LOUISA DU TOIT
Die uurglas wentel
Jasmyn
1
Die rit eindig in gietende reën.
Flip Rabie voel ietwat in die noute. Beth sal hom sekerlik nie omhels omdat hy haar papdronk broer by die huis aanbring nie. Sedert Daardie Keer (in sy gedagtes gee hy dit hoofletters) wil Beth niks van hom weet nie. Maar hoe kon hy vir Hannes toelaat om terug te probeer bestuur? Die man sou homself verongeluk het.
Ten spyte van die reën wat in flitsende slierte verby die motorligte grond toe skeer, is dit bedompig binne die voertuig. Die reuk van drank en menseliggaam het nog nooit goed gekombineer nie, dink Flip met verborge walging. Een keer in die keelgat af, word die veel besonge aroma maklik ’n goorheid.
“Hoor hier,” sê Hannes terwyl hy hom na die bestuurder toe draai, “ek wil net sê, ek issie dronk ’ie, hoor.” Sy tong sleep by die s’e. “Ek het net ’n paar biere gehad.”
“Ja-nee, ek verstaan, ou Hannes. Maar dit moet jy self vir jou twee susters vertel.” Hy weet nie bra hoe om in hierdie situasie op te tree nie; daarom klink sy stem in sy eie ore na ’n mengsel van beskerming en neerbuigendheid.
Die ringmuur wat dringend afgewit moet word, doem op. Daaragter lê die dubbelverdieping met sy verouderde leiklip-dakteëls. In die dag lyk dit op ’n afstand soos ’n loodkleur plaasdam, maar nou is dit net ’n skemerige vlak. “Maar ons is dan nou by my huis,” merk Hannes verwonderd op en leun vooroor asof hy só beter sal kan sien. Sy blik probeer priem deur die beneweling wat van binne en buite kom.
“Ja. Ek het jou huis toe gebring, ou maat. Jou susters en jou seun het jou nodig.”
Dis duidelik dat Hannes sy gedagtes inspan om iets belangriks te probeer onthou. Sy goeie brein, gewoond aan konsentrasie, beur moeisaam teen die belemmering. Dan vloek hy onderdruk. “Flip, jong, my kar, my kar.”
“Dit staan veilig by my huis. Jy kan dit later kry, ou Hannes. Jy kan môre maar saam met Camelia dorp toe ry.”
Fronsend probeer Hannes hierdie inligting verwerk en in sy brein liasseer. Intussen hou Flip stil op die ryvlak, teenaan een van die toe garagedeure. Hy sal self moet natreën om vir Hannes in die huis te kry. En daarby sal hy heel moontlik ’n afjak van Beth moet sluk. Sy opwinding is egter sterker as sy teensin. Die vorige keer wat hy haar gesien het, was by die kerkbasaar, waar sy tussen ’n ry ander vroue by die pannekoektafel gehelp het. Sy was gehul in ’n geur van gasstofie, kaneel en warm olie, en haar wange was gloeiend. Toe hy by haar kom staan, eintlik om te groet, het sy hom met die kop eenkant toe beduie. “Bestellings daar anderkant, meneer Rabie.” Hy moes onthou dat hulle lank reeds “Flip” en “Beth” vir mekaar was. Almal weet ook dat hulle so te sê ’n paartjie was. Hulle sou opnuut wonder wat hy presies gesondig het om so uit haar lewe en selfs haar teenwoordigheid verban te word.
Hy moes op sy tande byt om nie iets terug te sê nie. Hy het hom maar ongeërg probeer voordoen en haar aanwysings gevolg. Maar genaakbaarheid sal hy nie maklik weer van haar verwag nie. Die grief wat sy teenoor hom koester, kan hy nie met sy kaal hande wegvee, of met enige oorreding tot sy beskikking nie. Besef sy hoe erg dit hom raak? En ook haar geliefdes? Want so ’n grief is oordraagbaar. Vat nou vir Frankie Moorrees, Hannes se seun; ’n pragtige seun, maar uiters gevoelig, vatbaar vir atmosfeer en verhoudinge. Het Beth iets laat glip oor hom, Flip Rabie? Oor Daardie Keer?
Wat Camelia betref, vir haar kon Flip nog nooit peil nie. Selfs toe sy nog op hoërskool was, was dit asof sy hom vermy. Sy het na skool op Lieberville gebly, in die groot huis saam met Beth. Twee mooi susters, met Hannes getroud en elders. Almal weet dat Camelia die regterhand is van Dorfling, die fotograaf by wie sy werk. Sommiges, veral dié met kinders, beweer dat sy al beter is as Dorfling self, want sy hou in die linkerhand ’n handpop om die kinders te vermaak, en die regterhand het sy dan vry vir die kamera op die driepoot.
Hoekom het Camelia nie na skool gaan studeer nie? Sy is begaafd genoeg. Is dit weens ’n gebrek aan fondse? Hy weet dat Beth haar sou aanmoedig en ondersteun, veral waar Beth self haar studie moes onderbreek en uiteindelik opskop ná die ongeluk van hulle ouers. Is Dorfling die trekpleister wat vir Camelia hier hou? Mense fluister oor hoe intiem naby aan mekaar die twee soms staan, besig om foto’s te bekyk … of sommer net. Hou Hannes en Beth hulle doelbewus blind vir die situasie, trek hulle laer om haar?
Noudat die twee mans stil in die afgeskakelde motor sit en Flip onlogies hoop dat die reënsluier ’n rukkie lank sal oopskuif om ’n droë uittog te verseker, kry Hannes Moorrees lus om te filosofeer. Die dreunruising van die nagtelike reën op die motordak, saam met die skynbare geslotenheid van die swak verligte dubbelverdiepinghuis, prikkel hom tot ’n verdrietige verklaring van die hoe en waarom van sy lewe.
“Jy weet, ou Flip,” begin hy seur en lê ’n warm, swetende hand op die knie van sy metgesel, “niemand verstaan my nie. Of my werk nie. Wat dink die leek? Dat ’n geoloog ’n ou is wat soos ’n troebadoer ronddwaal en goud soek. Ek bedoel nie dat ’n troebadoer goud soek nie …” Sy gedagtes raak verstrik, gryp rond. Hy kyk Flip stip aan, probeer die ontwykende beeld fikseer. “Weet jy wat ’n troebadoer is? Aag, ek bedoel, ’n geoloog?”
“Ja, ek weet,” sê Flip en blik vlugtig huis se kant toe. Onmiddellik links van die motorhuise lê die massiewe huis in die verlatenheid en nagdonker. Net hier en daar brand flou lig. Die weerloosheid van die gebou onder die aanslag van die reën, bemoedig die onderwyser met die sterk kop wat hom onder die skoolkinders die bynaam Kragkop laat verwerf het. Maar dit word selde gebruik, want byname klou nie goed aan hom nie. Wat kan Beth eintlik te sê hê? Kan sy hom verkwalik omdat hy haar broer van ’n gewisse motorongeluk gered het? Veral waar hulle hulle ouers deur ’n ongeluk afgegee het, en tog maar bewus of onbewus hulle pa daarvoor verkwalik omdat hy glo onder die invloed was.
Tog vreemd, dat hy so seker is dat dit Beth sal wees vir Hannes sal ontvang. Waarom nie Camelia of die jong Frank nie? Verlang hy dit so, ten spyte van die bitterheid tussen hom en Beth, dat juis sy moet oopsluit, hom aankyk, begryp, en dalk innig bedank? Wil hy ten spyte van alles die man in haar lewe wees? Bly hy tog verwag dat sy haar hart vir hom sal oopmaak, teen alle getuienis in? Hoe kon sy alles oor hom en Agnes Moorrees glo, botweg weier om na sy kant te luister?
Hy voel hoe sy nek en gesig warm word. Om hom hierteen te beskerm, probeer hy dit ontleed. In sy asketiese bestaan as wewenaar het hy hierdie kuns uitstekend aangeleer. Om dinge te ontleed. Dus sien hy ook nou die feite onder die oë: die nek, agterkop, gesig en slape word bedien deur slagare wat rooi bloed vanaf die hart vervoer en … aag, twak. Waarom sal hy hom deur sy gevoel vir Beth Moorrees laat ontstig? Dis nie dat hulle vurige minnaars was nie. So ver het dit nog nie tussen hulle gevorder voordat die breuk gekom het nie. Maar hy verlang na haar warmte, na die liefdespassie wat sy diep in haar moet verberg, want sy is beslis geen koue vis nie. Om hom wys te maak dat sy ook na hom hunker, is pure balsem vir sy gemoed. Soete vergelding omdat sy hom so laat ly.
Flip word uit sy vlietende, onrustige gedagtes teruggebring deur die klam greep van Hannes se hand op sy knie. Sy spraak en denke begin opklaar. “Ek wil my maar weer aanbied vir Antarktika,” kondig hy aan en wag onbewus op die protes. Iemand moet tog kan omgee as hy dit doen, iemand moet hom tog kan keer. “Hulle beplan ’n nuwe basis, maar dit sal nooit dieselfde as die ou SANAE kan wees nie.”
Jy’s nie meer knap genoeg daarvoor nie, dink Flip en wens hy het die durf gehad om dit hardop te kan sê.
“Het ek jou al my foto’s gewys? Camelia sê dit het atmosfeer. Ek het ’n hele paar van my met my lang hare en baard. Wee’ jy, ek het later ’n band gedra om die hare uit my oë te hou. En van die natuur … foto’s, bedoel ek. In die somer, die middernagson. In die winter twee maande g’n son nie, net ’n kort rukkie elke dag so ’n flou skynsel na die Republiek se kant toe … dan verlang ’n ou darem, jou hart se sous loop uit.”
“Ja,” sê Flip en blik weer huis se kant toe. Hy voel bevange, asof hy die warnet van Hannes Moorrees se gedagtes om sy eie brein voel slinger. Die hele Lieberville is bekend met elke faset van Hannes se Antarktika-ervaring. Aan die begin was dit nuut en prikkelend, maar later het almal dit kundig begin ontwyk. Hannes het sy herinneringe net te desperaat