Мирак Наққош хитой чиннисини ясаш ва унга безак беришда тенгги йўқ уста эди. Тарихчи Мирхонднинг ёзишича, у кейинчалик соат ясаб, ёғоч сандиққа ўрнатган.
Бу даврда хаттотлик санъати ҳам ривож топди. Султон Али Машҳадий, Рафиқий тахаллусини олган Мир Али Мажнун, Камолиддин Маҳмуд, Хўжа Абдулқодир Гўянда каби хаттотлар бу санъатни юқори поғонага кўтаришда муносиб ҳисса қўшдилар.
Биз ўша давр манбаларида мусиқа санъатининг юқори даражага кўтарилганининг гувоҳи бўламиз. Самарқандда раққосалар, қўшиқчилар ва мусиқачилар кўп эди. Улар орасида Дарвеш Аҳмад Қонуний, Султон Аҳмад «девона», Султон Аҳмад Удий Самарқандий, мавлоно Девонаи Самарқандий ва бошқалар ажралиб турарди.
Абдулқодир ибн Ғайбий «Мақосид ул-алҳон» («Мусиқанинг мақсадлари») деган рисола ҳам ёзган.
Бастакорлар:
Абдулла Марварид, Ҳофиз Шарбатий, Паҳлавон Муҳаммад;
Хонандалар:
Мавлоно Айний, Ҳофиз Қозоқ;
Созандалар:
Хожа Камолиддин Удий, Али Кармал, Хўжа Абдуллоҳ Садр ва бошқалардир.
Темурийлар даврида тилшуносликка ҳам катта эътибор берилган. Абдураҳмон Жомий ва Алишер Навоийдан ташқари, Хожа Жалолиддин Фазлуллоҳ Абул – Лайсий, Абулқосим ибн Абу Бакр Лайсий Самарқандий, Исомиддин Иброҳим ибн Муҳаммад ибн Арабшоҳ Исрафонийлар тилшунослик соҳасида жуда катта асарлар ёзиб қолдирганлар.
Шулардан ҳам кўринадики, Амир Темур ва унинг авлодлари ҳукмронлик қилган йилларда нафақат юртимизда, балки жаҳонда ҳам ҳар соҳада ривожланиш, кўтарилиш, ўсиш ва тараққиёт даври бўлган эди. Хулласи калом, бугун эса сиз билан Амир Темур ва темурийлар даври адабиёти, санъати тўғрисида сўз юритамиз. Бунинг сиз учун ҳам қизиқарли ҳамда аҳамиятли эканлигига шак-шубҳа йўқ: улуғларни эслаб туриш, уларнинг номларига, бизга қолдирган меросларига ҳурмат кўрсатиш бурчимиздир. Барчаларининг руҳлари шод бўлсин!
ШОҲРУХ МИРЗО
(1377–1447)
Амир Темурнинг тўртинчи ўғли, 1377 йилнинг 20 августида пайшанба куни туғилган. Машҳур тарихчи Хондамирнинг «Насабнома»сида айтилишича, онаси Тоғай Туркон оқадир. Сарой-мулкхоним қўлида тарбия топган.
Нақл қилишларича, Шоҳрух Мирзо туғилиши билан хушхабар етказилганда, Амир Темур шоҳмот билан машғул бўлиб, қўлида «рух» ушлаб турган экан. «Рух» донасига боққан Соҳибқирон ҳазратлари суюнганча «Исми Шоҳрух бўла қолсин» деган эмиш.
У отаси Амир Темур вафотигача Хуросон ҳокими бўлиб турди, сўнгра 1409 йилда эса хиёнаткор жияни Халил Султон юзага келтирган парокандалик ва ўзи бўларчиликка барҳам бериб, уни тахтдан тушириб, ўрнига 15 ёшли Улуғбек Мирзони тайинлаб, Мовароуннаҳр, Озарбайжон, Ироқ, Хуросондан иборат катта давлат жиловини узоқ йиллар ўз қўлида тутди. Умуман, Амир Темурнинг ўғиллари орасида энг иқтидорлиси, оғир-босиқ ва ўта адолатли, тадбиркор, илоҳиётни яхши англаган ва узоқ ҳукмдорлик қил-ган ҳам шу Шоҳрух Мирзо эди. Алишер Навоий ҳазратлари уни «Ҳоқон саййид Шоҳрух Мирзо» дея таърифлаб, қуйидагича