dit moet weet nie. Dat jy my in ’n swak lig gestel het voor hulle . . . en dalk voor jou ouers ook. Moes jy ’n storie daarvan maak?” trap sy hom liggies uit.
Nogtans kan sy nie help om lag te kry vir die verleentheid waarin hy haar geplaas het nie. En te wonder wat Felix daarvan gaan maak nie.
“Ek weer het gedink jy is nogal ’n oulike meisie, maar ons het ’n kerkalmanak wat nie jok nie. Onthou dit volgende keer. Ek wou jou nog ’n kans gee; as jy nie vanmiddag met my wou saamry nie, het ek van jou vergeet.”
“Ek is bly om dit te hoor, meneer De Wet. En baie verlig. Is daar nog iets?”
“Terwyl jy so aandring, ja,” sê hy op ligter trant. “Het jy ’n kêrel . . . daar aan die Skedelkus?”
“Nie waarvan ek weet nie. Maar ek ken stringe . . . op Vollemink.”
“Vollemink?”
“Ek bedoel Flaminkbaai. Dis waar ek grootgeword het, aan die Kaapse Weskus. Daar sê die mense sommer Vollemink.”
En sy vertel hom van die flaminke wat in hul honderde der honderde ná die broeiseisoen in die panne van Midde-Afrika na die vleigebied by Volleminkbaai kom en bedags daar in die vlak water wei. Sy maak die geluid van hul geroep na wanneer die mannetjies hul diep pienk pluime ten toon stel en voor die wyfies pronk. En hul lang nekke krink om hul rugvere by te kom en uit te kam.
Voor hulle vlam die Vrystaatse sononder. “Saans slaan die pienk in die wolke op en kaats terug op die water,” mymer sy. “ ’n Pienk aand, noem die vissers so ’n mooi aand. Op die strand maak die kinders die flaminkveertjies bymekaar en bêre dit in hul Bybels.”
“By ons kom die bloukraanvoëls op die lande wei as die oes af is,” vertel Chris. “Hulle kom in troppies, en soms pare. Ons kyk elke jaar uit vir hulle. Dis ’n gesig wat jy self moet sien. Ons het ook flappe, grys in die winter, maar lentetyd is die mannetjies se sterte so swaar dat hulle skaars kan opkom van die grond af. Jy sal dit nog sien.”
Hulle is soos twee kinders wat mekaar wil troef met wie s’n die beste is. Dan wen hy seker, want wat het sy om te wys? ’n Flaminkveertjie?
Asof hy haar gedagtes lees, herhaal hy: “Vollemink, Vollemink . . . Jy, Helena Burger met die pienk Volleminkkop, wie se ouma ’n Deen is! So iets kan geen mens uitdink nie. Dit moet die waarheid wees.”
Toe hy haar by die huis aflaai en Felix nooi hy moet kom saam eet, hulle het toebroodjies met koue hoender gemaak, sê hy nee dankie en sien haar by die hekkie af.
“En toe,” wil Anneke weet, “hoe was dit? Hoe lyk Dewet vir jou?”
“Interessant en mooi,” antwoord Helena, “op die wal van die Caledonrivier en aangrensend aan Basoetoland. Dis half onwerklik, asof ek in ’n geskiedenisboek ingestap het. Dis net jammer dat ek die huis nie kon sien nie. Ek is altyd nuuskierig oor huise, en juis nadat Chris my ’n bietjie van die agtergrond vertel het. Maar toe het hy nie die sleutel by hom gehad nie.”
“Ek is verbaas jou kop draai nie.”
“Van al die oupas en ooms, die stiefkinders en erfgrond? Dit lyk darem nie of dit Chris pla nie.”
“Nie solank tant Nelie lewe nie. Sy ma het goed na hom gekyk.”
Felix gee ’n kuggie. “Die huis is maar primitief en verwaarloos. Oud.”
“Ek hou van ou huise.” Helena wil byna die verwaarloosde klipgeboutjie verdedig. “Ek het in een grootgeword wat seker nog eendag tot ’n museum verklaar sal word. Die laaste van sy soort met al die mitterjale –”
“Se watter jale?” bars Felix uit van die lag.
“Materiale.” Sy voel verplig om eers weer uit te lê: die dak van sterk rogstrooi klam gemaak en oor ’n drom gekneus, soos sy haar pa dit sien doen het; wolfsgeweltjie; die mure ’n mengsel van palmiet en klei, afgepleister en witgekalk; kaggeltjie met ’n bakoond; loergatvenstertjies.
“Volleminkbaai!” skud Felix sy kop toe hy later gangaf stap na hul slaapkamer toe.
Ook hulle glo haar nie altyd nie, of dink sy speel. Lieg!
Alleen in haar kamer dink sy weer aan die plasie waar alles so verkeerdom lyk, nes sy vir hierdie mense. As dit nie vir Chris de Wet was nie, het sy net daar in die water gespring en geswem. So ’n warm Krismis ken sy nie.
Maar wat sou Simon wat die plaas oppas daarvan sê, en die vreemde man wat sy skaars ken?
’n Boks sjokolade word vir Helena afgelewer, waaraan hulle almal smaaklik eet. Dit kan net van Chris kom.
Felix koop nie vir sy vrou lekkergoed nie, dis nie nodig dat hy haar omkoop nie, sê hy.
“Jy het net al vergeet,” lag Anneke.
“Wag maar eers tot die vryery begin, dan praat ons van lekker,” spot hy, tot Helena se verleentheid. “En pyn. ‘Want pyn is geen pyn, maar om ’n bokkie te hê wat ver van my zyn, dát zy pyn!’ ” sê hy en Anneke tegelyk.
Dink hulle sy weet niks van die kriewelinge en gefladder van meisiewees nie? Dis nie asof sy nog nooit ’n ou gehad het nie. Klein-Koen wat vir haar briewe in groen ink geskryf het, vir wie sy in matriek afgesê het omdat sy nie daardie vatterige skoolseunagtigheid soek waar sy heeltyd moet keer dat haar klere losgeknoop word nie. Daardie onvolwasse origheid wat sy so verpes.
Chris de Wet is nie lastig nie. En Helena neem die Venters se tergery nie ter harte nie.
Daar is dringender dinge waaraan sy dink. Noudat die skole haas moet heropen, sal haar ma Boetie se klere begin regkry. Dis sy laaste jaar op Vollemink. Hy sal uit sy skoolbroeke gegroei het en nuwe hemde moet kry. En skoene.
“Is daar nie nog van Heuleuna s’n wat hy kan dra nie?” hoor sy Jas sê van die wit hemde. “En vat die skoene vir ou Japie Neus dat hy halfsole onder kap. Hulle is nou net mooi lekker uitgetrap, nou moet hulle weggegooi word.”
Hulle moes meermale hoor dat hy sy eerste paar dry soles gekry het toe hy sestien was. En dat hy gedink het ’n skoen moet so sit, dit móét jou druk. Daarom verkies hy steeds om kaalvoet te loop.
Helena sluit twee pondnote by haar brief in. Sy wens sy kon meer stuur, maar sy het ’n spaarboekie by die poskantoor oopgemaak en ’n polissie uitgeneem waarvan sy elke maand die paaiement moet betaal. Daarby het sy ingeteken op die naweekuitgawe van Die Burger, om darem nie heeltemal voeling met die Kaap te verloor nie.
Hoewel die kanse skraal is dat daar ooit ’n berig oor Flaminkbaai in die koerant sal verskyn. Slegs as daar ’n skuit in die mis verdwaal of op die wal loop, as die bemanning verdrink en ’n patrollieboot uitgestuur word, of snoekvangste so dik is dat die vis nie ’n prys het nie, haal dit die koerant.
Prinses Elizabeth van Engeland bestyg wel die troon nadat koning George vi oorlede is. Helena onthou helder die koningsgesin se besoek aan Suid-Afrika in 1947, toe elke skoolkind ’n medalje gekry het wat ewe gou aangeslaan het. En die fraaie prinses Margaret, so verlief op Peter Townsend. Helena het selfs ’n plakboek gemaak, wat die muise vier jaar later seker al opgevreet het. Dalk het haar ma dit weggegooi toe sy die kamer skoongemaak het.
Van die geld skryf haar ma terug dat sy dit liewer moet spaar. Hou dit teen jou bors, sit jou hoed daarop. Op die ou end sal Jas wel vir ’n kleurbaadjie betaal; soos met alles moet hy eers wys wie dra die beursie voor hy uithaal. Boetie is so goed in sport en atletiek, hy behoort vanjaar plek te kry vir Boland-tennis, en hy het ’n bekertjie gekry vir hoogspring. Dit sal darem ’n alte groot skande wees as Jas Burger se seun afsteek by die groot skole se kinders teen wie hy kompeteer.
Die vorige jaar met interskole het hy die laaste kind in sy ouderdomsgroep uitgehardloop in die kort afstande. Die hoof van een van die voorstedelike skole in Kaapstad het ná die tyd na hom gekom en aangebied dat hy gratis kan studeer en loseer as hy na hulle oorkom. Maar Cora wou nie. Sy was nog nie reg om hom te laat gaan nie. En hy nie naastenby gereed vir Bellville nie.
Helena het ’n foto waar hy met die beker op die podium staan