мөрәҗәгать итә.) Әсгать Зәкиевич! Син аңладыңмы кем икәнеңне?
Әсгать (урыныннан торып баса). Аңладым, Рәсим Юлаевич, аңладым. Малаем туса, «Эльс» дип исем кушачакмын…
Тукбаев. Нәрсә, нәрсә? Син кушарсың… Кара аны!.. (Пауза.) Кичә безне җыйдылар. Наратлык районы башлыгы әйтте: «Өченче числода район иптәш Эльска сиксән процент тавыш җыймаса, күрсәткән хезмәтләремә карамастан, мин дүртенче числода эштән китәчәкмен», – диде. Тавыш бирмәсәк, мин дә өчесеннән соң эшкә чыкмыйм. Сәнәк тотып эшләячәкмен… (Пауза.)
Нәфис (үзалдына). Тоттырырсың Тукбаевка сәнәк! Властьның «тәмен» белеп, «Мерседес»ка менеп атлангач… Тәмле ашаудан биздерерсең байны. Сәнәк тотарга теләсәң, болай еландай өтәләнер идеңме?
Тукбаев. Димәк, мине халык хөрмәт итми, мин үземне раслый алмыйм, недостойно дип саныйм. Өченче числода сиксән процент тавыш җыймасам, мин бер минут та эшләмәячәкмен. Вәт шулай, Әсгать Зәкиевич… Кем демократиягә каршы, ул кеше монда утырып торырга тиеш түгел… Мин сезне минем партиядә дип саныйм… «Әгәр дә рәис оятсыз чиновник икән, сайлау участогына кешеләрен китерә алмаган икән, сыерларыннан егермешәр килограмм сөт сауса да, өчесенә кадәр эшендә тотмаска», – диделәр. Мин ант итеп кайттым. Миңа барысын да әйттеләр: «Акча сораганда әйбәт сорыйсың бит син», – диләр. Миллионлап акчалар алып кайтабыз. Юмалый-юмалый, юа-юа… Министр Башаров артында әйтәләр: «Акча сораганда безнең белән, ә сайлауларда икенче җыр җырлый», – дип. Аппараттагы Фәрзи Морзаевич та: «Акчаны Югановтан сорагыз», – дип әйтә, ди… Менә шулай. Бу – бик җитди эш! Әгәр бу сайлауларны лаеклы уздырсак, яшәргә өметләр зур… (Кабынып китеп.) Коммунистлар килсә «Мерседес»та йөрерсез аннары. Юк, берегез дә йөри алмас, бер кем дә! Без «Мерседес»ларны әкренләп әле беребезгә, әле икенчебезгә сатып алдык… (Кульяулыгы белән тирен сөртә.)
Нәфис (үзалдына). Алдыгыз шул, алдыгыз. Әле дә ала торасыз… Буразнага бөкресен бөккән колхозчыга хезмәт хакы түли алмасак та. Җәяү йөргән мөхәррирең яныннан да «Мерседес»та туктамый гына выжт итеп узып китәсез. Нишлисең, «демократия»…
Тукбаев. Юганов килсә, ул машиналар беркемдә дә калмаячак. Шулай бит, Алия Тутаевна?
Купшыланып утырган Байтирәк авыл Советы рәисе Алия, үзенә игътибарны зур дәрәҗә санап, торып ук баса.
Алия. Бик дөрес әйтәсез, Рәсим Юлаевич. Мин сезнең фикерләрегез белән йөз дә ун процентка килешәм… Хак сүзгә җавап юк, диләр. Сүзләрегез алтын, бик тә үтемле аңлатасыз…
Тукбаев (бераз канәгать кала төшеп). Ирешкәннәрне бетерергә калгач, бер атна җитә ул… Аннары күтәреп йөрерсез акчагызны, «бер шешә аракыга малайны өйләндерәм» дип. Атналар буе чиратта торырсыз. Тордык бит, шуларны сагынасызмы?.. Аңлагыз, тагын коммунистлар килсә, бер ун елдан мәчет тә калмаячак. Күпме татар, мөселман баласын сөннәткә утырта алмый азапланды. Болар күңелле әйбер түгел. Шул көннәрне сагынасызмы? Аңлагыз, болар миңа кирәк түгел, мин «коммунизм» чорында да начар яшәмәдем…
Нәфис (үз-үзенә). Ярашкан