əməlli-başlı nağıl edə bilməz. Ona görə prokuror tələsik soruşdu.
–Yeri gəlmişkən soruşmaq istəyirəm ki, siz təsadüfən burada Kliford Qolden adlı bir gənci tanımırsınız ki?
– Belə bir adam haqqında heç vaxt heç bir şey eşitməmişəm, hər halda yadıma gəlmir, – deyə Taytus yavaş-yavaş cavab verdi.
– Bəlkə, Karl Qrexem adlı birisini tanıyırsınız?
– Xeyr, ser. Bu adda bir adam tanıdığım yadıma gəlmir.
– Mən də elə bu fikirdə idim, – deyə Meyson, Taytusdan artıq özünə müraciət edərək, səsləndi və ciddi, sərt amiranə bir ifadə ilə sözünə davam etdi: – yaxşı, deyin görüm, sizin qızınız bu saat haradadır?
– İndi bu saat o, Likurq şəhərindədir. O, orada işləyir. Ancaq siz bunu nə üçün soruşursunuz? Məgər pis bir iş tutmuşdur… yaxud sizdən bir şey xahiş etmişdir? – Taytus zorla gülümsədi, lakin onun qonur-mavi gözlərində bir çaşqınlıq və təlaşlı bir sual ifadəsi var idi.
– Bircə dəqiqə səbir edin, Mister Olden – deyə Meyson yumşaq ifadə ilə, lakin eyni zamanda qətiyyətlə sözünə davam edirdi. – Bu saat mən hər şeyi sizə izah edərəm. Lakin əvvəlcə mən sizə iki-üç sual verməliyəm. – Bunu deyərək, prokuror həm ciddi, həm də təəssüfünü bildirən bir ifadə ilə, Taytusa baxdı. – Axırıncı dəfə siz qızınızı nə vaxt görmüsünüz?
– O buradan, keçən salı günü səhər çıxıb getmişdir, Likurq şəhərinə qayıtmalı idi. O, orada, Qrifitslərin yaxalıq və köynək hazırlayan fabrikində işləyir. Lakin…
– Bircə dəqiqə səbr edin, – deyə prokuror möhkəm bir səslə təkrar etdi, – bu saat mən hamısını izah edərəm. Yəqin qızınız həftənin axırı üçün evə gəlibmiş, elədirmi?
–O, məzuniyyət götürüb gəlmişdi və təqribən bir aya qədər bizim yanımızda yaşadı, – deyə Taytus ağır-ağır və müfəssəl izahat verdi. – O özünü çox da yaxşı hiss etmirdi, buna görə bir az istirahət etmək üçün evə gəlmişdi. Ancaq buradan çıxıb gedəndə tamamilə sağlam idi. Ümid edirəm ki, mister Molden, siz onun başına nə isə pis bir iş gəldiyini demək istəmirsiniz? – Taytus uzun və günəşdən qaralmış əlini çaşqın bir halda çənəsinə qaldırdı. – Mənim başıma belə bir fikir gəlsəydi… O, əsəbi bir halda, əlini seyrək çal saçlarına çəkdi.
– Qızınız gedəndən sonra, siz ondan bir xəbər, bir məktub almışdınızmı? – deyə Meyson, o ağır zərbəni endirməzdən əvvəl, mümkün qədər çox məlumat almaq üçün möhkəm bir niyyətlə, sakit bir halda sözünə davam edirdi. – O sizə, Likurq şəhərinə deyil, başqa bir yerə gedəcəyi barədə bir şey yazmamışdı ki?
– Xeyr, ser, biz ondan heç bir xəbər, heç bir soraq almamışıq. Ancaq deyin görüm, onun başına bir iş gəlməmişdir ki? Bəlkə o elə bir iş görmüşdür ki… yox, belə bir şey ola bilməz! Ancaq siz elə sorğu-sual edirsiniz ki… elə danışırsınız ki…
Taytus azacıq titrəyir və əlini şüursuz bir halda, rəngi qaçmış nazik dodaqlarına sürtürdü. Lakin prokuror onun sualına cavab verməyərək, Robertanın anasına yazdığı məktubu cibindən çıxartdı və yalnız zərfin üzərindəki yazını qocaya göstərərək soruşdu:
– Bu, sizin qızınızın xəttidirmi?
– Bəli, ser, bu onun xəttidir, – deyə, Taytus səsini azacıq qaldıraraq cavab verdi. – Axı nə olmuşdur, cənab prokuror? Necə olmuşdur ki, bu məktub sizin əlinizə düşmüşdür? Orada nə yazılmışdır? Taytus, Meysonun gözlərində nə isə dəhşətli bir fəlakətin xəbərini artıq aydın surətdə oxuyaraq, böyük bur həyəcan içində gərgin və əsəbi bir halda əllərini sıxdı. – Bu nədir? Orada nə var?… Mənim qızım o məktubda nə yazmışdır? Siz qızımın başına nə gəldiyini deməlisiniz! – Taytus həyəcan içərisində ətrafına baxdı, sanki evə qaçmaq, kimi isə köməyə çağırmaq, duyduğu dəhşəti arvadına söyləmək istəyirdi… Meyson isə bədbəxt qocanı nə hala saldığını görərək, qüvvətlə, lakin dostcasına bir hərəkətlə onun qolundan tutdu.
– Mister Olden, – deyə Meyson sözə başladı. – Bizim hər birimizin həyatında elə ağır dəqiqələr olur ki, bu zaman biz bütün mətanətimizi səfərbər etməliyik. Mən nə baş verdiyini açıb sizə deməyə ona görə cəsarət etmirəm ki, mənim də başım həyatda çox şeylər çəkmişdir və indi sizin necə əzab çəkəcəyinizi başa düşürəm.
– O yaralanmışdır? Bəlkə o ölmüşdür? – deyə Taytus bərkdən qışqırdı və geniş gözləri ilə prokurorun üzünə baxdı:
Orvil Meyson başını yırğaladı.
– Roberta! Mənim balam! İlahi, aman Allah! – qoca, sanki zərbə almış kimi əyildi və yıxılmamaq üçün ağaca söykəndi. – Ancaq necə? Harada? Onu fabrikdə maşın əzib öldürmüşdürmü? Aman Allah! Taytus evə, arvadının yanına getmək üçün geri döndü, lakin şikəstüzlü, qüvvətliəlli prokuror onu tutub saxladı:
– Bir dəqiqə, səbir edin, mister Olden, bir dəqiqə səbir edin! Siz, hələlik arvadınızın yanına getməməlisiniz. Mən bilirəm ki, bu çox ağır, çox dəhşətli bir şeydir, lakin icazə verin, məsələni sizə başa salım. Qızınız Likurqda ölməmişdir, maşın altında qalmamışdır. O, suda boğulmuşdur. Biq Biterndə. O, cümə axşamı şəhər kənarına çıxmışdır, başa düşürsünüzmü? Eşidirsinizmi, cümə axşamı! O, cümə axşamı qayıqla gəzdiyi zaman Biq Bitern gölündə batmışdır. Qayıq çevrilmişdir.
– Taytusun acınacaqlı halı, onun sözləri və hərəkətləri prokuroru o qədər həyəcanlandırmışdı ki, o, bütün bu hadisənin nə cür baş verdiyini lazımi soyuqqqanlıqla izah edə bilmədi (hətta bunun bədbəxt bir hadisə olduğu təxmin edilsə belə, o lazımi izahat verə bilmədi). Meysonun ağzından “ölüm” sözünü, həm də Robertanın adı ilə əlaqədar olaraq, “ölüm” sözünü eşidən kimi sarsılmış Olden az qaldı ağlını itirsin. Qışqıra-qışqıra ilk suallarını verdikdən sonra, o sanki nəfəsi daralırmış kimi, xırıltılı bir səslə inildəməyə başladı. O əyildi, şiddətli bir sancıdan qovrulurmuş kimi çırpındı, sonra əllərini çırparaq, gicgahlarını ovucları arasına alıb sıxdı.
– Mənim Robertam ölmüşdür! Mənim qızım! Yox, yox! Roberta! Ah, ilahi! Yox, o boğulmamışdır! Bu ola bilməz! Bircə saat əvvəl anası onun barəsində danışırdı. İndi o, bu xəbəri eşitsə, ürəyi partlayıb öləcəkdir. Bu xəbər məni də öldürəcək. Bəli, öldürəcək. Mənim yazıq, mənim əziz qızım! Mənim balam! Mən buna tab gətirməyəcəyəm, cənab prokuror.
Taytus ağır və yorğun bir halda, Meysonun çiyninə söykəndi, prokuror isə onu bacardığı qədər tutub saxlamağa çalışırdı. Bir dəqiqə sonra qoca evə tərəf döndü və dəli bir adamın axan baxışları ilə, bir heyrət içərisində qapıya baxdı.
Bu xəbəri ona kim deyəcək? – deyə o soruşdu – kim ürək edib, bu xəbəri anasına yetirəcək?
– Qulaq asın, mister Olden, – deyə Meyson qocanı dilə tutmağa başladı – özünüzün və arvadınızın xatiri üçün sizdən xahiş edirəm ki, sakit olun və bu işi aydınlaşdırmaqda mənə kömək edin,