York: Harcourt, Brace and Co.
Stocking, George W. (1965) ’On the Limits of “Presentism” and “Historicism” in the Historiography of the Behavioral Sciences’, Journal of the History of the Behavioral Sciences, 1: 211—17.
Tellis, Ashley J. (1996) ‘Reconstructing Political Realism: The Long March to Scientific Theory’, in Benjamin Frankel (ed.), Roots of Realism. London: Frank Cass. pp. 3-100.
Thompson, Kenneth (1952) ‘The Study of International Politics: A Survey of Trends and Developments’, Review of Politics, 14 (4): 433-67.
Thompson, Kenneth (1960) Political Realism and the Crisis of World Politics. Princeton: Princeton University Press.
Tully, James (ed.) (1988) Meaning and Context; Quentin Skinner and His Critics. Princeton: Prineeton University Press.
Vasquez, John A. (1983) The Power of Power Politics: A Critique. New Brunswick: Rutgers University Press.
Vasquez, John A. (1995) ‘The Post-Positivist Debate: Reconstructing Scientific Enquiry and International Relations Theory After Enlightenment’s Fall’, in Ken Booth and Steve Smith (eds). International Relations Theory Today. University Park: Pennsylvania State University Press, pp. 217-40.
Vasquez, John A. (1998) The Power of Power Politics: From Classical Realism to Neotraditionalism. Cambridge: Cambridge University Press.
Viotti, Paul R. and Kauppi, Mark V. (1999) International Relations Theory: Realism, Pluralism, Globalism, and Beyond, 3rd edn. Boston: Allyn and Bacon.
Vital, David (1967) ‘On Approaches to the Study of International Relations Or, Back to Machiavelli’, World Politics, 19 (4): 551-62.
Waever, Ole (1996) ‘The Rise and Fall of the Inter- Paradigm Debate’, in Steve Smith, Ken Booth, and Marysia Zaiewski (eds). International Theory: Positivism and Beyond. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 149-85.
Waever, Ole (1998) ‘The Sociology of a Not So International Discipline: American and European Developments in International Relations’, International Organization, 52 (4): 687-727.
Walker, R.B.J. (1989) ‘History and Structure in the Theory of International Relations’, Millennium: Journal of International Studies, 18(2): 163-83.
Walker, R.B.J. (1993) Inside/Outside: International Relations as Political Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
Wallerstein, Immanuel (1974) The Modern World System. New York: Academic Press.
Wallerstein, Immanuel (1980) The Modern World System II. New York: Academic Press.
Walt, Stephen M. (1997) ‘The Progressive Power of Realism’, American Political Science Review, 91 (4): 931-5.
Walt, Stephen M. (1998) ‘International Relations: One World, Many Theories’, Foreign Policy, 110: 29-46.
Waltz, Kenneth N. (1959) Man, the State and War: A Theoretical Analysis. Columbia: Columbia University Press.
Waltz, Kenneth N. (1979) Theory of International Politics. Reading, MA: Addison-Wesley.
Wendt, Alexander (1999) Social Theory of International Politics. Cambridge: Cambridge University Press.
Wight, Martin (1966) ‘Why is There No International Theory’, in Herbert Butterfield and Martin Wight (eds), Diplomatic Investigations: Essays in the Theory of International Politics. London: George Alien and Unwin. pp. 17-34.
Wight, Martin (1992) International Theory: The Three Traditions (eds Gabriel Wight and Brian Porter). New York: Holmes & Meir.
Wilde, Jaap H. de (1991) Saved from Oblivion: Interdependence Theory in the First Half of the 20th Century. Aldershot: Dartmouth Publishing Co.
Williams, Howard (1992) International Relations in Political Theory. Buckingham: Open University Press.
Willoughby, Westel Woodbury (1918) ‘The Juristic Conception of the State’, American Political Science Review, 12: 192-208.
Wilson, Peter (1998) ‘The Myth of the “First Great Debate”’, Review of International Studies, 24 (Special Issue): 1-16.
Wright, Quiney (1955) The Study of International Relations. New York: Appleton—Century-Crofts.
Zacher, M. and Matthew, R. (1995) ‘Liberal International Theory: Common Threads, Divergent Strands’, in Charles Kegley (ed.). Controversies in International Relations Theory: Realism and the Neoliberal Challenge. New York: St Martin's, pp. 107-50.
2
Sosiologiyanın fəlsəfəsi və Beynəlxalq münasibətlər
COLIN WIGHT
Fənn özünün üsulları üzərində düşünməyə başladıqda, onu təsvir etmək üçün müxtəlif ehtiyatlar və ona yetirilən nəzərlərin yönələ biləcəyi müxtəlif mənbələr diapazonu artıq mövcud olur. Bu cildin 1-ci Fəslində Brian Schmidt fənnin tarixi və tarixşünaslığına müraciət etmişdir. Fənnin inkişafının istənilən tarixi hesabatı üçün zəruri olan məsələlərin çoxunun, istər-istəməz, sosial elmin fəlsəfəsinə (əsas prinsiplərinə) uyğunluq probleminə toxunacağı labüddür (Gordon, 1991; Manicas, 1987). Sosial elmin fəlsəfəsi onun tarixindən ayrılmazdır, və Beynəlxalq münasibətləri formalaşdıran debatların çoxu, sosiologiyanın fəlsəfəsi ilə vəhdətdə olan məsələlərlə məşğul olmuşdur. Schmidt bu məsələlərin tarixi olaraq fənni formalaşdırması (və ya düzgün formalaşdırmaması) tərzi ilə məşğul olurdusa, bu fəsildə diqqət onların mahiyyətinə veriləcək, və onların inkişafının fənni (dissiplinar) inkişaf, fənni siyasət və daha geniş sosial-siyasi məsələlər terminlərində tənqidi təhlilinin aparılmasına cəhd göstəriləcəkdir.
İstənilən sosiologiya fənni üçün əsas məsələ ona hansı dərəcəyə qədər elm kimi baxıla bilməsidir6 və Schmidt bu məsələyə «sahənin müəyyən edici məqsədi» kimi tərif verir (Bax, Fəsil 1). Lakin Schmidt BM-in inkişafını onun bilik olmaq iddialarına elmi mandat təmin etməyin hələ də davam edən cəhdləri baxımından nəzərdən keçirirsə, mən elm ideyasının məğzi ətrafında dərin mübahisə dəsti kimi strukturlaşmış fənnə və BM-in hansı dərəcəyə qədər elm ola biləcəyi və olmalı olmasına baxıram. BM-in inkişafı elm istiqamətində dönməz yürüş kimi başa düşülə bilməz, çünki fənnə vurulmuş yarlığın (verilmiş adın) gətirə biləcəyi xeyrin dərəcəsindən asılı olmayaraq, onun daxilində çox şey BM elminin əksinədir. Elm nədir, BM elm ola bilərmi və ya olmalıdırmı sualları fənnin daxilindəki qızğın müzakirələrin mövzusudur (Bull, 1969; Ferguson və Mansbach, 1988; Hollis, 1996; Hollis və Smith, 1990; Kaplan 1969; Nicholson 1996a, 1996b; Ogley 1981; Reynolds, 1973; Wendt, 1999). Sosiologiyanın fəlsəfəsi sahəsində işlə(yənlə)rin çoxu üçün bu məsələ faktik olaraq onun predmetinin məzmununu müəyyən edir. (Bhaskar, 1979: 1; Brown, 1979: vii; Fay, 1996: 1). Sosiologiya fəlsəfəsində qəbul edilmiş terminologiyaya uyğun olaraq, mən bu problemi «naturalizm» adlandıracağam (Bhaskar 1979; Hollis, 1996).7 Adətən bu ümumi sualın kontekstində köməkçi məsələlərin müəyyən diapazonu – izahın xarakteri, səbəb-nəticə əlaqələrinin təbiəti, qanunların təbiəti və s. kateqoriyalaşdırılır (Bunge, 1996; Nicholson, 1996a; Reynolds, 1973; Suganami. 1996).
Təbii ki, bu sualın cavabları sosiologiyanın fəlsəfəsinə müraciət edilməsi ilə legitimləşdirilmişdir. Lakin sosiologiyanın fəlsəfəsi özü elmin fəlsəfəsindən qidalanır və BM-də elm məsələsi haqqında ədəbiyyatın çoxu geniş mənada sosiologiyanın fəlsəfəsindən tamamilə yan keçir (Vasquez, 1995, 1998; Waltz, 1979).