Ол да богдо. Үс эр киһи кэнниттэн хомуйа сылдьыахха наада. Кини кыһаллыбата буоллар, баларыҥ таах най барыа этилэр. Ыһарга-тоҕорго эрэ аналлаах дьон.
– Өлүөчүгүҥ ийэтэ бараахтаабыт. Эһиги содулгут! Быһа аччаҥалаан охсуһа оонньооҥҥут алдьархай бөҕөнү оҥордугут дии. Ону өйдүүгүн дуу, суох дуу? – аһыах да оҕону аһатыа суох.
Оҕобутун сарсыарда эрэ таба тутабыт. Тото мөҕөн, сарсыардаттан санаатын алдьатабыт. Уонна ирээппитин ииппит саҕа сананан элэс гынан хаалабыт. Истэн эрэ кэбиһэр курдуктар – истэригэр тугу иитэ сылдьаллара биллибэт. Тылыҥ сүлүһүннээх ээ. Ол үлүгэргэ таптарбыт оҕо кыһыытын киминэн эрэ таһаарыан наада. Охсон көрүө, тэбэн ааһыа. Охсуллубут эмиэ кими эрэ охсор уочарата кэлиэ. Дьиэ иһинээҕи айдаан, бэйэбит дьыалабыт дии-дии ардыгар аһаралыыбыт. Онтубут соторунан содуллааҕын, эрэй буолан эргийэн кэлиэҕин сэрэйээхтээбэппит.
– Быччайа сытыйан, сыыҥын соһо сылдьан өссө… – оҕотун хайдах үөҕүөн билиминэ мух-мах буолар.
Быччаҕарынан баҕас киириэ суох этэ. Бэйэтин үөхпүтүн тэҥэ. Уола Аанча куоппуйата ээ.
– Чэ, сөп, бүттэ! Айака дыа, хара сарсыардаттан. Хайа муҥун… – Туолук тулуйарын ааһан хаһыытыах да курдук. – Буруйдаахпын бэйэм бэркэ билэбин. Хайыыбын оччоҕо, ыйанабын дуо?!
– Көр эрэ маны! Аны миигин кырбаа! – соччо кырбаппат Аанча ини.
– Бүт диибин дии!
– Ыйанабын диэннээх өссө. Оннук гынан үөрдэриҥ эрэ хааллаҕа.
– Үөрүөххүт буо! – Туолук инньэ гынан аһаабата, хоһугар дьылыс гынан хаалла.
– Үөрүмүнэ! Биир айах көҕүрүө… – Аанча бэйэтин айаҕа хонтуруолтан таҕыста. – Бары да дьүгэлийиҥ! Айакка!
Үөхсүүнэн саҕаламмыт күн туох аанньа үһү. Туолук умса түһэн баран сытар. Үөрэнэн да диэн, туох наада. Олорон да диэн… Эмиэ! Санаабат буола сатыыр. Күндү көстүүнү күүһүнэн кыйдыы сатыыр. Саныы турар, саныы турар. Биэрэтин көрбөтөх хас күнэ дьабыҥҥа тимирэр. Ону кытары бэйэтиттэн биир-биир туох эрэ көҕүрүүр. Сотору хаҕа эрэ хаалар ини.
Харчы тиэмэтэ харааччы иирдэрэ буолла. Таас буларын буллулар. Улахан эрэйинэн, уон сиринэн абырахтаан түннүктэрин таастаатылар. Тыал тыалынан киирэрэ баҕас уурайда. Тэлэбииһэрэ суох олорорго үөрэнэн да бардылар.
– Биһиги дьоммут кыраларыгар араадьыйа эрэ баар үһү дии. Хайдах олорбуттарын өйүм хоппот, – Үстүүн баһын быһа илгистэр. – Прикинь, дэриэбинэҕэ, күн ахсын биир кэм биир.
– Күн аайы кулуупка киинэҕэ бараллар үһү дии, – убай киһи аҕа көлүөнэҕэ айбакааттыыр. – Билигин эн киинэҕэ күн аайы сылдьаҕын дуо? Ый баһыгар-атаҕар киинэлээтэххинэ баһыыба.
– Һа, киинэ! Аата эрэ киинэ ини. Барыта сэбиэскэй, былыргы.
– Ол саҕана былыргы өссө былыргы буола илигэ ээ. Уонна үҥкүүлэрэ, оонньуулара баһаам үһү дии.
– Байаанынан диэ.
– Байаанынан да буоллун. Зато бэһиэлэй. Эс, аһара байаанынан эрэ да буолбатар. Уонна ол саҕана эҥин субуотунньуктара диэн – ускучаайдаабат үһүлэр. Күлүгээннэртэн куттанан дьиэттэн быкпакка олорор үһүө, атын олох ини.
– Чэ, туох да диэҥ, тэлэбииһэрэ суох