Hy het ’n mooi dogter verdien. Hy wou ’n beeldskone dogter gehad het wat sy oogappel kon wees. Hy sou haar kon bederf en haar niks kon weier nie. Maar Theresa …
Van jongs af was dit al duidelik dat sy nie ’n skoonheid sou wees nie. Haar vaal hare het reguit en kleurloos gebly, haar wange bleek, en haar groen oë het nog nooit enige vonkel gehad nie. Sy was oninteressant en het so gebly. Dis ’n jammerte.
Hy loop hom trompop in Theresa vas toe hy by die huis ingaan. ’n Oomblik lank staar hulle mekaar swyend aan en dan sê hy: “Jy kan gerus ’n bietjie vriendeliker wees. Sias is ’n gesiene man in die omgewing en die mense skinder oor jou traak-my-nieagtigheid.”
Die meisie byt op haar tande. “Ek het geen rede om vrolik te wees nie, Pappa. Ek het geen sê in die saak gehad nie.”
Hy frons ergerlik. “Praat jy teë?”
Theresa bal haar vuisies.
Genoeg is genoeg, besluit sy. Ek doen wat hulle van my vra, maar dis nie nodig om gedurig aan my te torring ook nie.
“Ek was nog nooit ongehoorsaam nie, Pappa. Ek het nog altyd gedoen wat julle van my verwag. Laat my nou net met rus!”
Hy knip sy oë ongelowig. “As jy astrant gaan raak –”
“Dit kan my nie meer skeel nie!” roep sy skielik uit. “Dit maak geen duit aan u of enige ander een saak of julle my soos ’n stuk ruilgoed gebruik nie! Ek weet van al Pa se plannetjies om Skoonspruit in te palm! Ek mag lelik wees, maar ek is nie dom nie!”
Barnard snak na sy asem.
“Hiervoor sal ek jou velle van jou lyf aftrek!”
Sy byt op haar tande.
“ ’n Pak slae gaan niks verander nie. Ek is daaraan gewoond. Dit was nog altyd al wat ek van Pa ontvang het! Ek sal my wraak neem die dag wanneer ek met Sias getroud is!”
Hy gryp haar aan die arm.
“Jy sal aan my gehoorsaam bly!” sis hy.
“As ’n getroude vrou sal ek vry van Pa wees!”
“Jy sal doen soos ek sê!” skreeu hy magteloos.
“Nie meer lank nie, Pa,” antwoord sy kalm en in haar groen oë skuil ’n dreigement wat hom ietwat laat terugdeins. Hierdie houding van Theresa was hy nie in sy wildste drome te wagte nie. Sy het hom nog nooit teëgegaan nie. Sy was nog altyd gehoorsaam, en nou skielik … As sy moet uitvind hoekom hy werklik agter Skoonspruit aan is …
“Ek sal later met jou afreken,” sê hy woedend en stap weg.
Theresa haal diep en sidderend asem. Sy weet wat gaan volg, maar sy voel nou beter. Uiteindelik het sy die moed bymekaargeskraap om haar pa die waarheid te vertel. Sy sal die gevolge heeltemal gewillig dra.
Deur die venster kan sy Sias Beneke sien waar hy hom tussen twee meisies bevind. Hy lag opgewek en hulle deel die grappie met hom. Die donkerkop se arm is liefderyk deur syne gehaak. Sy is ’n mooi meisie met donker hare en groot, helderblou oë. In die verlede was daar praatjies dat hy en die meisie sou trou, maar niemand praat meer daaroor nie. Marita Deysel kom uit ’n redelik arm huis, en wat geld betref, kan sy nie by Theresa kers vashou nie.
Theresa trek ’n vies gesig. Sy sou baie graag met Marita wou plekke ruil. Die geld beteken nie meer iets vir haar nie. Dit het haar nou finaal in die ongeluk gedompel.
En Sias? Hy is nog altyd dol op die donkerkopnooi met die heserige stem en sagte, vriendelike lag. Hy kuier nog maar dikwels by haar ouers en Theresa weet dat dit nooit sal end kry nie.
Die Nuwejaarsfees loop ten einde. Teen vroegmiddag begin die eerste gaste al vertrek en voordat dit donker is, het die laaste van hulle ingespan en in ’n stofwolk met die pad na hulle huise verdwyn.
Op Sonheuwel heers ’n gespanne atmosfeer. Renette ken Barnard se befoeterde frons goed genoeg om te weet dat daar moeilikheid aan die broei is. Hy loop soos ’n nors bul om die huis rond terwyl Johannes die laaste werkies vir die dag op die plaas afhandel. Sy weet dat die hare gaan waai sodra Barnard by die deur inkom.
“Jou pa is moeilik vanaand, Tessa,” sê sy terwyl sy en Theresa die skottelgoed opwas. “Moet hom tog nie vanaand in die harnas jaag nie.”
Theresa kyk op na haar ma. “Hy gaan my vanaand ’n pak slae gee soos nog nooit tevore nie en dit kan my nie skeel nie.”
Renette verbleek. “Wat het gebeur?”
“Ek het hom teëgegaan. Ek het hom vertel hoe ek voel oor Sias Beneke en hy het nie daarvan gehou nie.”
Haar moeder staar na haar. “Tessa … hoe kán jy?”
“Hy het my nog nooit soos ’n mens behandel nie. Hy het my aan Sias verkoop en is ek nou veronderstel om dit sommer net so te aanvaar? Ek is nie meer ’n kind nie, Mamma, en die feit dat ek lelik is, is geen rede vir hom om my soos ’n ding te behandel nie.”
Renette kyk af na haar hande.
“Jy is nie lelik nie, Tessa. Daar is meer mooi in jou as in baie van die popgesiggies. Kyk in jou spieël, my kind. Daar is niks lelik aan jou nie.”
“Vir ’n ma sal haar dogter seker maar altyd mooi wees,” antwoord Theresa afsydig. “Daar is niks in my as persoon wat Sias wil hê nie. Wat hy wil hê, word in syfers aangedui.”
Renette sluk hard.
“Jy moenie so praat nie. Hy is ’n aantreklike man en dit sal nie vir jou moeilik wees om hom te leer liefkry nie.”
Theresa lag bitter.
“Hoe raak ’n mens verlief op ’n man wat jou net om jou geld trou? Hy gee nie vir my om nie. Ek is net ’n middel tot ’n doel.”
Die deur gaan skielik oop en Barnard stap by die kombuis in. Sy oë brand op Theresa.
“Ek wil jou alleen spreek.”
Theresa klem die broodmes in haar hand styf vas en toe sy omdraai, kyk sy hom vierkant in die oë.
“Raak aan my en die hele wêreld sal dit hierdie keer weet. Ek gaan nie sonder meer oorgee nie. Ek gaan nie sommer toelaat dat ek soos ’n stuk slagvee verkoop word nie. Tot hier toe het ek stilgebly, maar nie meer nie. Ek het ook gevoelens.”
“Jy sal maak soos ek sê!”
“Barnard …” begin Renette, maar bly dan stil. Praat het nog nooit gehelp nie.
Barnard hoor egter nie eens sy vrou nie. Hy bly net ongelowig na Theresa staar wat hom met blitsende oë aankyk. Het die hasie dan nou in ’n ystervark verander? dink hy geskok.
“Jy gaan net jou eie saak benadeel as jy parmantig met my is,” sê hy skielik kalmer.
Theresa is dadelik op haar hoede. Sy ken haar pa goed genoeg om te weet dat hierdie kalmte van hom gevaarliker kan wees as sy uitbarstings.
“Pa se mag oor my sal eindig die dag wanneer ek getroud is,” sê sy, maar die onsekerheid oor wat hy in die mou voer, knaag aan haar.
“Ons sal sien,” antwoord Barnard Verhoef en draai om om uit te stap.
Renette sluk hard toe sy na haar dogter kyk.
“Ek sou self met hom gaan praat het, kind. Nou het jy alles gaan staan en bederf.”
Theresa haal haar skouers op.
“Erger as wat dit nou gaan, kan dit seker nie, Mamma.”
Hulle voer die gesprek nie verder nie, omdat albei weet dat hulle maar net weer ’n dooie punt sal bereik. Teenoor Barnard Verhoef staan hulle magteloos. Hy is ’n man wat tot elke prys sy sin kry. Ook hierdie keer kan hulle hom nie stuit nie.
Theresa kyk by die venster uit na die nag daarbuite. Sy dink aan haar jongmeisiedrome wat skielik wreed tot ’n einde gekom het. Sias is nou wel ’n aantreklike, gewilde jong man, maar die manier waarop sy aan hom verkoop word,