арыычча буолуох курдукка дылы ээ, – диир Дьөгүөрдээн сүрдээх улгумнук.
– «Курдукка дылы!» – Байбал дьаҕырыйа үтүктэр.
Оҕуһун таһыгар сото кэбиһэн, быар куустан дьиппинийэн турар. Лэглээриннэр кини сирэйин-хараҕын одуулаһаллар, тугу этэрин кэтэһэллэр. Ол курдук балачча турбахтаан баран, эргичис гына түһэр да, Байбал кыбыы айаҕын диэки хаампытынан барар.
– Хайа, Байбаал, хайыахха баҕайыный? – диэн хаалар Дьөгүөрдээн.
Байбал кыбыы сүллүгэстэрин быыһынан тахсан махчарыс гынаат, сарыы биристээҥкилээх илиитинэн үөһээ сүллүгэһи харбыыр, аллараа сүллүгэскэ аҥаар атаҕын тумсунан үктэнэр уонна бардьыгыныыр:
– Хайаары гынаҕын?! Сиэ!
Ыҥыыр атын сүр чэпчэкитик миинэн баран быһа кымньыылыыр.
Кини оҕуһун төлөтөн хаамтарыах буоллар, үҥэн хаайыыга уктарыах буоллар, өлөрөн сиэри соруйан оҕус атаҕын дэҥнээбиккит диэн баайыллан ыктар-түүрдэр барыта «сиэр быһыыта» буолуо этэ. Ол суоҕа ордук суостаахха, ынырыкка, таайтарыылаахха дылы.
– Дьэ өлүү да буолар эбит… – диэн баран, Дьөгүөрдээн үөһэ тыынан кэбиһэр уонна оҕус кутуругар иилистибит салаа оту сыыйа тардан ылан быраҕар.
Сөдүөччүйэ уу баһан таһааран ыаҕаһын оҕус иннигэр уурар уонна этэр:
– Мэ, нохоо, чэ үтүөрбэхтээ, өлөрөөрү гынныҥ ээ…
Оҕус күөҕүнэн күлтээриччи көрөр: өйдүүргэ, аһынарга дылы гынар.
– Байбал кэлэн барда эбээт, – диир Микиитэ ийэтигэр.
– Тугу эмэ саҥарда дуо?
– Суох.
– Дьэ өлүү, доҕоор, тоҕо тугу эмэни саҥарбат киһи буоллаҕай…
Онтон оҕус улам-улам дугунар буолан истэ, Лэглээриннэр харахтара сырдаан истэ. Бэрт өр дьиэ кэргэнигэр бүтүннүүтүгэр ыарыылаппыт оҕус көөһөччү уойда. Кыратык да доҕолоҥнообот буолтун кэннэ тойоҥҥо көрдөрөн, көҥүллэтэн, күөх толооҥҥо сиэтэн илдьэн, имэрийэн-томоруйан ыытан кэбистилэр уонна үөрэнэн хаалан, оҕустарын өргө дылы суохтуу, ахта сырыттылар.
– Оҕуспун бүгүн арҕаа алааска көрдүм. Түөкүн баара, тохтуу түһэн таптаппата ээ, – диэтэ биирдэ Дьөгүөрдээн.
Киһиэхэ дылы кини эмиэ киһини аанньа ахтыбат буоллаҕа. Аҕаларын туһугар бары өһүргэннилэр. Ол эрээри, этэҥҥэ сылдьарын истэн бары үөрдүлэр.
Нөҥүө сааһыгар аҕалара улаханнык ыарытта. Байбал Сэмэнэп Микиитэни сир тиэриитигэр оҕус сиэтээччинэн кэпсэттэ. Байбал оҕуһу сулламмыт хахыйаҕынан быһыта биэрэр, өттүктээн тардарын иһин, суха ураҕаһыгар тимир тоһоҕолору саайталыыр. Микиитэ иһигэр көмүскүүр да, утарылаһар кыаҕа суох.
Биир киэһэ дьиэлээн истэхтэринэ, Сыллай – Луха Бэһиэлэйэп – баай соҕотох уола, дьаарбаҥ киһитэ, ыҥыыр атынан өрө көтүтэн ситэн ылла:
– Байбал, бу оҕуһуҥ өлбүтэ буоллар, бу дуусалар туохтарынан төлүөхтэрэ этэй? – диэтэ.
– Ээ, сатаналар, с…. төлүөхтэрэ дуо?!
– Бу уолу уон сыл хамначчыт гынан боруостатыаҥ суоҕа этэ дуо?
– Пыа! Бу сүөһү сиэбит лэппиэскэтин боруостаабат сүөһү! Кинини уон сылы мэлдьи иитэн-аһатан алдьаннаҕым ол дии!
Сыллай Луха ат үрдүттэн