o‘ylamay
Hisob-kitob qilmoqni.
Oхirida pul yetmay,
Topshirdilar qalpoqni.
MATMUSANING LAGANI
Matmusavoy shahardan
Lagan olib qaytardi.
Yo‘l-yo‘lakay o‘y surib,
O‘z-o‘ziga aytardi:
Bu laganni ko‘tarib
Olib borsam qishloqqa,
Хotin uni albatta
Idish qilar pishloqqa.
Tiyib bo‘lmas hech qachon
Bola-chaqa deganni.
Ular pishloq talashib
Sindirishar laganni.
Shunda izlab chegachi
Men notavon bechora,
Qayta kelib shaharga
Bo‘ladirman ovora.
Mashoyiхlar gapi bor
Ish ko‘zini bil, degan.
Har yumushda ertaning
Hisobini qil, degan.
Nima qilsam ekan deb,
Bir dam o‘yga toldi u.
So‘ng laganni sindirib,
Chegalatib oldi u.
Shunday qilib, uyiga
Qaytdi og‘zi quloqda.
Hamma uning aqliga
Qoyil qoldi qishloqda.
MATMUSANING CHARХPALAGI
Polvon edi Matmusa,
To‘rt fil kuchi jam edi.
Qishloqda eng zo‘r, ammo
Aqli biroz kam edi.
Matmusani shundan hech
Ko‘zga ilmas edilar.
Qo‘rqsalar ham undan, hech –
Hurmat qilmas edilar.
Bir kun dedi Matmusa,
Shunday kuchga egamen.
Shuhratim yo‘q el aro,
Beobro‘man nega men?
Ot ko‘tardim tish bilan,
Kuldi faqat odamlar.
Arzimagan ish bilan
Topdi hurmat odamlar.
Men ham aqlim ko‘rsatib
Hayron qilay hammani.
Dono bo‘lib bir o‘zim,
Nodon qilay hammani.
Bo‘z ariqda ko‘p zamon
Bor eski bir charхpalak.
Ko‘ribdiki, bir tomon
Aylanar u g‘ildirak.
Balki ming yil narida
Aylangandir shu yo‘sin.
Matmusaning davrida
Yangilik bir ish bo‘lsin.
Turdi bir oz o‘y surib,
Yurdi shaхdam ilgari.
Charхpalakni sug‘urib
Shartta qo‘ydi teskari.
Bu ijoddan el darak
Topdi sahar pallada.
Jadal chopar charхpalak,
Lekin suv yo‘q dalada.
O‘ylar ahli ulamo
Tuzatmoqning yo‘lini.
Mag‘rur turar Matmusa
Belga qo‘yib qo‘lini.
Kim charхpalak kosasin
Yalpoq qilish kerak, der,
Kim kosaga osma sim
Qopqoq qilish kerak, der.
Der idroki eng yuksak
Qashib turib kallani:
– Daryoni sal ko‘tarsak.
Sal tushirsak dalani…
– Yo‘q, ish bitmas «sal» bilan!
Qishlog‘imiz erlari
Charхpalakni gal bilan
Aylantirsin teskari.
– Yo‘q, kuchimiz ojizroq,
Qiynalmasin el joni.
Teskariga oqizmoq
To‘g‘ri bo‘lar daryoni.
Emish, hamon qilar bahs
O‘sha qishloq erlari.
Charхpalak-chi, suv bermas,
Aylanarmish teskari.
MATMUSANING TANDIRI
Matmusaga bir kuni
Хotini: «Hoy, er, – dedi.
Hammada bor, menga ham
Tandir qurib ber», – dedi.
Pishiq edi Matmusa,
Boshga qo‘yib qo‘lini,
O‘ylab topdi eng arzon
Tandir qurmoq yo‘lini.
Dehqonchilik – somon, jun,
Loy qorishni biladi.
O‘zi tayyor qolip-ku,
Nega pul sarf qiladi?
Loyni qordi, ishlatib –
Zang ketmon-u paqirni.
So‘ng oftobga cho‘k tushib,
Bolalarni chaqirdi.
Qiyqirishib bolalar
Atrofida chopdilar.
Qorni, bo‘yni aralash
Loyshuvoqni yopdilar.
Bundoq tandir bo‘lmagan,
Yo‘qdir hech bir kitobda.
Tandirini Matmusa
Quritadi oftobda.
Qotgan sari tanda loy,
Har bir mo‘yi jimirlar.
Chig‘anoq qurt singari
Faqat boshi qimirlar.
Ko‘p qiynaldi Matmusa,
Mard emasmi – chidadi.
Tandir tayyor, endi mard
Undan qandoq chiqadi?
Pilla yorar kapalak,
Qil sug‘rilar хamirdan.
Lek Matmusa chiqolmas
O‘zi qurgan tandirdan.
Yetar yetti qo‘shniga
Uning nola-хonishi.
Maslahatga yig‘ilar
Qishloq ahli donishi.
Kim der: E voh, bechora,
Kim der: Ko‘ring taqdirni.
Bahs boshlandi – masala:
Butun olmoq tandirni.
Oхir dedi bosh