praat van die groot honne, gebou vir die langpad, met goeie ryer-beskerming, die vermoë om heelwat bagasie te dra, minstens 250 km op ’n tenk kan doen teen – as jy wil – 120 km per uur of vinniger, en genoeg woema en ruimte vir ’n passasier, heeldag lank, sewe dae per week.
Ons deel graag van ons gunsteling-roetes en van die stories daaragter. Ons gaan ook baie gesels oor ry-tegniek. Dit sal jou leer dat dit maklik is om enige oppervlak te bemeester (as jy so ’n bietjie fokus en genoeg tyd in die saal deurbring) en boonop pret is ook. Ons sal die teorie agter die vaardighede verduidelik en jou dan wys hoe om dit in die praktyk toe te pas.
Die gids sal jou ook help om die grondpad-toerfiets te koop wat die beste by jou behoeftes, begroting en vermoëns pas – nuut of tweedehands – en watter bykomstighede jy nodig het. Ons sal jou ook raad gee oor hoe om dit te verstel vir makliker en veiliger ry.
’n Vraag wat ’n mens dikwels by die legendariese veldry-instrukteur Jan du Toit se veldry-akademie Country Trax hoor, is: “Het julle nie dokumentasie oor al dié interessante beginsels nie? Daar’s net te veel om te onthou.” Hierdie boek is dus ook ’n poging om daardie inligting op te teken.
Dan is daar natuurlik Adriaan Oosthuizen se verstommende foto’s om die skoonheid en atmosfeer van dié leefstyl te illustreer. Maar , wat hierdie boek nie is nie …
Dit is nie ’n korrespondensiekursus vir grondpad- of veldry nie. Dis hoekom die woord “gids” in die titel staan, want dit is wat dit is. Ons boek gaan jou nie oornag in Die Groot Grond-ghoeroe verander nie, maak nie saak hoeveel keer jy dit lees nie. Dit sal wel ’n reuse-verskil maak aan jou begrip van wat dit verg om ’n groot dubbeldoel-fiets op die grond te beheer. ’n Goeie kursus bied veel dieper teorie as ons boek (sommige beginsels kan eenvoudig nie doeltreffend op papier verduidelik word nie) en dan is daar die onskatbare waarde van die praktyk. Daarom wil ons jou sterk aanmoedig om ’n amptelike, geakkrediteerde veldrykursus te doen nadat jy dié boek gelees het. Daarna moet jy eenvoudig baie tyd in die saal deurbring, want daar is niks soos praktiese ervaring om jou vaardighede te slyp en dit tweede natuur te maak nie.
Of doen eers die kursus en lees dan die boek. Maar doen die kursus. Asseblief. Of nog beter: Doen die kursus twee of drie of vier keer. En lees dit dan weer. Hou aan met ry, leer en lees. Want, soos Jan du Toit altyd sê: “Herhaling is die moeder van vaardigheid.”
Ons graderingsleutel
Ons het elkeen van die roetes in hierdie boek self gery. Sommige daarvan redelik onlangs, ander ’n hele tyd gelede. Die foto’s by elke roetebeskrywing is feitlik in alle gevalle van die betrokke roete.
Dit is hoegenaamd nie die enigste moeite-werd-grondpaaie in Suider-Afrika nie. Op ’n onlangse toer na die Oos-Kaap het ons net weer besef hoeveel ongelooflike paaie daar is om te ontdek. Dit is ook nie die enigstes wat ons gaan verken het nie, maar dit is beslis ons gunstelinge.
Die probleem met ongeteerde roetes is natuurlik dat hul gebruikers en die elemente letterlik oornag ’n mak grond-, veld- of plaaspad in ’n monster kan verander. Selfs net normale gebruik – of instandhouding wat soms agterweë bly – kan ’n paar maande ’n dramatiese verandering aan die moeilikheidsgraad meebring. Die ander moontlikheid is dat ’n sweet-en-sukkel-roete dalk opgeknap is sedert ons dit gaan ry het en jy ’n snelweg kan aantref terwyl ons ’n wilde ervaring beloof.
Met die GS Challenge van ’n paar jaar gelede het ek en Jan du Toit (ja, jy gaan nog baie van hom in hierdie boek hoor) die groot voorreg gehad om roetes vir deelnemers te ontwikkel. Een van die groot lesse wat ons geleer het, was dat selfs ons beste pogings om roetes se moeilikheidsgraad aan te dui, nooit heeltemal geslaagd was nie. Ryers se vaardighede – en ons persepsies daarvan – verskil. Selfs wanneer ons ’n roete as ’n “1” aandui – dus maklik en in ’n puik toestand – is daar altyd skelm, versteekte draaie en hoogtes, plaaslike verkeer of plaas- en wilde diere wat jou onverhoeds kan vang.
Nog ’n dilemma is dat van die roetes serwituutpaaie insluit, wat dikwels deur boere beheer word. Seisoenale veeverskuiwings, nuwe plaaseienaars, uitbreking van veesiektes en probleme met veediefstal of misbruik van dié deurgange veroorsaak dat boere soms hekke sluit. Ons kan dus nie die toestand of toegang van al die roetes waarborg nie.
Die graderingsleutel wat ons by elke roete bied, is daarom bloot ’n riglyn. Ons hoop dat jou gesonde verstand vir die res sal sorg.
1 Goeie, maklike grondpad met ’n voorspelbare, egalige oppervlak en min sprake van ’n (sanderige) middelmannetjie.
2 Grondpad met kolle waar ’n mens plek-plek versigtig moet wees. Dit bevat dalk ’n erdvarkgat of twee, ’n middelmannetjie, versteende modderspore of slaggate.
3 ’n Plaaspad wat tegnies begin raak. Dit het hier en daar ’n sloot, drif, kwaai slaggat, modderpoel, sandkol of diep spore.
4 ’n Spoortjie wat baie vaardigheid verg. Steil, klipperige op- en afdraandes, groot stukke los sand, moeiliker waterkruisings, groot klippe, los klippe, onverwagte slote of dongas …
5 ’n Adrenalienroete vir die uiters behendiges. Verwag onmoontlike hellings en daarmee saam versteekte en erg gevaarlike rotse, klippe, sand, water en modder. Jy kan ernstig beseer word as jy nie presies weet wat jy doen nie. Moet die roete nooit alleen aandurf nie, ry dit verkieslik in groepe van drie of meer baie ervare ryers.
GPS, kaarte en programmatuur
Elektroniese navigasie het die afgelope tien jaar deur die een revolusie ná die ander gegaan – tot voordeel van padgebruikers. Selfone met GPS en kaartprogrammatuur wen verstommend vinnig veld, terwyl GPS-vervaardigers by die dag vermenigvuldig. Die nadeel is natuurlik die Babelse verwarring van standaarde, platforms en programmatuur wat die elektroniese beskikbaarstelling van ons roetes bemoeilik.
Ons gebruik Garmin-produkte en hul Mapsource-program. Al ons roetes is met Garmap se SA Topo-kaarte opgestel en getoets (spesifiek Garmap SA TOPO 2011 – na ons mening hul akkuraatste werk tot nou toe) en ons beveel graag dié programmatuur aan vir enigiemand wat ernstig oor avontuurtoer-motorfietse is. Dit is op die 1:50 000- topografiese kaarte van Suider-Afrika gegrond en doen outomatiese roetering, selfs vir obskure plaaspaadjies.
Vir dié wat ’n ander handelsmerk of platform gebruik, stel ons die roetes as Google Earth-verwysings beskikbaar. Die kaarte in die boek is ook op hierdie verwysings geteken. Jy kan dit alles aflaai by www.deonmeyer.com/bike/bike.html.
Laastens: Alle kilometer-aanduidings is volgens die afstand van die beginpunt, wat ons telkens sal aandui.
Deel 1
Die paaie
na avontuur
Hel toe. En terug.
Die Hel is nie meer wat dit was nie.
Deesdae kan ’n mens daar onder gaan afsaal, jou tuismaak in ’n gemakstoel en jou dors uit ’n wye verskeidenheid drinkgoed les. En as jy die teenwoordigheid van gees het om vooruit te bel, kan jy selfs aansit vir ’n bord boerekos wat jou na jou