биламиз. Талабалар бунинг барча формаларидан фойдаланадилар.
Ҳозирда ўн беш миллион сурункали алкоголиклар мавжудлиги аниқланган ва ҳар йили улар қаторига яна мингтаси қўшилиб бормоқда.
«Асаб» сўзи асабларнинг ўта ҳолсизланиши ёки асаб кучининг етишмаслигини англатади. «Асаб кучи нима?» деган савол «Электр қуввати нима?» деган саволга ўхшаш. Асаб кучини сезиб бўлмайди. Биламизки, бу асосий ҳаёт кучи, сирли қувват асаб тизимидан ҳосил бўлади ҳамда ҳар бир аъзога ҳаёт ва қувват бағишлайди. Қандайдир аъзони ҳаракатлантирувчи асабни кесиб қўйинг, шу аъзо ҳаракатдан тўхтайди.
Асаб тизими миллионлаб ҳужайралардан иборат бўлиб, улар асаб кучини захирага йиғади. Барча йиғилган асаб кучлари бизнинг асаб бойлигимиз ёки асаб капиталимиз ҳисобланади. Ҳар бир аъзо узлуксиз ишлайди ва ҳужайралардаги асаб кучини бир текисда ушлаб туради, шунинг учун ҳаёт озуқаланиш ёки нафас олишдан кўра асаб кучларига боғлиқ. Асаб кучларининг фаолиятисиз биз на нафас оламиз, на озуқлана оламиз.
Агар биз асабларни озиқлантирмасак, кислород, уйқу бермасак, бунинг ўрнига зўриқсак, кучансак, кераклидан кўп ишласак, тинимсиз ҳаяжонлансак, ғазаблансак, хавотир бўлсак, ҳасад қилсак, кўролмасак, хасис бўлсак, ғамга берилсак ёки мушакларимизни ҳаддан ташқари чарчатсак, хуллас, аъзоларимиз ишлаб чиқараётганга нисбатан асаб кучини кўпроқ сарфласак, оқибатда асаб кучлари етишмовчилиги келиб чиқади. Лекин бундан ҳам қўрқинчлироқ бетоблик бор, у ҳам бўлса – ақлдан озиш.
Асаб кучлари камайиб кетиши, етишмаслиги касалига дучор бўлганларгина қандай оғир оқибатларга олиб келишини биладилар, бутун ҳаётингизни қора булутлар қоплаб, айтиб бўлмас даражада ғам-ғусса, бахтсизлик олиб келишини яхши англайдилар.
Қачонки асаб кучлари камайган бўлса, унинг борлиги ҳақида бехабар бўлиб, бир умр қўрқувда яшаш мумкин. Фақат тўла текширувгина бунинг умумий душман, бизга яқинлигини очиб бериши мумкин. Шундай текширув бошлаганингизда ўз характерингизни чуқур ўрганинг, ўзингиз билан ўзингиз очиқ ва тўғри бўлинг! Бу ҳолсизланган асаб кучингиз кўриги бўлиб, саломатлик сари қўйган биринчи қадамингиз бўлади. Қуйида заифлашган асаб кучининг хавотирли сигналларини санаб ўтаман:
1. Лоқайдлик. Сиз ҳаёт зарбаларини ҳеч қандай қаршилик кўрсатмасдан қабул қиласизми? Асаб кучи заифлашганда ғайрат ва шижоат йўқолиб, ўрнини ялқовлик босади. Камбағаллик, ҳаёт даражасининг пасайишига кўникаверасиз, ҳолбуки бунга қаршилик кўрсатиб, енгиб чиқишингиз мумкин эди. Ташаббус, ғайрат, шижоат, ўзўзини идора қилиш каби хусусиятлар етарли эмас.
2. Қатъиятсизлик, іарор қабул қила олмаслик. Ўз истак-хоҳишларингиз бошқалар томонидан сиз учун бажарилишига йўл қўя оласизми? Асаб кучи заифлашганлар бошқаларга осон бўйсунади. Бошқалар унинг фикр-хаёлини