reeds verloof toe ek haar ontmoet het. Sy is seker al drie of vier jaar lank gelukkig getroud en die ma van ’n tweejarige seun. Of het tant Truia vergeet om julle daarvan te vertel?”
“O, sy het. Maar soos Sonja sê, mense raak soms net een keer verlief, en daarna …” Ilse lag verleë.
“Daarna word hulle verbitterde oujongkêrels of -nooiens wat vereensaam en suur deur die lewe gaan?” lag Henk en skud sy kop. “Dis nie vir my nie, ounooi. Dalk is daar iemand, of dalk ook nie, maar een ding is seker: dié dag as ek ’n vrou kan onderhou, sal ek die regte meisie vra, maar tot dan help dit nie. Ek is nie van plan om ’n vrou te vra om saam met my ’n sukkelbestaan te voer nie … Verstaan jy wat ek bedoel?”
Sy knik en daar is ’n siniese trek om haar mond. “Ek ken ’n sukkelbestaan – ek het jou al vertel – en ek glo nie dis die moeite werd nie. Mamma sê dit is as jy jou man werklik liefhet, soos sy vir Pappa liefhet, maar … As tannie Nicky nie so goedhartig, en oom Leon nie so vrygewig was nie, sou ons seker al lankal ons grond verloor het. En al sê my pa nooit iets nie, weet ek dis ’n bitter pil vir hom om te sluk dat dit juis Mamma se suster is wat ons altyd uit ons ergste finansiële nood help. Nie nou meer so dikwels nie, maar veral toe ek nog op skool was, pas nadat Pappa sy eerste hartaanval gehad het. Armoede, werklike armoede, is erger as ’n siekte …”
Hy sien die bitterheid en opstand in haar oë en knik stadig en begrypend. “Vir ’n mens met trots is dit seker soos ’n siekte … maar dis ook die trotse mens wat iets daaraan doen – soos jou ouers wat ondanks hulle nood jou universiteit toe gestuur het. As jy eers werk, hoef jy nooit weer terug te kyk nie, Ilse.”
Blye afwagting blink in haar oë. “Ek weet – en dis ’n heerlike gedagte. My geleerdheid is my versekering teen armoede, soos Pappa altyd sê. Volgende jaar …” Haar oë soek ver na die blye môres wat wag, maar keer dan terug na sy gesig. “Ek het amper vergeet dat ons oor twee maande of wat uitmekaarspat, dat elkeen sy eie rigting sal gaan en almal mekaar miskien nooit weer sal sien nie. Ek sal jou mis, Henk, want jy was soos ’n liewe ouboet teenoor my.”
“Dankie. Ek wou nog altyd ’n jonger suster gehad het,” sê hy met ’n skewe laggie. “Weet jy al waar jy gaan skoolhou?”
“Nee, maar ek hoop dis hier. Ek het lief geword vir die ou Jakarandastad.” Sy blik vraend na hom. “Wat gaan jy met jou M.Sc.-Landbou doen? Seker nie boer nie?”
“Oorspronklik wou ek …” begin hy en draai vinnig om na die kombuisdeur toe hy swaar voetstappe agter hom hoor. “A, tant Truia! Lyk darem nie ons is vandag laat nie.”
“Dag, kinders,” groet die bejaarde tant Truia Basson en skommel nader met ’n bord kos in elke hand. Sy plaas die borde voor Ilse en Henk neer en sak met ’n sug op die stoel aan die bopunt van die tafel neer. “Wat ’n dag! Eers laat Mina die rys verbrand, en toe gooi sy weer ekstra water by die groenbone! Nee wat, vir so ’n gesukkel is ek nie op my oudag lus nie!” kla die gesette vrou kortasem en vee ’n paar los grys hare uit haar oë.
“Dis nog net twee maande, tante, en dan gee ek en Ilse en Sonja finaal pad. Tante kan dan mos rus,” paai Henk.
“Haai, so kort?” vra tant Truia grootoog en skud haar kop ongelowig. “Dis soos gister dat jy hier kom losies soek het, Henk. Die jaar daarop was dit Ilse en Sonja, en toe, twee jaar later, Tanya. Waar draai die ander twee meisiekinders vandag?”
“Sonja het gevra dat tante asseblief haar kos bêre. Sy moes gou stad toe gaan,” maak Ilse vir haar kamermaat verskoning.
“Goed so, my kind. En Tanya?”
“Sy eet seker saam met een van haar talle bewonderaars by die inrykafee,” spot Henk.
Tant Truia snuif deur haar stomp neusie. Haar donker oë rus kwaai op Henk en haar vriendelike mond word in ’n rosyntjie van afkeer saamgetrek. “Jy moet met daardie klein flerrie praat, Henk. Jy’s tog baie ouer as sy – en boonop nog lid van die Studenteraad. Sy’t klaar verlede jaar gedruip, en as sy so aangaan, druip sy hierdie jaar weer! A nee a, ’n mens mors mos nie so met jou pa se geld nie!”
“Nie ek nie, dankie, tante!” maak Henk beswaar. “Ek het genoeg probleme om die meisiekind uit my kamer te hou as ek wil studeer.” Hy kyk vinnig op en verduidelik: “Dis maar net dat sy altyd wil gesels, tante. Sy bedoel niks slegs nie.”
“En jy dink ek is onder ’n kalkoen uitgebroei, Henk Retief? Ga! Ek ken haar soort ook!” raas tant Truia en kyk besorg na Ilse. “En jy, my kind? Wat sit jy so muisstil vandag?” Sy draai na die kombuisdeur en roep skril: “Mina! Koffie!”
“Ek het maar net gedink aan wat ek vir Henk gesê het, tante,” antwoord Ilse gedemp. “Ek bedoel dat ons oor twee maande hier vertrek en mekaar miskien nooit weer sal sien nie.”
“Jitte, Ilsetjie, jy is tog nie van plan om landuit te gaan nie? Dalk kry jy nog ’n pos hier in die stad, en dan kan jy gereeld vir my kom kuier. Ek weet Sonja sal kom – so ’n liewe babbelbekkie, dié kind. En jy, Henk? Is jy nog van plan om met jou baie grade en al êrens op ’n ryk boer se plaas te gaan voorman speel? Ek meen te sê, jy is mos nie ’n man vir kantoorwerk nie. Tag, maar om voorman te speel, is mos om jare se studie te mors … Haai, maar wat praat ek, kind? Jou pa is mos ’n boer, nie waar nie? Jy gaan hom seker help?”
“Daar’s nie genoeg werk vir twee boere op sy plaas nie, tante,” sê Henk afgetrokke en kyk verlig om toe hy die kombuisdeur agter hom hoor oopgaan. “A, hier is Mina met ons koffie.”
Tant Truia neem die skinkbord by die bediende en gee die koffie vir die jong mense aan. Sy gooi drie lepels suiker in haar eie koppie en roer dit tydsaam. “Dan gaan jy boer, Henk?” vra sy weer.
“Beslis, tante.” Hy drink haastig sy koppie leeg en sit sy servet op die tafel neer. “As julle my sal verskoon?”
“Seker, Henk,” glimlag Ilse oor haar koppie. Hy staan op en haar oë volg sy lang atletiese gestalte na die deur.
“Goeie seun daardie,” begin tant Truia praat, haar oë ondersoekend op Ilse se gesig. “As ek nou so ’n mooi nooi soos jy was, sou ek my skoensole deurgeloop het agter ’n man soos Henk aan.”
“Sou dit gehelp het, tante?” vra die meisie laggend en daar is ’n ligte blos op haar wange. “Tannie Nicky dink ook ek is ’n hopelose meisiekind omdat ek nie in Henk belangstel nie, maar dis hy wat nie in my belangstel nie. Ek twyfel of hy in enigiets buiten sy studies en die dinge van die universiteit belangstel. En natuurlik skryf hy soms kortverhale vir tydskrifte, gewoonlik oor plaasmense. Henk is ’n boer in hart en siel.”
“Hy sê altyd hy het ’n groot liefde vir die aarde,” beaam tant Truia. Sy raak weer nuuskierig. “Maar sê my eers, Ilsetjie, as Henk nou op jou verlief raak, sal jy met hom trou?”
“Tante!” lag Ilse hulpeloos. “Tante het ook nie einde as tante eers met iets begin nie. Henk is soos ’n broer vir my, tant Truia, en tante weet dit. Boonop stel hy nie in trou belang nie, want, soos hy sê, hy moet eers in staat wees om ’n vrou en kinders te kan onderhou voordat hy aan trou dink.”
“Verstandige seun, nes ek altyd sê,” kom dit hoofknikkend van die bejaarde vrou. “Ek wil nou nie vir jou voorskryf nie, Ilsetjie, maar Henk is die soort man met wie jy eendag moet trou … Nie met daardie pierewaaier Bruce Reyneke met sy blink, rooi motor en sy pa se baie geld nie. En jou ta’ Nicky is net so bekommerd omdat jy nog nie vir Bruce kon afskud nie. Ek meen, wat sien jy nou in so ’n swierbol soos hy, Ilsetjie?”
“Sy ouers is gesiene mense, tante, en sy pa is skatryk, glo ’n miljoenêr,” verdedig Ilse ongemaklik.
“Sy pá, ja, maar wie is hy? Sit al agt jaar lank op universiteit en het nog nooit ’n graad gekry nie. Nee wat, vir so ’n droogmaker het ek nie tyd nie. Kyk net hoeveel meisietjies se harte hy kan breek, die grootmeneer!” skel tant Truia.
“Dis hulle eie skuld as hul harte gebreek word, tante. Ek en Bruce ken mekaar al vier jaar lank, en ons gaan dikwels uit, maar dit gaan nie my hart breek as hy ander meisies uitneem nie. Bruce