клерклар” деб аталувчи ёш йигитлар доира бўлиб тўпланишарди; улар турли-туман олдисотдини солиштириб, хулоса қилишар ва улардан фирмалар ўртасида қайта тузилган битимлар натижасида ўзаро ёпилган қарзларни ҳисобдан чиқаришарди.
Бу йигитлар ўз ҳисоб-китоб дафтарларига қараб, кунбўйи амалга оширилган олди-сотдини қичқириб айтишарди: “Делавэр ва Мериленд” “Бомонт” компаниясига сотди, “Делавэр ва Мериленд” “Тай” компаниясига сотди” ва ҳоказо. Ишнинг бу усулда олиб борилиши фирмалар бухгалтериясини осонлаштирар, савдо-сотиқни тезлаштириб, жонлантирарди. Фонд биржасидаги жой икки минг доллар турарди. Яқиндагина биржа қўмитаси томонидан киритилган қоидага биноан олди-сотди ишлари эрталабки соат ўндан тушки соат учгача амалга ошириларди (илгари бу ишлар анчагина вақт олиб, саҳардан ярим тунгача давом этарди). Шу қўмитанинг ўзи аввалги ставкалар ўрнига яна маклерлар томонидан кўрсатиладиган хизматлар учун аниқ ҳақ белгилаганди. Бу қоидани бузганлар қаттиқ жазога тортиларди. Бошқачасига айтганда, биржа мустаҳкамланиши учун ҳамма нарса қилинаётган бўлиб, Эдвард Тай ҳам бошқа маклерлар каби келажакка катта умид билан қараётганди.
6
Бу пайтга келиб Каупервудларнинг оиласи дарё бўйига яқин Фронт стритдаги янги, олдингисидан анчагина катта ва бойроқ жиҳозланган уйга яхшилаб ўрнашиб олишди. Уй тўрт қаватли бўлиб, олд томони йигирма беш фут келарди. Лекин ҳовлиси йўқ эди. Каупервудлар бу ерда Ҳенри Каупервуд вақти-вақти билан ўз иши юзасидан учрашиб турадиган, уни бош кассир лавозими томон яқинлаштирадиган тижоратнинг турли тармоқлари вакиллари учун тез-тез зиёфатлар уюштириб туришарди. Бу гуруҳдаги одамлар жуда таниқли бўлмасада, меҳмонлар орасида Каупервуд сингари мартабага эришган шахслар – унинг банки билан иш юзасидан боғлиқ бўлган унча катта бўлмаган корхона рахбарлари, газлама, чарм маҳсулотлар, дон ва улгуржи баққоллик моллари сотувчилари бўлишарди. Болаларнинг ҳам ўз компаниялари бор эди. Миссис Каупервуд ҳам гоҳ-гоҳида ўзи билан бирга черковга борадиган таниш аёлларни кундуз кунлари ёки кечқурунлари биргаликда чой ичишга таклиф қилар ва шунда жаноб Каупервуд ўта назокатли одам ролини ўйнашга ҳаракат қилар, фақат бу нарса унинг кўнгилчан-тентакнамо кўриниш билан эшик олдида туриб, хотинининг меҳмонларини саломлашиб кутиб олишидагина намоён бўларди. У юзида жиддий-тантанали ифода билан тура олишни ва жуда ҳам мураккаб жавоб талаб қилмайдиган саломлашишни эплагани учун бу иш унга қийинчилик туғдирмасди. Каупервудларникида баъзида қўшиқлар айтишар, гоҳида эса бироз рақсга ҳам тушишарди; тез орада меҳмонлар уларникига аввалги пайтлардан фарқли ўлароқ, шунчаки овқатланиш учун ҳам келадиган бўлишди. Ва Фрэнк янги уйда ўтаётган биринчи йилиёқ Сэмпл хоним билан танишиб, уни ёқтириб қолди. Честнат стритда, Учинчи кўча яқинида, бу аёлнинг эри – жаноб Сэмплнинг катта пойабзал дўкони бўлиб, у шу кунларда ана шу кўчанинг ўзида, сал нарироқда иккинчи дўконини очишни режалаштириб юрганди.
Бир