дейман уграни!
– Соҳиб акангиз ҳам уграни яхши кўрар эдилар,деди Холида опа аёллар қаторига келиб ўтирар экан. – Бундан уч-тўрт йил аввал ён қўшнимизнинг меҳмонхонасида йиғилишиб суҳбатлашиб ўтиришса, уй эгаси уларга угра оши тортибди. Бечора угра, йўғонлашиб хамир бўлиб кетибди. Шунда Соҳиб акангиз секин ўринларидан туриб кетибдилар.
Мен уйда угра кесиб ўтирган эдим. Индамай келиб угранинг бир толини олиб кетдилар. Омборхонага ўтиб яна алланима олдилар. Эртасига дув-дув гап. Нима дейсан, Соҳиббойнинг хотини кесган угра жуволдизнинг кўзидан ўтар экан.
Аниғини билсам, эркакларнинг олдига чиқиб, ҳалиги уграни жуволдизнинг кўзига ўтказибдиларда, “Угра мана бунақа бўлади!” дептилар. Шу-шу бу воқеа овоза бўлиб кетган эди.
Хотинлар бу лаззатли таомни мақтай-мақтай ичишди. Кейин фронтдан келган хатлар, эртанги ишлар, келажакда орзули ҳаёт ҳақида узоқ гаплашишди, гап орасида ҳар бирининг қўлида бирор буюм бунёдга келарди. Кимлар узоқдаги ёри келганда, азиз бошига қўндириш учун дўппи тикади, кимлар қалбидаги севги розини байт қилиб қийиққа битади. Кимлар совуқ ўлкаларда аскарларнинг қўлларига совуқ ўтмасин деб қўлқоп тўқийди. Ниҳоят ҳижрон қийноғини куй-қўшиқ билан босмоқчи бўладиларми, аввал шўхроқлари ўйнаб-куйлайди, қийқириқ ва ўйин авжига чиқади. Шу хилда хўрозлар қичқургунча ўтиришади. Кейин пича мизғишиб, ишга – далага жўнайдилар. Эртасига яна меҳнат, машаққатли ва оғир меҳнат куни бошланади.
Қайтиш
Тун. Саҳар. Хўрозлар бир-бири билан овоз синамоқчидай басма-басига қичқирмоқда. Эндигина ётган Холида опа оиласи қаттиқ уйқуга кетган. Ҳар қанча сергак бўлса ҳам бугунги юмушлар ҳолдан тойдирдими, Холида опа ҳам ҳеч нарсани сезмайди. Шу пайт эшик орқасида оёқ шарпаси эшитилди. Кейин кимдир журъатсизгина чертди. Аммо бу чертки овозини ҳеч ким эшитмади. Эшик орқасидаги кимса бир оз кутди. Жавоб бўлмагач, қаттиқроқ, бир оз жаҳл аралаш тақиллата бошлади. Холида опа сесканиб бошини кўтарди. У билан баравар кўзини очган ва қўрқув аралаш унга унсиз тикилиб қолган Моҳирага қараб телбалардай қичқирди.
– Моҳижон, даданг, ҳозиргина тушимда кўраётган эдим, – деди-ю сакраб туриб эшикнинг илгагини кўтарди. Эшик очилди. Очилди-ю, аммо… Рўпарада ўнг қўли бўйнига осилган Турғунбой турарди. Шиддат билан эшик очган Холида опа таққа тўхтаб қолди. Хаёлида минг хил фикр пардек тўзиб кетди. Кимни кутган эди, ким кириб келди! Аламидан йиғлаб юборай деган эди, яна ўзини тутди. Оппоқ докага ўралиб, бўйнига осилган қўлга қайта нигоҳи тушди-ю, ҳамма гина-кудурат учди-кетди. Секин бориб елкасидан олди.
– Эсон-омон келдингизми? Уйга киринг, совуқ қотибсиз.
Турғунбой илиқ хонага кирди. Ўрнидан тик турган Моҳирага қўл чўзди.
– Соғ-саломатмисизлар? Жўнаворган экансизларда.
Моҳира шўрлик индамади. Унсиз қўл чўзди. Бир-икки томчи қайноқ ёш юзига юмалаб тушди.
Ким билади, ҳар қанча жабр кўрган бўлса ҳам ёрининг бу хилда совуқ кўришишини кутмагандир. Юзини юваётган кўзёшлари тақдирга тан бериб, умр йўлдошим деб сақланган охирги меҳру муҳаббатини ҳам