w płaszczyźnie poprzecznej oraz wklęsła w płaszczyźnie strzałkowej. W jej obrębie możemy dostrzec otwór nosowy zawierający gałąź nosową zewnętrzną nerwu sitowego przedniego. Powierzchnia tylna ma kształt wklęsły. Na jej dolnej części biegnie bruzda sitowa dla nerwu sitowego przedniego.
Kość nosowa ma cztery brzegi:
• górny (do połączenia z częścią nosową kości czołowej),
• dolny (do połączenia z chrząstką boczną nosa, ogranicza od góry otwór gruszkowaty),
• boczny (do połączenia z brzegiem przednim wyrostka czołowego szczęki),
• przyśrodkowy (do połączenia z jednoimienną kością strony przeciwległej, a także z kolcem nosowym kości czołowej oraz z blaszką pionową kości sitowej).
UWAGA!
Kształt kości nosowych jest bardzo zmienny populacyjnie. W populacjach europejskich zwykle kości te są lepiej rozwinięte i położone bardzie skośnie, a w populacjach afrykańskich – mniejsze i położone bardziej pionowo.
1.3.3. Kość łzowa (lacrimal bone)
Jest najmniejszą kością części twarzowej czaszki. Ma kształt czworokąta. Leży w obrębie oczodołu, na jego ścianie przyśrodkowej. Ma dwie powierzchnie: boczną (oczodołową) i przyśrodkową. Powierzchnia boczna kości łzowej jest podzielona przez grzebień łzowy tylny na część przednią i tylną. Grzebień łzowy tylny przechodzi w haczyk łzowy. W obrębie części przedniej powierzchni bocznej kości łzowej możemy zauważyć biegnącą niemal pionowo bruzdę łzową przechodzącą ku dołowi w dół woreczka łzowego. W części górnej tego dołu leży woreczek łzowy, a w części dolnej znajduje się początkowa część przewodu nosowo-łzowego. Część tylna powierzchni bocznej kości łzowej tworzy część ściany przyśrodkowej oczodołu. Powierzchnia przyśrodkowa kości łzowej tworzy ścianę boczną komórek sitowych przednich.
Kość łzowa ma cztery brzegi:
• górny (do połączenia z częścią oczodołową kości czołowej),
• dolny (do połączenia z częścią oczodołową szczęki oraz z wyrostkiem łzowym małżowiny nosowej dolnej),
• przedni (do połączenia z wyrostkiem czołowym szczęki),
• tylny (do połączenia z blaszką oczodołową kości sitowej).
1.3.4. Kość jarzmowa (zygomatic bone)
Spośród wszystkich kości okolicy twarzy kości jarzmowe mają największy wpływ na kształt twarzy. Stanowią ograniczenie części dołu skroniowego i podskroniowego. Tworzą także część ściany bocznej i dna oczodołu oraz wyniosłość policzkową.
Kość jarzmowa składa się z głównej części zwanej trzonem oraz dwóch wyrostków: wyrostka skroniowego i wyrostka czołowego.
W obrębie trzonu możemy wyróżnić trzy powierzchnie: boczną, tylną i oczodołową.
Powierzchnia boczna, zwana policzkową, zwykle jest gładka i wyczuwalna podczas badania palpacyjnego pacjenta. Stanowi miejsce przyczepu mięśnia jarzmowego mniejszego i mięśnia jarzmowego większego.
Powierzchnia tylna, zwana skroniową, ma kształt wklęsły, stanowi przednio-dolne ograniczenie dołu skroniowego oraz ograniczenie przednio-górne dołu podskroniowego.
Powierzchnia oczodołowa łączy kość jarzmową z powierzchnią oczodołową szczęki i ze skrzydłem większym kości klinowej.
Wyrostek czołowy oddziela oczodół od dołu skroniowego. Łączy kość jarzmową z wyrostkiem jarzmowym kości czołowej i ze skrzydłem większym kości klinowej.
Wyrostek skroniowy łączy się z wyrostkiem jarzmowym kości skroniowej, tworząc łuk jarzmowy.
W obrębie kości jarzmowej występują trzy otwory:
• jarzmowo-twarzowy umiejscowiony w obrębie powierzchni bocznej (policzkowej) trzonu kości jarzmowej; miejsce przejścia nerwu jarzmowo-twarzowego,
• jarzmowo-skroniowy umiejscowiony w obrębie powierzchni tylnej (skroniowej) trzonu kości jarzmowej; miejsce przejścia nerwu jarzmowo-skroniowego,
• jarzmowo-oczodołowy umiejscowiony w obrębie powierzchni oczodołowej trzonu kości jarzmowej; może być pojedynczy lub podwójny; miejsce przejścia nerwu jarzmowego.
Kość jarzmowa ma cztery brzegi:
• przednio-górny, zwany też oczodołowym (ogranicza wejście do oczodołu od strony bocznej),
• przednio-dolny, zwany też szczękowym (do połączenia ze szczęką),
• tylno-górny, zwany też skroniowym (miejsce przyczepu powięzi skroniowej; przechodzi ku tyłowi w łuk jarzmowy, a ku górze w kresę skroniową),
• tylno-dolny, zwany też jarzmowym (stanowi miejsce przyczepu dla mięśnia żwacza).
UWAGA!
Kość jarzmowa dwudzielna lub trójdzielna może występować, gdy obecny jest tzw. szew poprzeczny i/lub szew pionowy. Przy obecności szwu poprzecznego możemy wyróżnić część górną i część dolną kości jarzmowej. Częstość występowania szwu poprzecznego (jarzmowego) waha się w granicach 0,1–3%. Jest zmienna populacyjnie, np. u Europejczyków struktura ta występuje zwykle rzadko z częstością 0,1–0,6%. Znacznie częściej można ją zaobserwować w populacjach azjatyckich, gdzie częstość występowania sięga 0,8–3% (szczególnie w tzw. populacji azjatyckiej wschodniej – East Asia).
1.3.5. Szczęka (maxilla)
Szczęka tworzy sklepienie jamy ustnej, dno i ściany boczne jamy nosowej oraz dno oczodołu. Jest kością parzystą, składa się z głównej części zwanej trzonem oraz czterech wyrostków:
• jarzmowego,
• zębodołowego,
• podniebiennego,
• czołowego.
Trzon ma kształt trójściennej piramidy, zawiera największą ze wszystkich zatok przynosowych – zatokę szczękową. W jego obrębie możemy wyróżnić cztery powierzchnie: przednią, tylną, górną i oczodołową.
Powierzchnia przednia zwana jest też policzkową; w jej obrębie leży dół nadkłowy będący miejscem przyczepu mięśnia dźwigacza kąta ust.
Powierzchnia tylna, zwana podskroniową, stanowi miejsce przyczepu mięśni skrzydłowego bocznego i mięśni skrzydłowego przyśrodkowego. Stanowi ścianę przednią dołu skrzydłowo-podniebiennego.
Powierzchnia górna, zwana oczodołową, stanowi część dna oczodołu. W jej obrębie widoczna jest bruzda podoczodołowa stopniowo przechodząca w kanał podoczodołowy zawierający tętnicę podoczodołową, żyłę podoczodołową i nerw podoczodołowy.
Powierzchnia przyśrodkowa, zwana nosową, stanowi ścianę boczną jamy nosowej. W jej obrębie widoczne są bruzda podniebienna większa (jako składowa kanału podniebiennego większego) oraz bruzda łzowa (jako część składowa kanału nosowo-łzowego).
Wyrostek czołowy stanowi najwyżej położoną część szczęki. Oddziela kość nosową od kości łzowej. W jego obrębie widoczne są grzebień łzowy