organizmy żywe, w przypadku spróchniałego drzewa chodzi prawdopodobnie o żyjące na nim grzyby (np. opieńka miodowa) lub jakiś rodzaj bakterii. [przypis edytorski]
227
jaje (daw.) – jajo, jajko. [przypis edytorski]
228
przecknąć się (daw.) – ocknąć się. [przypis edytorski]
229
sporzej (gw.) – szybciej. [przypis edytorski]
230
bystry (daw.) – szybki, zwinny. [przypis edytorski]
231
miarkować – czegoś się domyślać. [przypis edytorski]
232
wygon – wspólne pastwisko dla całej wsi lub droga, która się pędzi bydło. [przypis edytorski]
233
graniczne kopce – dawny sposób na oznaczenie granic dóbr ziemskich. [przypis edytorski]
234
tuman – chmura, kłęby gęstego dymu, mgły lub oparów. [przypis edytorski]
235
brzezina – niewielki las brzozowy. [przypis edytorski]
236
legać – dziś: leżeć. [przypis edytorski]
237
strawa (daw.) – pokarm, pożywienie. [przypis edytorski]
238
strzecha – pokrycie dachu ze słomy albo trzciny. [przypis edytorski]
239
modry – ciemnoniebieski. [przypis edytorski]
240
siemieniata – koloru siemienia, jasno brązowa. [przypis edytorski]
241
węgieł – narożnik, róg. [przypis edytorski]
242
kaduk (daw.) – diabeł. [przypis edytorski]
243
pilno – dziś: pilnie; uważnie. [przypis edytorski]
244
zamówienie – tu: zmowa, zmówienie a. czary. [przypis edytorski]
245
ożóg – rodzaj pogrzebacza. [przypis edytorski]
246
brona – narzędzie do spulchniania i wyrównywania zoranej ziemi. [przypis edytorski]
247
kichnął jak z moździerza – potężnie, głośno. [przypis edytorski]
248
urosić – dziś: zrosić. [przypis edytorski]
249
sążnisty – wysoki, długi; por. sążeń: daw. jednostka miary długości wynosząca ok. 2 m. [przypis edytorski]
250
dymnik – w chatach bez komina otwór albo rura do odprowadzania dymu. [przypis edytorski]
251
kraszanka (reg.) – pisanka o jednolitym kolorze, bez dodatkowych wzorów i ozdób. [przypis edytorski]
252
zrazu (daw.) – na początku. [przypis edytorski]
253
fryga (daw.) – bąk, zabawka dziecięca. [przypis edytorski]
254
magnąć (daw.) – fikać. [przypis edytorski]
255
przydaszek – dodatkowy, wąski daszek zawieszony pod okapem dachu a. strzechy. [przypis edytorski]
256
imać – łapać, chwytać. [przypis edytorski]
257
jąć (daw.) – zacząć. [przypis edytorski]
258
zbyć – pozbyć się, zgubić. [przypis edytorski]
259
lec – położyć się. [przypis edytorski]
260
zrazu (daw.) – na początku. [przypis edytorski]
261
zmiarkować (daw.) – domyślić się. [przypis edytorski]
262
warzyć się (daw.) – gotować się. [przypis edytorski]
263
kociołek – naczynie, garnek. [przypis edytorski]
264
pokurć – pogardliwie o niedużym, dość brzydkim zwierzęciu. [przypis edytorski]
265
drumla – ustny (wargowy) szarpany instrument muzyczny, wykorzystywany w muzyce ludowej i folkowej w różnych regionach na świecie. [przypis edytorski]
266
tarnina – krzew ciernisty, rodzaj dzikiej śliwy. [przypis edytorski]
267
kaduk (daw..) – diabeł. [przypis edytorski]
268
pospołu (daw.) – dziś: wspólnie, razem. [przypis edytorski]
269
ogarnąć – tu: osłonić. [przypis edytorski]
270
trapić się – martwić się. [przypis edytorski]
271
kałamarz – naczynie do przechowywania atramentu. [przypis edytorski]
272
ozwały się (daw.) – rozległy się, dały się słyszeć. [przypis edytorski]
273
takoż – także. [przypis edytorski]
274
Cygany – dziś: Cyganie. [przypis edytorski]
275
bielnik – urządzenie do bielenia tkanin. [przypis edytorski]
276
huk – tu: mnóstwo. [przypis edytorski]
277
paciorki – koraliki. [przypis edytorski]
278
gliniane kogutki – gwizdki zrobione z gliny. [przypis edytorski]
279
półkoszek (daw.) – uplecione z wikliny dwie, duże połówki kosza włożone na wóz. [przypis edytorski]
280
faska – mała beczka. [przypis edytorski]
281
uważać czegoś – tu: pilnować. [przypis edytorski]
282
zgruchnąć się (gw.) – zbiec się, nagle się zgromadzić. [przypis edytorski]
283
było z południa – dziś: było po południu. [przypis edytorski]
284
głóg – dzika róża. [przypis edytorski]
285
lebioda – pospolity chwast, dawniej liście były wykorzystywane jako jarzyna, głównie przez biedotę, a z nasion robiono mąkę do wypieku chleba. [przypis edytorski]
286
dobytek marniał bez paszy – brakowało pożywienia dla bydła; dobytek: bydło a. inne zwierzęta domowe. [przypis edytorski]
