oor die bepaalde saak/aspek/probleem waaroor die gedig handel, bekendstel. Daar vind progressie vanaf die eerste kwatryn tot die tweede kwatryn plaas. Vanaf die derde kwatryn vind verdieping plaas. Die kwatryne kan los van mekaar of aanmekaar geskryf word.
Die rymskema (abab cdcd efef – kruisrym) is kenmerkend van die kwatryne van die Engelse sonnet.
Die koeplet word ook ’n rymende eindkoeplet (gg – paarrym) genoem. Die eindkoeplet vat die hoogtepunt of keerpunt van die gedig saam.
Kenmerke van die Italiaanse sonnet
Die Italiaanse sonnet het die volgende strofebou:
Die oktaaf (8 versreëls) bestaan uit twee kwatryne (vier versreëls elk). In die oktaaf kom gewoonlik ’n natuurbeeld of ’n verskynsel uit die alledaagse lewe voor, of dit bevat ’n uiteensetting wat tot ’n hoogtepunt in die agste versreël oploop en afsluit. Die wending volg daarna.
Die oktaaf van die Italiaanse sonnet het kenmerkend omarmende rym in die kwatryne.
Tussen die oktaaf en die sestet kom ’n definitiewe skeiding voor. Die sestet (ses versreëls) bestaan uit twee tersines (drie versreëls elk). Die beeld van die oktaaf word in die sestet op die lewe toegepas.
Die sestet se rympatroon kan verskil. In die sestet word die beeld op die lewe toegepas.
Die Italiaanse sonnet se rymskema is: abba; abba; cdc; cdc. Daar mag afwykings wees.
Beeldspraak: Metafoor
Die metafoor stel een saak direk in die plek van ’n ander. Dit is dan ’n nuwe, oorspronklike woordskepping, byvoorbeeld: Sy woorde is ’n pleister vir my siel.
Prelees gedig saam met ’n maat.
Lees die titel en kyk na die illustrasie.
Watter soort gedig is dit hierdie? Hoe weet jy dit?
Waaroor dink jy handel hierdie gedig?
Is jy links- of regshandig?
Hoe “slim” is jou “dom” hand?
Wat alles kan jy vir mense van jou hande vertel?
Sonnet
Elisabeth Eybers
My hande was van altyd af onpaar:
skraal, vroulik en beskeie is die linker,
haar maat is ferm, grofgekneukeld, flinker,
maar net so links met greep, groet of gebaar.
Verwonderdheid, besinning, wanhoop, angs,
die dinge wat die bloedstroom plotseling strem,
dryf hul soms saam in asemlose klem,
maar dan los elk, verleë, gou sy vangs.
Selfs in die voorgeboortelike vog
het hulle onafhanklik rondgeroei
en was nooit waarlik aan mekaar verknog.
Ek twyfel of hul ooit behoorlik tuis
kan raak of tot eenparigheid sal groei
vóór iemand hulle oor my borskas kruis.
(Uit: Groot Verseboek 2000. Tafelberg. 2000)
Beantwoord die volgende vrae oor die gedig in jou werkboek.
Vrae oor die inhoud
1. Lees die gedig eers aandagtig saam met jou onderwyser deur. Waaroor handel hierdie gedig? Skryf slegs twee woorde neer. (1)
2. Watter hand is flinker as die ander? (1)
3. Lees versreël 2 en 3. Is die spreker linkshandig of regshandig? Motiveer jou antwoord. (2)
4. Strofe 2 verwys na verskillende emosies.
a. Na watter emosies verwys sy? Sê dit in jou eie woorde. (1)
b. Watter uitwerking het hierdie emosies op die spreker se hande? (1)
Maak afleidings
5. Wat bedoel die spreker met “onpaar” in versreël 1? (1)
6. Verduidelik die funksie van die dubbelpunt in versreël 1. (1)
7. Skryf versreël 3 neer en onderstreep die allitererende klanke wat voorkom. Wat is die funksie van die alliterasie in hierdie versreël? (2)
8. In versreël 4 noem die spreker dat die linker- en regterhand by tye maar dieselfde dom dinge doen. Skryf die ooreenkoms oor in jou eie woorde. (1)
9. Kyk weer na die eienskappe van die sonnet in Pitkos.
a. Gee twee redes waarom hierdie gedig ʼn sonnet is. (2)
b. Is hierdie gedig ʼn Engelse of Italiaanse sonnet? Gee ʼn duidelike rede vir jou antwoord. (2)
Tot watter gevolgtrekking kom die spreker aan die einde van die gedig? (1)
10.Hoe voel jy daaroor?
11.Die tema van hierdie gedig is dat volledige samewerking (byvoorbeeld tussen mense) net in die dood moontlik is. Sy gebruik haar hande as voorbeeld – hoe werk haar hande saam as sy dood is? (1)
12.Stem jy saam met wat die spreker in die gedig sê? Hoekom?/Hoekom nie? (2)
13.Is die sonnet vir jou ’n moeilike digvorm? Hoekom?/Hoekom nie? (1)
Totaal: 20 punte
Skryf ’n paragraaf.
Lees weer In ’n Neutedop en skryf ’n paragraaf van ongeveer 140 tot 160 woorde oor die innerlike en uiterlike bou van die sonnet.
Totaal: 5 punte
Verryking: Joernaalinskrywing
’n Joernaal is soos jou persoonlike notaboekie. Deur jou joernaal gaan jy met jou onderwyser kommunikeer oor persoonlike indrukke en gevoelens wat jy wil deel.
In ’n joernaal kan jy ook alles skryf wat vir jou belangrik is – nuwe idees, iets wat jy nie verstaan nie, jou opinie, iets wat met jou gebeur of wat jy beleef en voel. Gereelde inskrywings help jou om kreatief te skryf.
Jy gaan na elke aktiwiteit ’n kort joernaalinskrywing maak. Sekere vrae oor die betrokke aktiwiteit gaan jou help om jou joernaalinskrywings te beplan, te redigeer en as ’n finale produk aan te bied.
Aan die einde van die module gaan jy jou inskrywings vir jou maat gee om te assesseer. Jou joernaalinskrywings moet altesaam ongeveer 140 tot 160 woorde wees.
Pitkos
Joernaalinskrywing
Wanneer jy ’n joernaalinskrywing maak, is dit veral tyd vir persoonlike besinning. Daar bestaan verskillende soorte joernaalinskrywings en daarom sal jou onderwyser telkens aandui watter soort inskrywing by ’n aktiwiteit pas. ’n Joernaal het twee belangrike voordele:
Dit dwing jou om te skryf en na te dink oor wat jy geskryf het.
Hierdie “bêre” van stukkies kennis, inligting en ervaring gaan jou veral help wanneer jy weer aan soortgelyke onderwerpe aandag moet gee of moet voorberei vir ’n belangrike toets of eksamen. Bêre dus wat jy skryf vir toekomstige gebruik.
Skryf nou ’n joernaalinskrywing vir aktiwiteit 1. Gebruik die volgende vrae as riglyn:
Hoe voel jy oor jou eie