Copyright by PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2018
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Przedruk i reprodukcja w jakiejkolwiek postaci całości bądź części książki bez pisemnej zgody wydawcy są zabronione.
Autorzy i Wydawnictwo dołożyli wszelkich starań, aby wybór i dawkowanie leków w tym opracowaniu były zgodne z aktualnymi wskazaniami i praktyką kliniczną. Mimo to, ze względu na stan wiedzy, zmiany regulacji prawnych i nieprzerwany napływ nowych wyników badań dotyczących podstawowych i niepożądanych działań leków, Czytelnik musi brać pod uwagę informacje zawarte w ulotce dołączonej do każdego opakowania, aby nie przeoczyć ewentualnych zmian we wskazaniach i dawkowaniu. Dotyczy to także specjalnych ostrzeżeń i środków ostrożności. Należy o tym pamiętać, zwłaszcza w przypadku nowych lub rzadko stosowanych substancji.
Wydawca: Sylwia Węgrzyn
Redakcja i korekta: Elżbieta Krzyżanowska
Producent: Anna Bączkowska
Projekt okładki i stron tytułowych: Lidia Michalak-Mirońska
eBook został przygotowany na podstawie wydania papierowego z 2018 r., (wyd. I)
Warszawa 2018
ISBN 978-83-200-5689-1
PZWL Wydawnictwo Lekarskie Sp. z o.o.
02-460 Warszawa, ul. Gottlieba Daimlera 2
tel. 22 695 43 21
Księgarnia wysyłkowa:
tel. 42 680 44 88; infolinia: 801 33 33 88
e-mail: [email protected]
Skład wersji elektronicznej na zlecenie PZWL Wydawnictwa Lekarskiego
Marcin Kośka/Woblink
Autorzy
Prof. dr hab. n. med. Ewa Barcz
Oddział Ginekologiczno-Położniczy,
Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie
Dr n. med. Helena Jastrzębska
Klinika Endokrynologii, Centrum Medyczne
Kształcenia Podyplomowego w Warszawie
Dr hab. n. med. Lucyna Papierska
Klinika Endokrynologii, Centrum Medyczne
Kształcenia Podyplomowego w Warszawie
Prof. dr hab. n. med. Tomasz Pertyński
Wojewódzkie Wielospecjalistyczne Centrum
Onkologii i Traumatologii im. M. Kopernika w Łodzi
Zakład Położnictwa, Państwowa Wyższa
Szkoła Zawodowa w Płocku
Dr n. med. Magdalena Pertyńska-Marczewska
Viramal Ltd., Londyn, Wielka Brytania
Słowo wstępne
Szanowni Państwo!
Endokrynologia ginekologiczna i rozrodczość jest stosunkowo niedawno powstałą specjalnością, która obecnie rozwija się bardzo dynamicznie. Z roku na rok przybywa bowiem pacjentek cierpiących z powodu różnorodnych zaburzeń hormonalnych wpływających istotnie na jakość ich życia. Wszystkie szukają pomocy u specjalisty, od którego wiedzy i doświadczenia w znacznym stopniu zależy skuteczność podjętej terapii.
W niniejszej publikacji opisano najczęstsze problemy, z którymi pacjentki zgłaszają się do ginekologa endokrynologa. Są to m.in.: zespół policystycznych jajników, endometrioza, zaburzenia okresu menopauzy czy choroba Hashimoto.
Publikację rozpoczyna rozdział napisany przez prof. Ewę Barcz, dotyczący najczęstszych błędów popełnianych w rozpoznawaniu i leczeniu endometriozy. Autorka zwraca uwagę na to, że terapia endometriozy wymaga dobrej znajomości patofizjologii choroby, jej naturalnego przebiegu oraz konsekwencji podejmowanych działań terapeutycznych. Leczenie powinno być dobrane indywidualnie nie tylko do konkretnej pacjentki i jej dolegliwości, ale również w odniesieniu do okresu życia, w którym chora się znajduje oraz jej priorytetów zdrowotno-prokreacyjnych.
Równie częstym problemem w codziennej praktyce ginekologicznej jest zespół policystycznych jajników. Jednostka, a raczej zbiór jednostek chorobowych znany od wielu lat, jest szczególnie kontrowersyjny ze względu na wciąż zmieniające się koncepcje etiopatogenetyczne oraz diagnostyczne i w efekcie diametralnie różne schematy terapeutyczne. Z tym trudnym problemem zmierzyła się dr Magdalena Pertyńska-Marczewska. Autorka szczególną uwagę zwróciła na diagnostykę endokrynologiczną, obszernie przedstawiając potencjalne znaczenie oceny stężenia hormonu anty-Müllerowskiego w zespole policystycznych jajników. Ten artykuł łączą z poprzednim odmienne strategie terapeutyczne, zależne od podstawowego oczekiwania wyników leczenia – inne postępowanie w niepłodności, inne w przypadku hiperandrogenizacji i jeszcze inne w zespole metabolicznym. Często poszczególne cele terapeutyczne się wykluczają.
Nikomu nie trzeba przedstawiać prof. Tomasza Pertyńskiego, jednego z największych w naszym kraju propagatorów terapii hormonalnej u kobiet w okresie menopauzy. Wraz z Magdaleną Pertyńską-Marczewską jest autorem rozdziału dotyczącego uciążliwych dolegliwości związanych z menopauzą, omawiając je kolejno i wskazując na coraz większą w starzejących się społeczeństwach populację kobiet nimi dotkniętych.
Od ponad trzydziestu lat mam przyjemność i zaszczyt współpracować z Kliniką Endokrynologii CMKP, kierowaną początkowo przez prof. Stefana Zgliczyńskiego, a obecnie przez jego syna – prof. Wojciecha Zgliczyńskiego. Możliwość codziennej współpracy z najlepszymi polskimi specjalistami z zakresu endokrynologii to jeden z moich największych sukcesów zawodowych. Dzięki tej współpracy w publikacji mogę przedstawić autorki dwóch kolejnych rozdziałów. Jedną z nich jest dr hab. Lucyna Papierska, specjalistka w zakresie m.in. endokrynologii nadnerczy u kobiet w ciąży. Niewielu endokrynologów w Polsce opiekuje się ciężarnymi z patologiami nadnerczy, a dzięki współpracy z dr Papierską mam możliwość bezpośredniego kontaktu z tymi trudnymi pod względem diagnostycznym pacjentkami. Drugą autorką jest dr Helena Jastrzębska, która w obszernym rozdziale przedstawiła objawy, diagnostykę i leczenie choroby Hashimoto. Obecnie choroba ta jest schorzeniem bardzo często rozpoznawanym (a może i nadrozpoznawanym), zwłaszcza u kobiet ciężarnych i planujących ciążę. Szczególne miejsce autorka poświęciła tej jednostce chorobowej u kobiet planujących ciążę, zwracając uwagę na fakt, że nieleczona lub nieprawidłowo leczona jawna niedoczynność tarczycy może prowadzić do niepłodności i poronień, zwiększa też ryzyko porodu przedwczesnego i odklejenia łożyska, niedokrwistości, stanu przedrzucawkowego, nadciśnienia indukowanego ciążą czy krwawienia poporodowego, a także na kontrowersje dotyczące leczenia subklinicznej niedoczynności i izolowanej hipotyroksynemii u ciężarnych.
Zachęcam Państwa do zapoznania się treścią wszystkich rozdziałów.
Pozostaję z wyrazami szacunku
Najczęstsze błędy popełniane w diagnostyce i leczeniu endometriozy
Prof. dr hab. n. med. Ewa Barcz
WSTĘP
Endometrioza to łagodne schorzenie rozrostowe charakteryzujące się obecnością tkanek zbliżonych do struktur błony śluzowej macicy poza miejscem jej fizjologicznego występowania. Epidemiologia endometriozy nie jest precyzyjnie opisana z powodu często niemego klinicznie przebiegu, dużego opóźnienia w diagnostyce choroby oraz sytuacji, w których prawidłowe rozpoznanie nie jest postawione [1]. Ocenia się, że w Niemczech od wystąpienia pierwszych objawów do postawienia diagnozy upływa średnio 10 lat, 7–10 we