zde Garip Vakalar” adlı kitabını okuyana kadar. Kendi döneminde bazı çevreler tarafından “tarihi magazinleştirmek”le suçlanan ve bu nedenle kıymeti kendinden menkul akademisyen çevreler tarafından hakir görülen bu adam bana bir anda, tek kitapla sevdirdi tarih okumayı. Sonraları uzun uzun düşününce neden olduğunu anladım: O güne dek okuduğum tüm tarih kitaplarında (özellikle Türk tarihi kitaplarında) tüm padişahlar aslan yürekli, tüm padişah eşleri güzeller güzeli, tüm şehzadeler pırlanta tanesi, tüm devlet adamları dirayetli idi… Oysa Reşat Ekrem Koçu herkese hak ettiği kadar değer veriyor, özel bir önemi olmayanlara laf etmese de üzerlerine fazla eğilmiyordu. Zaten 629 yıllık Osmanlı İmparatorluğu tarihindeki herkesin “aslan parçası” olması hem olanaksız, hem de gereksizdi, ama bunu bana ilk kez hissettiren Reşat Ekrem olmuştu…
Bu kitabı hazırlarken internette dolaşan ve kaynağı belirsiz, ama gerçekten şaşırtıcı görünen olaylara yer vermekten kaçındım. Neredeyse on beş yıldır topladığım notları ve basılmış, ciddi kitapları kaynak olarak kullandım. Bunlar dışında hiçbir bilgiye yer vermedim. “Filanca padişahın bir kılıç darbesiyle adamı ikiye böldüğü” veya “falanca padişahın bir cirit atışıyla beş yüz metre uzaktaki kuşu vurduğu” türünden “bilimsel” hikayelere hiç yer vermediğim gibi, tarihimizde çok bol miktarda olan nüktedan anekdotlara da çok az yer verdim. Tamamen o tür anekdotlardan oluşan başka bir kitap hazırlıyorum zaten…
Neredeyse “internet icat oldu, araştırmacılık bozuldu” noktasına gelmeme ramak kaldığından, kaynakçamda fazla internet sitesine yer vermedim. İnternetten yararlandığımda ise, bu sitelerin çok seçkin olmasına özen gösterdim. Bu sitelerde bile gördüğüm hemen her bilgiyi başka kaynaklarla karşılaştırmayı da unutmadım. Birçok da hata buldum zaten. Özellikle akademisyenler tarafından hazırlanan dosyaların PDF formatlarına kolaylıkla ulaşılabildiğim siteler şüphesiz en güvendiğim kaynaklar oldu. İnternetin en tehlikeli yanı “copypaste” mantığı olduğu için, rastgele bir sitede sözgelimi “I. Abdülhamit” yerine yanlışlıkla “II. Abdülhamit” yazılmayagörsün, bir ay içinde yüzlerce sitede aynı yanlış bilgi bir virüs gibi yayılıyor. Çünkü internet kullanıcılarının çok büyük bölümü hoşuna giden bir yazı gördü mü hemen “kes-yapıştır” yapıveriyor, yazılanların gerçeğe uygunluğunu hiç kontrol etmeden hem de. Bu nedenle, elinizdeki kitap için, benzeri kitaplardan yararlanıldığını, ama hemen her bilginin temel kaynağa kadar inilerek kontrol edildiğini söyleyebilirim. Bazı yerlerde, kaynakta yazılan bilgiyi bir türlü onaylatamadığım durumlarda çekincelerimi de dipnot olarak belirtmeyi zorunlu gördüm…
Yıllar önce “Hayat Tarih Mecmuası” veya “Yıllarboyu Tarih” gibi dergilerin sayfalarında gördüğüm kısa ve ilginç bilgileri derlemekle başlayan bu zevkli hobimin sonucu olan bu mütevazı, ama eğlenceli kitabı değerli yazar ve araştırmacı Reşat Ekrem Koçu’nun (1905 – 1975) aziz anısına ithaf ederek bitiriyorum sözlerimi. Bu kitap onun bana aşıladığı “tarih okuma zevkini” bir tek çocuğa veya gence aşılarsa, yıllar yılı topladığım tüm o irili ufaklı notlara verdiğim emek yerini bulacaktır…
Piri Reis tarafından çizilen ilk Dünya haritalarından bir pafta
BUDİST TÜRKLER: TOBALAR
Türkler arasında Budizm 385-550 yılları arasında Kuzey Çin’de kurulan Toba Devleti zamanında yayılmıştır. Aslen Türk olan Tobalar memur olarak Çinlileri kullanıyorlardı. Tobalar zamanla Budizm’i kabul ettiler ve Çinlileştiler. 8. yy.da Çinlilerle iş birliği yapan ve diğer Türklerle savaşan Uygurlar önce Mani, daha sonra Buda dinini kabul ettiler. Doğu Türkistan’da yaşayan Uygurlar dinlerini değiştirmekle beraber dillerini korudular ve Türkçe pek çok eser meydana getirdiler. Göktürkler ise kendi örf ve âdetlerine uymadığı için bu dini kabul etmediler. Gerçekten de Türklerin hayata bakışı ile Budizm arasında büyük fark vardı: Türklerde hayvan eti yemek günah değildir. Tam tersine onların başlıca gıdası hayvan etidir. Oysa Budizm’in beş büyük günahından biri hayvan dahil, canlı varlık öldürmekti. Kültüründe avcılık ve hayvan eti yemek olan Türkler bu nedenle Budizm’le çok uyuşamadılar ve Budizm bu nedenle Türkler arasında fazla yayılamadı.
HALLEY KUYRUKLUYILDIZI VE FATİH SULTAN MEHMET
Fatih Sultan Mehmet
Fatih Sultan Mehmet tahta çıktığı zaman bir kuyrukluyıldız görülmüştü ve Papa o zaman yıldızı “Türk ve Müslüman dostu zındık yıldız” olarak aforoz etmişti. Sonradan, bu kuyrukluyıldızın Halley kuyrukluyıldızı olduğu öğrenildi. Balkan Harbi’nde (1912) Bulgarlar Çatalca’ya kadar ilerlerken Halley kuyrukluyıldızı yine görülmüştü. O zaman kilise adamları: “Türklerin uğur yıldızı göründü, Bulgarlar yine mağlup olacaklar!” demişti ve gerçekten de öyle oldu. Çatalca Muharebesi’ni kazandık, Balkanlı müttefikler arasına nifak girdi ve Edirne’yi Bulgarlar’dan geri aldık.
ÇADIRI BAŞINA YIKILAN SADRAZAM
Osmanlı imparatorları bir sefer sırasında hareketlerinden memnun olmadıkları sadrazamı çadırını başına yıktırmak suretiyle azlederlerdi. Bu çeşit azli ilk defa uygulayan Fatih Sultan Mehmet’dir. Fatih, Karaman seferi sırasında Sadrazam Mahmut Paşa’yı (İstanbul’da bu adla anılan cami, hamam ve çarşıyı yaptıran Mahmut Paşa budur) çadırını başına yıktırarak azlettirmiştir. Bazı kaynaklar bu gözden düşmeye, Mahmut Paşa aleyhine çevrilen entrikaların sebep olduğunu kaydeder.
Çadırı başına yıkılarak azledilen bir başka sadrazam da Hersekzâde Ahmed Paşa’dır. Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran dönüşünde, Amasya civarında, halkın yeniçerilerin yağmacılığından şikâyeti üzerine gazaba gelen padişah, Sadrazam Hersekzâde ile Vezir Dukakinoğlu Ahmed Paşa’yı, çadırlarını başlarına yıktırarak azletmiştir. Ahmet Paşa bu olaydan altı ay kadar sonra idam edilmiştir.
Çadırın direklerini söktürerek yıktırmanın iktidardan düşme alâmeti olması, İslâm’dan önceki zamanlardan kalma bir Türk âdetidir.
BİZANS, TOPÇU URBAN’I REDDETMİŞTİ
Urban bu silahın zafer kazandıracağını biliyordu ve iyi bir silah tüccarı gibi bu fikri satmak için dolaşmaya başladı. Akla ilk gelen müşteri adayı tabii ki Konstantinopol’dü. II. Mehmet’in orduları Çanakkale Boğazı’nın doğu tarafında toplanıyordu ve Osmanlı Türkleri Bizans’a karşı kutsal bir savaş ilan etmişti. Urban’ın teklifini ilk olarak İmparator XI. Konstantin’e götürmesinde az da olsa din ve ırk birliğinin etkisi vardı.
Hazırladığı süper silahların planlarını göstererek buna sahip olacak herhangi bir şehrin tüm saldırıları kolayca püskürtebileceğini anlattı. Bu güçlü silahtan atılacak bir mermi, yüzlerce saldırganı öldürebilir ya da bir gemiyi batırabilirdi. Düşman karşılarına aynı büyüklükteki silahlarla çıksa bile onları daha kullanamadan etkisiz hale getirilebilirdi.
Ancak Urban reddedildi. Danışmanlar denenmemiş silahlara para harcamaktansa o parayla biraz daha kiralık asker tutulabileceğine karar verdi. Herhalde Bizans, Urban’ın bir silah tüccarı olduğunu ve bir dahaki durağının Boğaz’ın öte yakası olacağını düşünememişti. II. Mehmet teklifi hemen kabul etti ve Urban’la bu silahları hazırlaması için anlaştı.
Bir yıl sonra Mehmet’in ordusu şehri kuşattı. Kuşatmanın kaderini Urban’ın dev topları belirledi. Silahlar Bizanslıların Rum Ateşleri’nin menzili dışına yerleştirildi. Ayrıca bu silahların yapılması için harcanabilecek parayla tutulan askerlerin oklarından da uzaktı.
Surlar yıkıldı, Türkler içeri girdi ve XI. Konstantin öldürüldü. Urban’ın silahlarını reddeden danışmanların da Konstantin ile birlikte öldüğünü düşünmek isteyebilirsiniz ancak bu tür bir adalet nadiren gerçekleşir.
Urban’ın silahları Türklere satma fikri uzun vadede yanlış bir karar olabilirdi. İstanbul artık Türklerin önünde bir engel değildi, dahası Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti olmuştu. Bu da tüm Güneydoğu Avrupa’nın savaş alanı haline gelmesi demekti. Dahası Türkler Viyana’ya kadar uzanacak ve Urban’ın kendi ülkesi de bir savaş alanına dönecekti. Urban’ın malını satıp para kazanma tutkusu Macaristan’ın bugün bile korkulu rüyası olan, beş yüz