szukać tej jednej, właściwej odpowiedzi, powinniśmy tropić ich wiele. W rzeczywistości zidentyfikowałem 16 prawdopodobnych przyczyn chorób, które mogą występować jednocześnie z boreliozą (zespół Lyme-MSIDS) lub zaostrzać objawy innych dolegliwości, które występują bez przewlekłej choroby z Lyme (poza zespołem Lyme-MSIDS), a wynikają z nasilenia się stanów zapalnych. Trudność w postawieniu diagnozy w przypadku przewlekłej choroby z Lyme polega na tym, że jest ona postrzegana jako „doskonały naśladowca”. Borelioza, podobnie jak jej kuzyn, syfilis, może naśladować wiele chorób i uwydatniać istniejące już wcześniej problemy zdrowotne. Może również przyczyniać się do powstawania wszystkich objawów, które towarzyszą każdemu z 16 opisanych poniżej schorzeń. Na przykład jeżeli zawsze miałeś skłonność do bólów głowy, w przypadku zachorowania na boreliozę lub zespół Lyme-MSIDS mogą zacząć dokuczać ci migreny. W literaturze medycznej można znaleźć liczne dowody na to, że borelioza potęguje dotychczasowe dolegliwości, ale nie do końca wiadomo, dlaczego choroba ta u każdego pacjenta może mieć inne objawy. Wpływ na tę sytuację mogą mieć skłonności genetyczne czy indywidualne cechy biologiczne każdego człowieka oraz całkowita liczba kleszczy, które go ugryzły, inne koinfekcje, z którymi aktualnie musi się mierzyć system immunologiczny, obecność innych nakładających się na siebie chorób i stanów zapalnych, poziom obciążenia organizmu toksynami środowiskowymi i możliwość detoksykacji, aktualny stan psychiczny oraz szczep lub gatunek bakterii borellia, którymi organizm został zakażony.
Właśnie z powodu tych wszystkich różniących się od siebie czynników każda osoba zakażona boreliozą może odczuwać zupełnie inne dolegliwości. Na przykład: mimo że powszechnie wiadomo, iż choroba z Lyme powoduje liczne dolegliwości o podłożu neurologiczno-psychiatrycznym, u wielu z moich pacjentów zdiagnozowano podstawowe zaburzenia psychiczne, zanim jeszcze odbyli u mnie pierwszą wizytę. Co więcej, większość schorzeń wskazanych w klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (Diagnostic and Statistical Manual, DSM), na podstawie której diagnozuje się choroby psychiczne, może być spowodowana przez boreliozę i związane z nią koinfekcje. Analogicznie, borelioza może również imitować całą gamę dolegliwości neurologicznych: może powodować deficyty neurokognitywne zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Niektórzy znajdują nawet możliwe korelacje między nią a zespołem Tourette’a oraz neurologicznymi zespołami, takimi jak choroba Alzheimera.
Z podobnym problemem mamy do czynienia w przypadku zespołu przewlekłego zmęczenia (którego nazwę zmieniono na systemic exertional intolerance disease lub SEID) i fibromialgii. Borelioza może również naśladować zaburzenia autoimmunologiczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń czy stwardnienie rozsiane. W związku z tym uporczywe objawy mogą wynikać z tego, że błędnie postawiono diagnozę i źle oszacowano zagrożenia związane z tymi infekcjami czy odstępstwami od normy uwzględnionymi na Mapie MSIDS. Uważam, że uporczywe symptomy boreliozy są czymś więcej niż tylko jedną infekcją, której nie sposób się pozbyć. Prawie nikt spośród ponad 12 tysięcy pacjentów naszego centrum medycznego nie chorował „tylko” na boreliozę.
W rzeczywistości większość z nich miała klinicznie rozpoznawalny zespół, grupę kilku objawów występujących wspólnie. Typowe dla boreliozy objawy są potęgowane przez koinfekcje, takie jak babeszjoza czy bartoneloza, jak również przez obecność innych, nakładających się czynników na Mapie MSIDS. Większość nieprawidłowości jest spowodowanych przez boreliozę czy koinfekcje, część nie jest z nimi bezpośrednio związana, jednak pomimo to wpływa na ich przebieg. Właśnie taki stan nazywany jest przeze mnie MSIDS, ponieważ to lepiej określa pacjentów, u których wcześniejsze leczenie boreliozy nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. MSIDS to zespół objawów przewlekłej choroby z Lyme i jej koinfekcji, które wywołała nie tylko bakteria Borrelia burgdorferi, ale również inne bakterie, wirusy, pasożyty czy grzyby. Pacjenci z MSIDS mogą również uskarżać się na powiązane z nimi dysfunkcje immunologiczne, stany zapalne, obciążenie toksynami środowiskowymi czy metalami ciężkimi, problemy z usuwaniem toksyn, niedoborami składników pokarmowych, nieprawidłowościami hormonalnymi, na zaburzenia snu, dysfunkcje mitochondrialne, alergie lub nadwrażliwość pokarmową, brak równowagi autonomicznego systemu nerwowego (autonomic nervous system, ANS), czyli części ciała odpowiedzialnej za prawidłowy puls, ciśnienie krwi i funkcjonowanie układu pokarmowego. Wszystkie te czynniki mogą wpływać na choroby przewlekłe. Korzystając z tej definicji, lekarze mogą leczyć bardziej efektywnie. Najczęściej pacjenci nie mają możliwości poprawy swojego stanu zdrowia, dopóki większość z ich objawów nie zostanie właściwie rozpoznana. To może być jedna z przyczyn tego, że stan zdrowia wielu ludzi nie poprawia się po wdrożeniu standardowego leczenia boreliozy, takiego jak miesięczne przyjmowanie doksycykliny czy Rocephinu. Projekty wielu badań (z podwójnie ślepą próbą i kontrolowanym placebo) dotyczących metod leczenia boreliozy nie uwzględniają tych potencjalnych wieloczynnikowych przyczyn. Zatem podawanie jednego bądź dwóch antybiotyków w krótkim przedziale czasu może być skuteczne tylko w przypadku kilku czynników będących niewielką częścią złożonej całości. Odpowiedzi należy szukać w bardziej kompleksowej diagnostyce i zróżnicowanym leczeniu.
DLACZEGO WOKÓŁ DIAGNOSTYKI I LECZENIA BORELIOZY JEST TAK WIELE ZAMIESZANIA
Od 2016 roku w Stanach Zjednoczonych obowiązuje jeden standard opieki dla diagnozy i leczenia boreliozy: przewodnik międzynarodowego stowarzyszenia International Lyme and Associated Diseases Society (ILADS). Wytyczne stowarzyszenia Infectious Disease Society of America (IDSA) usunięto ostatnio z krajowych wytycznych National Guidelines Clearing (NGC), ponieważ odnosiły się do nieaktualnych wyników badań. (NGC jest częścią Departamentu Zdrowia i Pomocy Społecznej – U.S. Department of Health and Human Services, HHS). Za to przyjęto standardy opieki ILADS, które opierają się na kryteriach tworzenia wiarygodnych wytycznych Instytutu Medycyny (Institute of Medicine, IOM). Przygotowane przez ILADS wytyczne dotyczące diagnostyki i leczenia boreliozy to pierwszy taki zestaw spełniający wysokie standardy ustalone przez IOM.
Stowarzyszenie ILADS wdrożyło również specjalną metodologię opracowywania swoich wytycznych, zwaną procesem GRADE (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation), który jest wykorzystywany przez najważniejsze światowe organizacje medyczne, w tym ACP (American College of Physicians), WHO (World Health Organization, Światowa Organizacja Zdrowia) czy NICE (National Institute for Health and Clinical Excellence) z Wielkiej Brytanii. Oznacza to, że w chwili publikacji wytyczne ILADS były najrzetelniejszym źródłem medycznym dostępnym na rynku.
Wytyczne podkreślają znaczenie klinicznego osądu lekarza w późniejszym ustaleniu diagnozy, ponieważ naukowcy stwierdzili, że funkcjonujące na rynku testy są nierzetelne. Dostępne wcześniej wytyczne IDSA ograniczały diagnostykę wyłącznie do kryteriów CDC. Zatem badania krwi na boreliozę były traktowane jako rzetelne i pacjenci z uporczywymi objawami przewlekłej choroby z Lyme po przejściu standardowej terapii byli traktowani jak osoby cierpiące na zespół po leczeniu boreliozy (post-treatment Lyme disease syndrome, PTLDS), połączony z symptomami autoimmunologicznymi i/lub uszkodzeniami tkanek w stopniu uzależnionym od ich bieżących dolegliwości. Problem takiego podejścia polega na tym, że CDC ściśle nadzoruje definicję, która została stworzona na potrzeby sporządzania krajowych raportów dotyczących boreliozy i w pierwszej kolejności jest wykorzystywana przez departamenty zdrowia w kontekście epidemiologicznym. Definicja CDC (surveillance case definition) jest wąska, co oznacza, że większość obecnych przypadków nie będzie spełniać tych wyśrubowanych kryteriów. Definicja może być spełniona tylko w dwóch poniższych przypadkach:
A: jeżeli chorobie towarzyszy rumień wędrujących o średnicy 5 cm lub więcej;
B: jeżeli wystąpi co najmniej jeden, późny symptom, taki jak: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (zapalenie występuje w oponach otaczających mózg