Die goue vlinder
Susanna M Lingua
Melodie
1
Met haar arms om haar knieë gevou, tuur die drie-en-twintigjarige Janet Hartman met dromerige blou oë na die witgekruinde, aanstuwende golwe, hier waar sy in die geselskap van haar ouer suster, Ester, lui-lui op die wit seesand ontspan – albei in baaipakke geklee.
Die koesterende wintersonnetjie toor blink liggies uit Janet se glansende, goudblonde krulhare. Dit lyk kompleet of elke haartjie ’n ragfyn goue draadjie is. Haar sagte, wit vel het al ’n rosige tint, maar Janet kom dit nie eens agter nie. Hierdie toneel van deinende golwe laat haar altyd ver en diep dink en nou dink sy hoe gelukkig hierdie enigste suster van haar is om die doodgoeie en sagmoedige Pieter de Waal as lewensmaat te hê. Selfs hul driejarige dogtertjie, Lidia, is ’n pragtige kind op wie elke ma trots kan wees. Dit laat Janet heimlik wonder of sy ooit eendag die geluk van vrou- en ma-wees sal ken. Of sal haar kieskeurigheid nog maak dat sy ’n oujongnooi word?
Nadat die Hartman-ouerpaar twee jaar gelede in ’n lugramp omgekom het, het Victor en Janet skatryk geërf. Maar vir Victor en Janet, wat nog ongetroud is, was daar geen ouerhuis meer nie. Aangesien Victor die oudste van die drie Hartman-kinders is, het hy vir hom en Janet ’n gerieflike woonstel in een van Pretoria se aantreklike voorstede gehuur.
Na hul ouers se afsterwe het Pieter en Ester haar feitlik gesoebat om haar intrek by hulle te neem, maar daarvan wou Janet nie hoor nie. Sy is baie lief vir Ester, maar ook baie geheg aan haar ouboet, die twee en dertigjarige Victor. Daarom het sy dit as haar plig beskou om hul ma se plek in haar ouboet se lewe te vul … en dan was daar ook nog haar werk as kunsonderwyseres aan een van Pretoria se hoërskole, wat sy nie wou prysgee om in Durban te gaan woon nie. Gevolglik sorg sy nog steeds vir Victor soos ’n sorgsame moedertjie.
Victor Hartman is ’n besonder knap ingenieur en om daardie rede druk die firma gewoonlik op sy nommer wanneer daar ’n groot en ingewikkelde onderneming aangepak moet word. Hulle weet al uit ondervinding dat, waar Victor Hartman die ingenieur is, dinge nooit skeefloop nie. Hy is ’n eerlike, konsensieuse man met ’n besondere verantwoordelikheidsgevoel.
Vic, soos sy familie en vriende hom noem, geniet sowel sy werk as die buitelewe wat daarmee gepaardgaan. Dit kwel hom net wanneer hy ’n groot onderneming, soos ’n besproeiingsdam, moet aanpak en Janet dan maande lank alleen in Pretoria moet agterbly. Hy, op sy beurt, voel weer dit is sy plig om na sy jongste sussie om te sien totdat sy eendag veilig getroud is. Aan ’n vrou en eie gesin dink hy nie meer nie. Nadat sy verlowing ses jaar gelede op die rotse geloop het, steur hy hom weinig aan die skoner geslag. Hy lewe net vir sy werk en vir Janet. Solank dit met albei goed gaan, is hy doodtevrede en gelukkig.
Toe die skole drie weke gelede vir die Julievakansie gesluit het, het Vic groot moeite gehad om Janet oor te haal om die vakansie by Ester-hulle te verwyl, waar sy behoorlik kan rus en die seelug geniet. Aanvanklik het sy soos ’n steeks donkie geweier om hom alleen in Pretoria agter te laat, maar met Job se geduld en Salomo se wysheid het hy haar eindelik oorgehaal om by Ester te gaan kuier.
Victor het haar ook al dikwels probeer oorhaal om uit haar pos as kunsonderwyseres te bedank en saam met hom te reis na die afgeleë plekke waarheen sy werk hom so dikwels neem. Dit sal haar in elk geval meer tyd bied om haar eie skilderye te voltooi, het hy gemeen. Maar vir so ’n rondswerwery, meestal in die veld, het hierdie vrolike, lewenslustige stadsnooi nie kans gesien nie, nog minder vir ’n onbepaalde verblyf in ’n tent of ’n woonwa.
Janet is lief vir die stad en sy vermaaklikheid … en die kêrels is lief vir haar, maar nie een kon nog ooit daarin slaag om haar hart te verower nie. Sy is soos ’n aanloklike goue vlinder wat voortdurend sorgeloos van die een blom na die ander dartel. Tog het dit haar nog nooit getref dat sy al menige hart op hierdie wyse gebreek het nie. Vir haar is die lewe bloot ’n spel – ’n spel wat kuis en kommerloos gespeel moet word, ’n aangename spel vol pret en plesier.
Dit is selde dat ’n mens Janet se fynbesnede gesiggie ernstig en sonder haar gewone stralende glimlaggie sien. Slegs wanneer sy voor die esel staan met penseel en palet in die hand, of wanneer sy diep dink of konsentreer, is daar ’n trek van intense erns op haar gelaat … en dan ook wanneer sy nie in ’n goeie stemming is nie. Andersins is sy soos ’n sonstraaltjie wat almal lok om hulle te koester in die warmte wat sy so mildelik uitstraal. Sy is ’n betowerende, aanloklike skepseltjie, en vir die teenoorgestelde geslag absoluut onweerstaanbaar.
Maar hier waar sy met ’n veraf blik oor die rustelose golwe tuur, is daar nie ’n beduidenis van ’n glimlaggie op haar mooi gelaat nie. Haar gedagtes dwaal na haar ouboet. Sy wonder of daardie gewese verloofde van hom veroorsaak het dat hy nou ’n ewige hekel aan die vroulike geslag het? Hy is so ’n mooi man met sy steil blonde hare, sagte blou oë en forse gestalte …
“Ek vrees ons sal nou huis se kant toe moet staan, Janet,” hoor sy Ester meteens sê. “Lidia en die kinderoppasser is seker ook al terug van hul wandeling.”
Janet kyk haar suster aan en glimlag stil.
“Ja, dié juffroutjie sal ook wonder wat van ons twee geword het. Terloops, ek het belowe om haar vanmiddag vir ’n motorrit te neem, dus het ek nog ’n belofte om na te kom.”
Geselsend kuier die twee susters terug na die sierlike De Waal-woning met sy weelderige agtergrond van piesang- en papajabome.
Janet het net klaar gebad en is nog besig om, onderwyl sy saggies neurie, haar aan te trek, toe Ester aan haar kamerdeur klop. Dit onderbreek terstond die deuntjie wat sy neurie.
“Binne!” roep sy.
“Hier is ’n poskaart vir jou van Vic, Janet,” sê Ester.
Janet se ongeërgdheid neem dadelik die wyk. Met net een skoen aan, hink sy vlugtig na Ester en neem die welkome poskaart. Nou straal haar gesig van blydskap, want sy verlang juis vandag uitermate baie na haar dierbare ouboet. Met ’n breë glimlag gly haar blik vlugtig oor die geskrewe reëls. Die volgende oomblik verstar haar glimlaggie asof ’n onsigbare hand dit weggevee het.
Asof sy haar eie oë nie glo nie, lees sy die paar reëls weer ’n keer.
My liewe ou sussie, lui Vic se kort boodskap, net ’n paar reëls om vir jou tot siens te sê. Vertrek môreoggend na Mosambiek, na ’n dorpie ongeveer ’n honderd en negentig kilometer noord van Beira. Moet opmetings gaan doen vir bou van private besproeiingsdam. Weet nie hoe lank ek daar sal vertoef nie. Is aangestel as ingenieur vir bou van genoemde dam. Alle heil en seën. Sal later van my laat hoor.
Liefde, Vic.
“So,” kom dit merkbaar teleurgesteld van Janet, “dan is my liewe ou Vic al weer op die trekpad, die wye vlaktes in. Weet jy, Ester, ek sal my nog dood verlang na en dood bekommer oor hom.”
“Ja,” sug Ester, “jy en Vic was maar van altyd af baie geheg aan mekaar. Dit het my nog altyd verbaas dat jy hom nie op sy swerftogte vergesel nie. As jy die salaris van die Departement van Onderwys nodig gehad het, kon ek dit nog verstaan het. Maar ons al drie het ryk geërf na Pappie en Mammie se afsterwe. Selfs Mammie se juwele, wat ook aan jou bemaak is, is ’n fortuin werd. Jy wat so lief is vir skilder, behoort sulke vreemde tonele en landskappe baie interessant te vind. En dan nog: Vic se werk is nooit honderde kilometers van ’n dorp af geleë nie. Jy kan jou in ’n hotel tuismaak en nog soos ’n hen oor ons ouboet waak.”
“Maar waarom moet hy nou juis na daardie uithoek van Mosambiek gestuur word?” kla Janet met ’n opsigtelik ongelukkige trekkie om haar mooi, sagte mond. “Het die vervlakste Mosambiekers dan nie self ingenieurs nie?”
“O, hulle het, maar blykbaar nie so ’n knap ingenieur soos ons ouboet nie,” kom dit met groot wysheid van Ester. “Vic sê dis ’n private besproeiingsdam, dus moet dit bepaald ’n skatryk Mosambieker wees as hy dit kan bekostig om ’n ingenieur in te voer om vir hom die dam te bou.”
“Ja, skatryk, uitgeëet en spekvet,” vaar Janet nou onthuts uit teen die onbekende man, kompleet asof hy spesifiek om haar ouboet se diens gevra het en haar sodoende opsetlik van haar liewe ou Vic beroof het.
“Ek