ubi pars urbis de bove nomen habet.
Nec tacet Evandri mater, prope tempus adesse,
Hercule quo tellus sit satis usa suo.
At felix vates, ut dîs gratissima vixit, 585
Possidet hunc Jani sic dea mense diem.
Idibus in magni castus Jovis aede sacerdos
Semimaris flammis viscera libat ovis:
Redditaque est omnis populo provincia nostro,
Et tuus Augusto nomine dictus avus. 590
Perlege dispositas generosa per atria ceras;
Contigerunt nulli nomina tanta viro.
Africa victorem de se vocat: alter Isauras,
Aut Cretum domitas testificatur opes;
Hunc Numidae faciunt, illum Messana superbum; 595
Ille Numantina traxit ab urbe notam.
Et mortem et nomen Druso Germania fecit.
Me miserum, virtus quam brevis illa fuit!
Si petat a victis, tot sumat nomina Caesar,
Quot numero gentes maximus orbis habet. 600
Ex uno quidam celebres, aut torquis ademptae,
Aut corvi titulos auxiliaris habent.
Magne, tuum nomen rerum mensara tuarum est:
Sed qui te vicit, nomine major erat.
Nec gradus est ultra Fabios cognominis ullus; 605
Illa domus meritis Maxima dicta suis.
Sed tamen humanis celebrantur honoribus omnes:
Hic socium summo cum Jove nomen habet.
Sancta vocant augusta, patres: augusta vocantur
Templa sacerdotum rite dicata manu. 610
Hujus et augurium dependet origine verbi,
Et quodcumque sua Jupiter auget ope.
Augeat imperium nostri ducis, augeat annos:
Protegat et vestras querna corona fores.
Auspicibusque deis tanti cognominis heres 615
Omine suscipiat, quo pater, orbis onus.
Respiciet Titan actas ubi tertius Idus,
Fient Parrhasiae sacra relata deae.
Nam prius Ausonias matres carpenta vehebant:
—Haec quoque ab Evandri dicta parente reor— 620
Mox honor eripitur, matronaque destinat omnis
Ingratos nulla prole novare viros;
Neve daret partus, ictu temeraria caeco
Visceribus crescens excutiebat onus.
Corripuisse patres ausas immitia nuptas, 625
Jus tamen exemptum restituisse, ferunt.
Binaque nunc pariter Tegeaeae sacra parenti
Pro pueris fieri virginibusque jubent.
Scortea non illi fas est inferre sacello,
Ne violent puros exanimata focos. 630
Si quis amas ritus veteres, assiste precanti:
Nomina percipies non tibi nota prius,
Porrima placantur Postvertaque, sive sorores,
Sive fugae comites, Maenali Nympha, tuae.
Altera, quod porro fuerat, cecinisse putatur: 635
Altera, versurum postmodo quidquid erat.
Candida te niveo posuit lux proxima templo,
Qua fert sublimes alta Moneta gradus:
Nunc bene prospicies Latiam, Concordia, turbam:
Nunc te sacratae restituere manus. 640
Furius antiquum populi superator Etrusci
Voverat, et voti solverat ante fidem.
Causa, quod a patribus sumptis secesserat armis
Vulgus, et ipsa suas Roma timebat opes.
Causa recens melior: passos Germania crines 645
Porrigit auspiciis, dux venerande, tuis.
Inde triumphatae libasti munera gentis,
Templaque fecisti, quam colis ipse, deae.
Haec tua constituit Genitrix et rebus et ara,
Sola toro magni digna reperta Jovis. 650
Haec ubi transierint, Capricorne, Phoebe, relicto,
Per juvenis curres signa gerentis aquam.
Septimus hinc Oriens quum se demiserit undis,
Fulgebit toto jam Lyra nulla polo.
Sidere ab hoc ignis venienti nocte, Leonis 655
Qui micat in medio pectore, mersus erit.
Ter quater evolvi signantes tempora fastos,
Nec Sementiva est ulla reperta dies:
Quum mihi—sensit enim—Lux haec indicitur, inquit
Musa: quid a fastis non stata sacra petis? 660
Utque dies incerta sacro, sic tempora certa,
Seminibus jactis est ubi fetus ager.
State coronati plenum ad praesepe juvenci,
Cum tepido vestrum vere redibit opus.
Rusticus emeritum palo suspendat aratrum: 665
Omne reformidat frigida vulnus humus.
Villice, da requiem terrae, semente peracta:
Da requiem, terram qui coluere, viris,
Pagus agat festum; pagum lustrate, coloni,
Et date paganis annua liba focis. 670
Placentur matres frugum, Tellusque, Ceresque,
Farre suo gravidae visceribusque suis.
Officium commune Ceres et Terra tuentur;
Haec praebet causam frugibus, illa locum.
Consortes operum, per quas correcta vetustas, 675
Quernaque glans victa est utiliore cibo,
Frugibus immensis avidos satiate colonos,
Ut capiant cultus praemia digna sui.
Vos date perpetuos teneris sementibus auctus,
Nec nova per gelidas herba sit usta nives. 680
Quum serimus, coelum ventis aperite serenis;
Quum latet, aetheria spargite semen aqua;
Neve graves cultis Cerealia dona, cavete,
Agmine laesuro depopulentur aves.
Vos quoque subjectis, formicae, parcite granis: 685
Post messem praedae copia major erit.
Interea crescat scabrae robiginis expers,
Nec vitio coeli palleat aegra seges,
Et neque deficiat macie, neque pinguior sequo
Divitiis pereat luxuriosa suis; 690
Et careant loliis oculos vitiantibus agri;
Nec sterilis culto surgat avena solo.
Triticeos fetus, passuraque farra bis ignem,
Hordeaque ingenti fenore reddat ager.
Hoc ego pro vobis, hoc