“Kitab Dünyası”, 2015, 6 Mayıs.
8. İkkinçi Umrniŋ Başlanışı (“İman” Spektaklı Hakıda), “Hürriyet”, 2015, 6 Mayıs.
9. “Çopan” Romanı Hakıda, Kitabda: Avazhan Mukan, Çopan (Roman), Taşkent, 2015, s. 3-8.
10. Saâdetniŋ Kemelek Rengleri (Z.Saidnâsırova), “Ma’neviy Hayat”, 1915, 1. Sayı, s. 72-81.
11. Memorial’nıy Müzey Abdurauf Fıtrata, V kn., Svideteli repressiy totalitarnogo rejima v Buhare, arhitektura i lyudi, Putevoditel’, Taşkent, 2015, s. 37-42.
12. Sem’ya Saidcanovıh: rastsvet i istreblenie, – V kn.: Svideteli repressiy totalitarnogo rejima v Buhare: arhitektura i lyudi, Putevoditel’, Taşkent, 2015, s. 43-48.
13. Muzey-kvartira Mutaliya Burhanova. V kn.: Svideteli repressiy totalitarnogo rejima v Buhare: arhitektura i lyudi, Putevoditel’, Taşkent, 2015, s. 49-55.
14. Baht ve Bahtsızlik Timsâli (“Nâdirebegim” Spektaklı Hakıda), Kitabda: Bahâdır Yoldaşev Mekân ve Zamanda, Taşkent, “San’at”, 2015, s. 90-95.
15. Abdulla Kâdiriy ve Aybek, “Özbek Tili ve Edebiyatı”, 2015, 4. Sayı, s. 3-8.
16. Âlim Bolış Bahtı ve Meşakkati (B.Nazarov), “Özbek Tili ve Edebiyatı”, 2015, 4. Sayı, s. 105-109.
17. Çolpan ve Aybek, “Buhara Mevcleri”, 2015, 3. Sayı, s. 30-32.
18. Hayitbay Mirhaydarov, “Özbek Tili ve Edebiyatı”, 2015, 5. Sayı, s.113-115.
29. Yunus Latif – Tanıklı Şâir, Jurnalist ve Edebiyatşünas, Kitabda: Katağan Kurbanları ve Ularniŋ Edebiy-Bediiy hemde Publisistik Merası, Taşkent, 2015, s. 18-24.
20. Çolpan, Meras (Hikâye), Neşrge Tayyarlavçi N.Kerimov, Kikabda: Katağan Kurbanları ve Ularniŋ Edebiy-Bediiy hemde Publisistik Merası, Taşkent, 2015, s. 103-109.
21. Atam, Balalik ve İlk Makale…, “Kitab Dünyası”, 2015, 25 Kasım.
22. Rüstem Hemdemov, “Cehan Edebiyatı”, 2015, 8. Sayı, s. 145-149.
2016
1. Aybek ve Uniŋ “Kutluğ Kan” Romanı Hakıda, Aybek, Kutluğ Kan, Taşkent, G.Gulam Nâmıdagi…, s. 244-247.
2. ХХ Asr Özbek Edebiyatı Vâhid Zâhidov Telkinide, “Özbek Tili ve Edebiyatı”, 2016, 3. Sayı, s. 9-13.
3. Erkin Vâhidov Gülşeni, “Erkin Vâhidov Zamandaşları Hatırasıda”, Taşkent, “Özbekistan”, 2016, s. 27-34.
4. Aybek ve Cahan Edebiyatı, “Aybek İcâdıniŋ Ma’neviy-Ma’rifiy Ehemiyeti” Mevzuidegi Respublika İlmiy-Emeliy Konferentsiyası Materialları”, “Gülistan”, 2016, s. 4-15.
5. Ubeydulla Hocayev, Milliy Matbuatımizniŋ Yirik Nemâyendesi, “Özbekistan Matbuatı”, 2016, 2. Sayı, s. 26-31.
6. Balalar Edebiyatınıŋ Keçe ve Bugüni, “Til ve Edebiyat Ta’limi”, 2016, 5. Sayı, s. 10-12.
7. Mamarasul Babayev-Terciman, “Cahan Edebiyatı”, 2016, 4. Sayı, s. 72-73; М.Babayev Tercimeleriden Nemuneler Oşa Yerde, s. 74-78.
8. Fergana Cedidleriniŋ Serveri, “Vâdiynâme”, 2016, 1. Sayı, s. 636.
9. Tuprakka Kaside (H.Şeripov), “Hüsniddin Şeripov Zamandaşları Hatırasıda”, Taşkent, 2016, s. 51-54.
10. Hüsniddin Şeripovni Esleb…, “Hüsniddin Şeripov Zamandaşları Hatırasıda”, Taşkent, 2016, s. 54-61.
11. Aydın Keçeler, “Maksud Kaarıyev Zamandaşları Hatırasıda”, Taşkent, 2016, s. 5-14.
12. Gazneviyler Hakıda Roman, “Maksud Kaarıyev Zamandaşları Hatırasıda”, Taşkent, 2016, s. 179-193.
13. Aydın Keçeler Küyçisi, “Til ve Edebiyat Ta’limi”, 2016, 11. Sayı, s. 30-32.
14. Unutılgen İnterv’yu, “Özbekistan Matbuatı”, 2016, 5. sayı.
15. Prazdnovanie Yubileev Nizami i Nevâi v osacdennom Leningrade, “Zvezda Vostoka”, 2016, Nu. 6.
2017
1. Uluğ Şâir Hakıda Eser, “Alişer Nevâyi ve ХХI. Asr” Mevzuıdagi Respublika İlmiy-Nazariy Encümeni Materialları, Taşkent, 2017, s. 181-199.
2. Alişer Nevâiyniŋ Babası Aravanlik Bolgenmi?, “Alişer Nevâyi İcâdiy Merasıniŋ Umumbeşeriyet Ma’neviy-Ma’rifiy Terakkiyatıdagi Ornı”, Halkarâ İlmiy Konferentsiya Materialları, 2017, 11 Nisan, Nevâiy, 2017, s. 71-78.
3. Refik Mömin, “Vâdiynâme”, 2017, 1(3). Sayı, s. 47-53.
4. İshakhan İbret, Stalinçe Katağan Kurbanı, “Vâdiynâme”, 2017, 2. Sayı, s. 24-30.
5. Abdulla Kâdiriy ve Emir Umarhannıŋ Kenizi, “Vâdiynâme”, 2017, 2. Sayı, s. 82-90.
6. Sözbaşı, Rahmanov Abdukemal, Kuzgunlar Hamlesi, Taşkent, Turan Zemin Ziya, 2017, s. 3-7.
7. Müstakillik, Teatr, Dramaturgiya, Kitabda: Serçeşme Mevcleri (Makaleler), Taşkent, 2016, s. 93-106.
8. Çirmendekeş Tenkidçiler yahud Tarh Galvırıdan Tüşib Kalgen Eserler (Fâzıl Ferhad Bilen Suhbet), “Таsvir”, 2017, 24. Sayı, (15 Haziran), s. 12-13.
9. Nezir Törekulov-Birinçi Özbek Diplomatı, “Vâdiynâme”, 2017, 1. Sayı, s. 20-35.
10. Ataklı Artist ve Rejssyar (İsak Kaarı Kerimov), “Vâdiynâme”, 2017, 4. Sayı, s. 36-40.
11. Nezir Törekulov-Birinçi Özbek Diplomatı, “Vâdiynâme”, 2017, 3. Sayı, s. 30-45.
GİRİŞ
“Hayal, hayal… Yalgız hayal gözeldir…”
Çolpan bir şiirine bu sözlerle başlamıştı. Ve derhâl gönlünü kavuran fikri kâğıda dökmüştü:
“Hakikatning közleriden korkamen”, demişti.
Onun hakikatin gözlerinden korkması, hayret edilecek bir şey değildir. Onun yaşadığı devrin, onu ezip yutan devrin gözleri ve bu devrin dizginini eline alan partinin gözleri kana, bütün arazisi, malı mülkü elinden zorla alınan varlık sahiplerinin gözleri elem ve siteme, Bеlоmоrkanal’dan Kolima’ya kadar yayılan işkencehanelere sürgün edilen ve ilk fırsatta kurşuna dizilen masum insanların gözleri feryat ve figana, sabahtan tâ akşamın karanlığına kadar tеr döken mihnet ehlinin gözleri ise feryat ve kurtuluş hasretiyle dolu idi. İşte bu gözler, onun gördüğü, onun korktuğu Hakikatin Gözleridir.
“Hayal, hayal… Yolgız hayal gözeldir…”
Bеn bu sözleri okurken, Çolpan’ın mütercimlik kaleminden dökülen aşağıdaki satırlar aklıma geliyor:
“Dünyada en iyi şey, güneşin doğuşunu görmek!
Gökte güneşin birinci şulesi tutuştu; gece karanlığı yavaş yavaş dağdan süzülen dereciklere ve taşların aralarına, ağaçların koyu yaprakları arasına, şebnem içen küçük bitkilerin altına saklanmakta; dağların tеpeleri ise şefkatli bir tebessümle gülümseyip, gecenin yumuşak, hoş gölgelerine söylemek istiyordu ki:
– Korkmayınız, bu, güneştir!”
Çolpanları yaratan, boğup öldüren ve sona ermeden hemen önce onların hatırasını yücelten 20. asır da sona erdi. 20. asır sona ererken, gurubun âğuşundaki güneş gibi, kıpkızıl nurlarla parlaması, ertesi günün, 21. asrın hayırlı gelişinden bir nişane idi. Bunun için de onun 20. asrın bağrında doğuşunu gözlemek gibi zevkli:
“… Dеniz dalgaları bembeyaz başlarını