə şikayət etməyəcəkdir. Çərşənbə və cümə günləri o müntəzəm olaraq, işləri nəzərdən keçirəcək və əmindir ki, bütün tələbələr müvəffəqiyyətlə çalışacaqdır. Sonra sinfə işə başlamağı təklif etdi və gəldiyi kimi tələsmədən çıxıb getdi.
Yucin tələbələrin birindən bunun həqiqətən də mister Boyl olduğunu öyrəndi. Gənc irlandiyalı qız arakəsmənin arxasına keçdi və Yucin öz yerindən onun soyunduğunu gördü. Bu, Yucini çaşdırdı, o bu qədər tələbənin içərisində həyəcanını üzə verməmək üçün özünü ələ aldı. Başqaları etdiyi kimi, o da stulu baş-ayaq qoydu və skamyada oturdu. Balaca qutuda olan kömür onun yanında idi. O, lövhənin üzərinə çəkilmiş kağızı hamarladı, zahiri sakitliyini mühafizə edərək səbrsizliklə gözlədi. Bəzi tələbələr öz aralarında danışırdılar. Nəhayət, naturaçı qız nazik, şəffaf köynəyini çıxartdı, çılpaq və tamamilə sakit halda bir anda arakəsmənin arxasından çıxdı. Qız səhnəyə qalxdı, əllərini yanlarına saldı, başını geri ataraq üzü tələbələrə doğru durdu. Yucinin qulaqları cingildədi, rəngi qızardı. O, qıza baxmaqdan qorxdu. Kömür götürüb, heç olmasa qızın duruşunu və üzünün cizgilərini qismən verməyə cəhd edərək, kağızda cəsarətsiz xətlər çəkməyə başladı. Bütün cizgilərini qismən verməyə cəhd edərək, kağızda cəsarətsiz xətlər çəkməyə başladı. Bütün olub keçənlər – onun bu otaqda olması da, onun qarşısında bu naturaçı qızın durması da, – bir sözlə, onun şəkil çəkməyi öyrənməsi də – ona qeyri-adi görünürdü. Demək bu aləm, onun bu vaxta qədər tanıdığı aləmə heç də oxşamayan bu aləm, belə imiş! O bu aləmə daxil oldu, çünki burada öz yerini tapmışdı.
YEDDİNCİ FƏSİL
Yucin incəsənət institutuna daxil olmağı tamamilə qət etdikdən sonra ilk dəfə öz ailəsinə baş çəkdi. Onun doğma evinin Çikaqodan cəmi yüz mil məsafədə olmasına baxmayaraq, onda heç vaxt, yeni il bayramlarında belə, oraya getmək arzusu doğmamışdı. İndi o, valideyninə deyə bilərdi ki, öz yerini tapmışdır – o, rəssam olacaqdır. Onun iş məsələsinə gəldikdə, bu sahədə hər şey çox yaxşı idi. Görünür, mister Mitçli ondan razı idi. Yucin hər gün pulları və ödənilməmiş hesabları ona təhvil verirdi. Mister Mitçli nəqd pulları yoxlayır və pulları verilməmiş hesablarda “alınmalı” deyə qeyd edirdi. Yucinin səhvləri də olurdu: pul gah çox artıq, gah çox əksik gəlirdi. Lakin artıq pullar çatışmayan məbləği ödədiyindən nəticə etibarilə hesab düzəlirdi. Yucin pul məsələlərində aldatmağa qabil deyildi. O çox şey almaq istəyirdi, lakin o bunları namuslu yolla qazanmaq üçün səbrlə gözləməyə hazır idi. Onun təbiətində olan məhz bu cəhət mister Mitçliyə xoş gəlirdi. İndi o düşünməyə başlamışdı ki, ticarət işində Yucindən bir şey çıxar.
Yucin Çikaqodan cümə günü axşam, Əmək günü ərəfəsində yola düşdü – məlum olduğu kimi bu bayram sentyabrın birinci bazar ertəsi gününə düşür. Bu bayramı Aleksandriyada xüsusən təntənəli keçirirdilər. O, bazar və bazar ertəsi günlərini evdə keçirtmək üçün şənbə