етиб бўлмасликни англайдиган замонлар етганлигини ҳис этмоқ вақти аллақачон келган эди.
Сталин ҳақида буюк шахсиятлар, ҳатто унинг ўз онаси айтган гапларни ўқиб ҳайратга тушасиз. У ҳақда чаласавод Мариэтта Шагиненга ўхшаган ижоди ўзи билан бирга кўмилган бир-икки ҳақиқий адабиётга алоқаси йўқ кимсалар узуқ-юлуқ ижобий фикр билдирган бўлса, соғлом ва тўғри фикрлайдиган бирорта ижодкор илиқ гап айтмаган.
– Афсуски, у руҳоний бўлмади, – дейди Сталиннинг онаси ўлими олдидан. – Акаси марҳум катта ўғлим ҳақиқий инсон эди…
– Юради, кулади, кўзлари эса ғажиб ташлайдиган йўлбарс кўзи кабидир, – дейди Михаил Шолохов.
– Бу йўлбарс кўзли кимса инсониятга буюк мусибатлар келтиради, – деган эди Крестинский Сталин ҳокимият тепасига келганида.
– Сталин – тубанлик ва пасткашликнинг даҳосидир, – дейди Троцкий.
– У Марксни ўқиган Чингизхондир, – қайд этади Бухарин.
Бисмарк ҳақ эди. Инқилобни даҳолар тайёрлашади, фанатиклар амалга оширишади, мевасидан эса ярамаслар фойдаланишади.
Ўзлигини танимаган қавму қабилалар, элу элатлар бор экан, бошларига у каби каттаю кичик шайтонлар келаверади. Ва ҳар бир халқ ўзи муносиб бўлган ҳукмдорга эришади.
Давлат ахлоқи тарбияси ва назокатини англаб етган улусларда эса раҳбарият олий адолат иқлими ва тартиблари асосида халқи бошига келади, кетади.
Ҳаёт қонуни шундай. Фаласуф қайд этганидек, гадолар миллионерларга ҳасад қилмайдилар. Аксинча, садақани кўпроқ олаётган шерикларига ҳасад қиладилар…
Қотил сайёд кезар пинҳон,
Овлар қолар овлигича.
Қўйлар сўйиб, қўл бузгину,
Ёвлар қолар ёвлигича.
Мунофиқлар изғир мудом,
Совлар қолар совлигича.
Нокасларга бўйин эгмай,
Довлар қолар довлигича.
Не наҳри уммонда сузма,
Човлар қолар човлигича.
Ёмондан яхши чиқмаски,
Бовлар қолар бовлигича.
Қорли қоя мудом порлар,
Товлар қолар товлигича.
Гўсалалар гов бўладир,
Говлар қолар говлигича.
5. Бошсиз элга бош бўлма ёхуд арқонни ким келтиради?
Фикрламайдиган киши – бу фанатик, фикрлай олмайдиган киши – бу тентак, фикрлашдан қўрқадиган киши – бу қул.
Подадаги энг намунали қўй бўлиш учун, энг аввало қўй бўлиш лозим.
Сталиноберия қатағонининг саксонинчи йиллардаги кўринишига ўхшаш гдляноивановчилик террори пайтида Лефортово ва Бутирка турмаларининг даҳшатли ҳавосидан нафас олиб келган ҳамкасб дўстимиз Комил Авазнинг бир мунгли ҳикояси бор.
Ўттизинчи йиллар охиридаги қатлиомда бир тўда кишини бир отхонага элтиб қамабдилар. Булар қишлоқ совети раиси, ҳосилот, ферма мудири ва бригада бошлиғи каби чаласаводу саводсиз, оми кишилар экан.
Улар ўзаро суҳбатлашармиш.
– Бизни не қилишади – сўрабди бир маҳбус.
– Билмадим. Қ�