бир қарашда билиб оламан деган шаштим бор. Кампир: “Ўғлим, жон болам, барака топинг, бормаган жойим қолмади, ҳатто ўз жондай ўғлим ҳам қулоқ солмайди. Сиз бир оғиз айтсангиз, улар инсофга келиб, мен ҳам қолган умримни тинчликда ўтказар эдим. Қийналиб кетдим, жуда азоб беряпти!”, деди. “Бажонудил, хола, кимга айтиш керак, ё телефондами?”. “Мелисага телефон қилганман, келди, уйимга кўрди, текшириб кетди, бир-икки марта ўтириб пойлади, булар ҳам ишонмайди ё келиним буларни ҳам қўлга олган”, деди кампир тўғри қараб.
Мен сал ҳушёр тортдим: нима бўлиши мумкин? Оилавий масала бўлса, ҳар ҳолда, тўғри сўрайман деб, мамну томонларга ўтиб қолсанг, бу ҳам ноқулай. Қани, бир нарса ойдинлашар, бир нарсанинг учини тутиб қоларман деб холанинг гапларига бош ирғаб ўтиравердим. Бирон тахмин қилолмаяпман. Келини билан уришгани ё келиннинг кампирга бир таҳдид қилаётгани ҳақида ҳам гап йўқ. Лекин… келин жодугар ҳеч кимнинг хаёлига келмайдиган бошқа йўл топибди: кампирнинг чойига қалампир солиб қўяр экан. Мақсади – кампир бечорага кун кўрсатмаслик. Ичадиган чойингизгами, десам, йўқ, бу жаложин, баттол келин ўғилни, яъни эрини ҳам йўлдан уриб, кампирни ёлғиз ташлаб, бошқа уй қилиб олиб чиқиб кетган, жуда кам келишади, лекин ҳеч ким йўғида чойига билдирмай аччиқ қалампир аралаштириб қўяди. Ҳа, қуруқ чойига экан, чойнинг қадоғи бузилмаган, қайта елимланмаган, лекин ичи тўла чаён қалампир. Нечта бўлса, ҳаммаси шундай. Энди бу жодугарни қаранг, кампирнинг дўкондан оладиган чойига ҳам олдиндан қалампир солиб қўяр экан! Мана бунисига нима дейсиз? Ичган чойига эмас, қуруқ чойга. Кампир шунча пойласа ҳам қачон, қандай қалампир аралаштирганини билолмай доғда экан. Шу токчадами, ошхона шкафидами турган чой, қадоқ қоғози бузилмаган, очилмаган, лекин очиб дамлаб ичса, қалампир аралашган! Охири келин мақсадига эришиб, сиз билан яшамайман, ё мени де, ё онангни деб, эри билан бошқа “дом” олиб чиқиб кетгандан кейин, дўкон, супермаркетларни қўлга толибди, у ерлардан кампир оладиган чой ҳам шу аҳволда. Кампир ҳар хил дўконларга борибди, баъзиларига бекиниб, лекин келини олдиндан билар экан боришини. Шунга кампирнинг арз қилмаган жойи қолмабди, неча-неча марта мелисага ҳам айтибди, фойдаси йўқ, келиннинг жодуси ҳамма ёққа етади, ҳамма жойда одамлари бор. Қандай қилади шу ишни деб сўрайман, бир нарсанинг учини илиб оларман деб, ўзим билмайман-да, ҳайронман, билсам шунақа арз қилиб юраманми, ҳеч ким менга ишонмайди, мана, сиз ҳам, кўзингиздан биляпман, унча ишонмаяпсиз, у келиннинг ҳеч ким билмайдиган бир жодуси бор. Сиз қулоқ солинг-да, энди уйга келмай қўйган, лекин дўкондан олган чойимга қалампир аралаштиришни қўймайди! Қандай қилади – ҳайронман, бўлмаса, чойни бир жойдан олмайдиган бўлганман, ҳамма жойга келинимнинг қўли етади. Ҳамма жойда одамлари бор”.
Мен кампирни тикилиб эшитаман, нидерланд прозасидаги магик реализмга дуч келиб қолгандай қизиқяпман. Кампир ўқимишли, гаплари жуда равон, мулоҳазали, бир нуқси сезилмайди. Кейин айтдим-ку, кийимида ҳам тартиб, дид…
“Шуни сиз мелисаларга ўзингиз бош бўлиб тайинланг,