чақиртиргандик.
– Тушунаман, тушунаман, – деди профессор босиқлик билан. – Хизматчилик укажон, хизматчилик. Сизлар ҳам ўз бурчларингизни бажаряпсизлар.
– Бизни тўғри тушунганингиз учун раҳмат, домлажон. Луқмон ака хусусида… Қандай танишгансизлар? Муносабатларингиз қанақа бўлган?
– Луқмон бизда ўқишни битирган, менинг қўлимда диплом ҳимоя қилган, – гапни узоқдан бошлади домла. Шундан устоз, деб ҳурматлаб юрарди. Ишлари чакки эмасди. Билмайман, кимга зарур бўлди… эшитиб, жуда хафа бўлдим. Бировга ёмонлик соғинганини эслолмайман. Шу ишни синфдош дўсти қилганмиш-а? Дўстингдан топ, деб шуни айтадилар-да!
– Устоз, сиз ўша синфдош дўсти – Самиғни танирмидингиз? – пайтдан фойдаланиб сўради терговчи.
– Йўқ, мен у болани шахсан танимайман. Лекин Луқмон менга у ҳақда гапирганди.
– Ия, отахон буёғи қандоқ бўлди? – Маъмур ўрнидан туриб кетди. – Боягина биз сўраганда ҳеч қанақа Самиғ-памиғни танимайман, деб тургандингиз-ку…
– Тўғри, шундай дегандим, – деди профессор уят иш қилиб қўйган ёш боладай қизариб, – бошимни ғурбатга тиқиб нима қиламан, деб ўйлагандим. Хато қилганимни кейин англаб етдим. Агар биз олимлар шунақа йўл тутсак, бошқалар нима қилади… Виждон, бурч деган нарсалар…
– Ҳа, омон бўлинг, домлажон, омон бўлинг! – Маъмур гапни илиб кетди. – Балки виждонингиз қийналиб, қандай қилиб Самиғнинг ўғлини ўқишга киритиш учун Луқмондан кўкида 25 минг олганингизни ҳам айтиб берарсиз! А лаббай?
Санжарбек ҳамкасбига ёвқараш қилди.
– Эй, укажон, бу нима деганингиз? – деди профессор кўзлари косасидан чиққидай бўлиб. – Тўғри гап туққанингга ёқмайди. Мен сизларга билганимни айтиб, ёрдам қилмоқчи бўлсам… хе, сизни қаранг-э! Одамлар шунинг учун ҳам гувоҳ бўлишдан қочишади-да! Кўрдим деса, ўзлари балога қолади. Жиноятчи четда қолиб, у бечорага ёпишиб кетасизлар. Э, омонг бўлинг-э!
– Домлажон, хафа бўлманг, Маъмуржон ҳазиллашаяпти, – гуруҳ раҳбари вазиятни юмшатишга уринди. – Сиз билганларингизни айтаверинг.
– Қаерда қолгандик? – профессор Маъмурга кўз қирини ташлаб, давом этди: – Луқмон Самиғ ҳақида гапирганди. Ўғлини ўқишга киритиш учун унча-мунча пул берган экан. Лекин бола ўқишга киролмади. Ваъда қилган одами эрта, индин, ана, мана, деб бир йилдан буён пулни қайтармай, сарсон қилаётганини айтганди. Синфдоши эса пулни қайтар, деб уни сиқувга олган, тегишли жойга ёзиб бермоқчи бўлган. Шу сабабли Луқмон мендан қарз сўраганди. Каттагина сумма экан. Менда ундай пул йўқ эди. Узримни айтдим, лекин пулни қандай бўлмасин қайтариш лозимлигини маслаҳат бердим. Айтишича, синфдоши камбағал йигит экан. Мол аччиғи – жон аччиғи, бирор касофатни бошлаб ўтирмасин, дегандим. Мана, оқибати нима бўлди, кўнглим сезган экан. Шу арзимаган пулни деб, айни қирчиллама ёшида бир йигитнинг умри хазон бўлди. Аллоҳ раҳматига олган бўлсин!
– Сиздан қанча қарз сўраганди?
– 20-25 минг АҚШ доллари.
– Луқмон анчагина пулдор йигит бўлган, – гуруҳ раҳбари савол беришда