Pisma pozostałe 1862–1875, przeł. B. Baran, Kraków: Inter Esse 1993, s. 191.
12
L. Keller, 21st-century Ecopoetry and the Scalar Challenges of the Anthropocene (w druku).
13
T. Morton, Hyperobjects: Philosophy and Ecology after the End of the World, Minneapolis: University of Minnesota Press 2013, wersja Kindle, loc. 104/4946.
16
T. Morton, Ecology Without Nature. Rethinking Environmental Aesthetics, Boston: Harvard University Press 2009.
17
N. Clark, Inhuman Nature: Sociable Life on a Dynamic Planet, London: Sage Publications 2011.
18
Zob. G. Snyder, The Practice of the Wild, Berkeley: Counterpoint 2010.
19
Instytucjonalną podporę ekokrytyki stanowi organizacja ASLE (Association for the Study of Language and the Evironment) założona w 1992 roku, zrzeszająca badaczy reprezentujących różne dziedziny wiedzy. Pod auspicjami ASLE ukazuje się pismo „ISLE“ (Interdisciplinary Studies in Literature and Environment), publikujące artykuły z dziedziny ekokrytyki, a także wywiady i teksty literackie związane z ekologią.
20
Zob. na przykład Teaching Ecocriticism and Green Cultural Studies, red. G. Garrard, New York: Palgrave 2012.
21
C. Glotfelty, Introduction, w: The Ecocriticism Reader: Landmarks in Literary Ecology, red. C. Glotfelty, H. Fromm, London: University of Georgia Press 1996, s. XIX.
22
R. Kerridge, Small Rooms and the Ecosystem: Environmentalism and DeLillo‘s White Noise, w: Writing the Environment, red. R. Kerridge, N. Sammells, London: Zed Books 1998, s. 5.
23
L. Buell, The Environmental Imagination: Thoreau, Nature Writing, and the Formation of American Culture. Cambridge, MA: Harvard University Press 1995, s. 430.
24
Określenie „ekokrytyka” zostało po raz pierwszy użyte przez Williama Rueckerta w eseju Literature and Ecology: An Experiment in Ecocriticism z 1976 roku. Rueckert wpadł na pomysł, aby niektóre pojęcia z zakresu ekologii zastosować w refleksji literaturoznawczej. Koncepcja Rueckerta nie zyskała popularności w tamtym czasie. W. Rueckert, Literature and Ecology: An Experiment in Ecocriticism, w: The Ecocriticism Reader. Landmarks in Literary Ecology, red. C. Glotfelty, H. Fromm, London: The University of Georgia Press, s. 105–123.
25
„Przyrodopisarstwo” to termin wprowadzony przez Joannę Durczak w książce Rozmowy z ziemią: tradycja przyrodopisarska w literaturze amerykańskiej, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2010.
26
L. Buell, Ecocriticism: Some Emerging Trends, „Qui Parle: Critical Humanities and Social Sciences” 2011, nr 19/2, s. 89.
27
R. P. Harrison, Forests: The Shadow of Civilization, Chicago – London: The University of Chicago Press 1993, s. IX.
29
W. Slaymaker, Ecoing the Other(s): The Call of Global Green and Black African Responses, „PMLA” 2001, nr 116/1, s. 133.
30
V. Shiva, Biopiracy. The Plunder of Nature and Knowledge, Boston: South End Press 1997.
31
V. A. Conley, Ecopolitics. The Environment in Poststructuralist Thought, London – New York: Routledge 1997, s. XXX.
33
The Environmental Justice Reader: Politics, Poetics, Pedagogy, red. J. Adamson, M. M. Evans, R. Stein, Tucson, Arizona: The University of Arizona Press 2002.
34
M. D. Spence, Disposessing the Wilderness: Indian Removal and the Making of the National Parks, New York – Oxford: Oxford University Press 1999, s. 43, 55.
36
Arthur O. Loveyoy uważa, że natura jest „najbogatszym przedmiotem dociekań filozoficznej semantyki” (Wielki łańcuch bytu, przeł. A. Przybysławski, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2009, s. 18).
37
R. Williams, Keywords: A Vocabulary of Culture and Society, New York: Oxford University Press 1983, s. 219. Williams ma oczywiście na myśli język angielski, ale jego obserwacje można z powodzeniem odnieść do polszczyzny.
38
Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1984.
39
R. Williams, dz. cyt., s. 220.
40
Według Słownika języka polskiego PWN: „[…] całokształt rzeczy i zjawisk tworzących wszechświat, świat (bez wytworów pracy ludzkiej); ziemia, woda i powietrze wraz z żyjącymi w nich roślinami i zwierzętami; natura”.
41
Dogłębną analizę tej ostatniej konstrukcji znajdziemy w pracach Agaty Bielik-Robson. Zob. m.in. Romantyczna sublimacja albo życie wyrwane naturze, „Literatura na Świecie” 2012, nr 09/10, s. 271–388. Komentując różnicę między creation a generation w ujęciu Williama Blake‘a, autorka pisze: „Natura niczego nie tworzy, a jedynie wytwarza; natura nie zna kreatywnego zamysłu, tylko produkuje kolejne egzemplarze w ramach zastanego schematu, dopuszczając wariacje zaledwie przez przypadek; natura nie kreuje indywidualnego dzieła, które chciałaby ocalić od upływu czasu, tylko wypluwa z siebie kolejne ofiary, wydając je od razu na pastwę przemijania” (s. 375).
42
L. Buell, The Future of Environmetnal Criticism: Environmental Crisis and Literary Imagination, Malden, MA: Blackwell 2005, s. 143.
43
M. T. Cyceron, Pisma filozoficzne, t. 1, przeł. W. Kornatowski, Warszawa: PWN 1960, s. 157–158.
44
Cz. Miłosz, Wiersze wszystkie, Kraków: Znak 2011, s. 1303.
45
A. Wat, Wiersze wybrane, wstęp J. Zieliński, wybór i oprac. A. Micińska, J. Zieliński, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1987, s. 51.
46
J. Bate, The Song of the Earth, Cambridge MA: Harvard University Press 2000, s. 244.
47
Owidiusz, Metamorfozy, przeł. A. Kamieńska, S. Stabryła, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1995, s. 8.
48
R. Williams, The Country and the City, London: The Hogarth Press 1973, s. 21.
49
Zob. G. Garrard, Ecocriticism, New York: Routledge 2004, s. 20–23.
50
E. Katz, A. Light, D. Rothenberg, Introduction: Deep Ecology as Philosophy, w: Beneath the Surface: Critical Essays in the Philosophy of Deep
