тиийэн кэллэҕинэ, улахан хомолтолоох суол буолар эбит.
Лэглээрдэр балаҕаннарын таһыгар тахсан турдулар. Бэһиэлэйэптэр кэбиһиилээх от курдук балаҕаннара аһаҕас түннүктэринэн одуулаһан дьэбидийэн турар. Дьөгүөрдээн, эргэ куулу кыбыммытынан саҥата суох турбахтаан баран, таба бэргэһэтин сулбу тардан ылла уонна дьонун уураталаата.
– Үчүгэйдик сырыт, тукаам, – диэтэ оҕонньор.
– Доҕоор, Дьөгүөрдээн, сэрэнэн сырыт, – диэтэ Сөдүөччүйэ.
– Аҕаа, барыма! – Микиитэ ытаабытынан, ийэтин илбирийбит ырбаахытыгар сөрөнөн хаалла.
Өлөксөй ийэтигэр көтөхтөрөн сылдьан, күлэн бычыгырыы түстэ, өрүтэ өҥдөҥнөөн икки илиитинэн сапсыммахтаан кэбистэ.
– Эрдэлиирдэр сотору кэлиэхтэрэ. Кинилэри кытта күүскүтүн холбоон, үчүгэйдик олоруҥ. Миитэрэйдэрэ баҕас үчүгэй уол, – Дьөгүөрдээн тутуурун сиргэ ыһыктан кэбистэ, икки уолун икки харытынан кууһуталаан ылан уураталаата-сыллаталаата.
– Чыычаахтарыам, аны саас улахан дьон буолан тоһуйаарыҥ! – уолаттарын аҕалара хотунугар туттартаан кэбистэ, сиртэн кууллаах бэргэһэтин харбаталаан ылла да, дьулуруччу хааман бара турда.
Дьөгүөрдээн кыһын аайы, атын дьадаҥылары кытта Сүөдэр Бэһиэлэйэп Охотскайдатар таһаҕаһыгар сылдьыһан баран, саас эргиллэн кэлэн, күһүҥҥэ диэри баайдарга оттуур, дьоно кыстыыр отторун-мастарын бэлэмниир эбит.
Тайҕа таһаҕасчытын үлэтэ – кытаанах үлэ.
Саха дьоно олорор уонча көһүн устатыгар ат көлөнөн бараллар. Онтон антах көһө сылдьар «тоҥустар дойдуларыгар» таба көлө буолар.
Тоҥуу хаары тыыран айанныыллар, таһаҕастарын санныларыгар сүкпүтүнэн, тарыҥ уутунан дэбилийэ сытар үрэхтэри кэһэн туорууллар. Хонук сирдэригэр тиийээт, табалары, аһылыктаах сиргэ илдьэн, чэҥкээйилээн ыыталыыллар. Хомурах хаары күрдьэн, ураһа туруораннар, ортотугар түүнү быһа умайар уоттарын оттоллор, ону тула мас лабаатын халыҥнык тэлгэтэллэр.
Сарсыарда боруҥуйга туран, табаларын хомуйа бараллар. Табаларын, баҕар, түүн бөрө мөрөйдөөбүтэ буолуо, баҕар, табалар бэйэлэрэ, ырааҕынан тарҕанан, уччуйбуттара буолуо… Ол сылдьан, ардыгар, дьон буурҕаҕа түбэһэллэр, мунан хаалаллар, сыгынах хоонньугар тоҥон өлөллөр…
Микиитэ эһэтэ туһахтарын көрө барбыта. Ийэтэ балаҕанын сыбыы сылдьан, Өлөксөй ытаабытыгар дьиэҕэ киирэрэ буолла.
– Тоойуом, эн дьиэҥ таһыттан ханна да барыма.
– Барбаппын.
– Мин Өлөксөйү эмнэрэн баран, билигин тахсыам. Дьиэбитин сыбыахпыт, сөп дуо?
– Сөп.
– Эбэҕэ киирэ сылдьаайаҥый…
– Сөп.
Микиитэ балаҕан кэннигэр соҕотоҕун хаалла. Эбэҕэ киирэр чыычый!
Эбэлэрэ – киэҥ, холку Амма өрүс балаҕаннарын аннынан тэлгэнэ, нэлэһийэ уста сытар. Уҥуор халлааҥҥа харбыаласпыт сис хайалар күлүктэрэ ууга охсуллубуттар. Бэһиэлэйэптэр балаҕаннарын аннынан хаһыллыбыт киэҥ аартыгынан киирдэххэ, Молоохтор быыкаайык тыылара тумсуттан иирэҕэ баайыллан турар.
Эбэҕэ