Met Liefde wat saamgaan
Annalise Wiid
Lux Verbi
Die uitleg van gedigte in hierdie digitale uitgawe van Met Liefde wat saamgaan mag verskil van dié van die gedrukte uitgawe, afhangende van die instellings op u leestoestel. Die uitleg vertoon optimaal indien die standaardinstelling op u leestoestel gebruik word. Lesers kan egter eksperimenteer met die instellings vir verskillende perspektiewe op die teks.
Voorwoord
Nakkie het ’n kwilt gemaak. Ek het nog ’n foto van haar hande wat daaraan werk. Oor haar skouer geneem. Naby fokus. Net die twee mooi hande wat, sorgsaam, woorde op ’n lappie borduur. Dit was ’n laatmiddag in Mei. Op die stoep van ’n ou sandsteenhuis in die Oos-Vrystaat. Die lig was sagte goud.
Nakkie het ’n jaar lank aan die kwilt gewerk. Dit was haar eerste een. Elke steek is met die hand gemaak. Geen masjienhulp of kortpaaie nie. Tydsaam. Rustig. Sekuur. Nakkie vertel hoe die kwiltmakery haar stekie vir stekie deur ’n moeilike jaar van verlies en verlange gehelp het. Soos tree vir bang tree deur ’n donker bos, of teen ’n moegmaaksteilte uit. Elke steek was eintlik ’n gebed. Klein, gelowige skuifeltjies vorentoe.
Sy kom sprei die pronkstuk voor my oop. Ek snak. Dit is so pragtig!
Ek komplimenteer haar met haar deursettingsvermoë en kreatiwiteit, en haar moed om haar droefheid in iets so asemrowend te omskep. Terwyl ek nog so tekere gaan oor hoe wonderlik dit is, val sy my in die rede: “Dit is vir jou,” sê sy.
Net dit.
Wat? Ek verloor my woorde. My draad. My stem. My selfbeheersing. Oorstelp begin ek sommer huil. Gee sy haar harde werk, dié belangrike getuienis van haar geloofsreis, sommer net so vir my? Hoe kan sy dit laat gaan? Ons ken mekaar dan skaars? Sien mekaar hoogstens een naweek per jaar wanneer ons Oos-Vrystaat toe vlug vir ’n retreat.
“Ja,” sê sy eenvoudig, “ek wil jou toevou in liefde.”
Beeldskoon is dié wonderlike, onverdiende kwilt; die lewenslap.
’n Skuiling. ’n Heiligheid. Kombers-kerk. So warm. So genadig.
Hierdie boek laslap twee van my groot liefdes aan-mekaar: rubrieke wat ek vir die tydskrif LiG skryf, en die verstommend praktiese verhoudingswaardes uit kosbare ou Bybelverhale wat ek tydens kampe en retreats met mense deel. In Met Liefde wat saamgaan skryf ek oor die verhale van Hanna, Samuel en Eli, en hoe God daarmee verweef. Die eerste keer dat ek dit met ’n gehoor gedeel het, was tydens ’n retreat wat ek vir die tydskrif Lééf in die Oos-Vrystaat aangebied het na aanleiding van Nakkie se asemrowende kwilt … Die liefde wat sy daarmee vir my aangegee het, was my inspirasie om die lappieskombers van verhoudings in die Samuel verhaal te ondersoek. En dit aan die raakpunte in ons eie lewe vas te werk.
Dankie, LiG. Dankie, Lééf. Dankie, Nakkie. Dankie aan elkeen wat wetend of onwetend bygedra het tot die woorde wat ek skryf. Julle wat my lewe kleur met julle menswees. En veral julle wat julle liefde soos ’n mantel om my vou. Baie dankie ook aan Lux Verbi, en by name Susan Jordaan, wat kies om nog ’n ent op die skryfpad met my saam te stap.
Annalise Wiid
Julie 2016, Somerset-Wes
1. Lieflap-laslap
Stel jou dié foto voor: ’n kerksaaltjie by die see. Op die blink houtvloer lê drie halfklaar laslapkomberse. Oopgesprei. Een oorwegend pienk, een hoofsaaklik blou, en een helder en bandeloos bont. ’n Uitspattige bymekaarkom van patrone en kleure in ’n oë-betowering. Elke blokkie is ’n klein landskap – beplant met stories, besproei met emosie, bevrug met ’n mens se léwe. Stel jou dit voor. En anderkant die drie komberse-in-wording staan ’n tiental tafels; op elkeen ’n naaimasjien, ’n skêr, ’n stapel lappies en ’n paar knap hande wat dit liefderyk bewerk.
Stel jou dié foto voor: Op die stoep, teen die lang skadusy van die saalkerkie, sit die lappiesvroue elfuur die oggend elkeen met ’n beker tee. Die gesels zirrr net so onafgebroke soos hulle masjiene wat heeldag stik. Die vroue lag baie. Binne, langs die eenvoudige houtpreekstoel, staan ’n tweeliter-roomysbak halfvol fudge, ’n koekblik wat later eers oopgemaak gaan word en ’n Pyrex-tertbak waarin nog net ’n paar krummels lê.
Stel jou dié foto voor: ’n laslap-drasak in wit en blou. Stewig. Duursaam. Prakties. Alles wat vir vroue onontbeerlik is, sal hierin ’n gawe lêplek kan kry. Selfoon hier. Beursie daar. Bril en pille. ID en lisensie in die wegsteek-binnesakkie. ’n Mens sal krisisse kan oorleef en noodhulp toepas, selfs vliegtuigkapings kan voorkom met só ’n sak by jou. Op die buitekant van die sak is hierdie woorde geborduur: Daar’s altyd tyd vir blomme pluk. Dié sak sal jou nie net deurdra nie; hy sal jou sinvol help lééf. Binne-in is ’n klein lap-briefie vasgewerk: Alta. My vriendin van amper 60 jaar. Met liefde gemaak. Daleen. ’n Sak vol eindelose dankbaarheid.
Stel jou dié foto voor: ’n ouma besig om ’n lappiesboek vir haar kleinkinders te maak. Op een blad sit ’n rooi liewenheersbesie. Sy ronde ruggie kan ooprits. Daarbinne sal nuuskierige vingertjies hande vol viltblomme kry. Dié kan hulle op die volgende blad aan lang groen lapstingels vasknoop. Met die omblaai wag ’n parmantige onderbaadjie met vetergaatjies waardeur hulle ’n toutjie kan ryg … Dis ’n boek vol liefde en lekkerte en leersaamheid. ’n Boek vir volgende geslagte om te erf en mee te speel en te onthou. ’n Boek gemaak van oorskietlappies; oorblystukkies lewe uit ’n vorige geslag.
Stel jou dié foto voor: Teen skemertyd, ná ’n heerlike paar dae van meet en pas, stryk en stik, praat en luister, uitruil en aangee, sit die vroue saam op die stoep van ’n strandhuis. Hulle kyk uit oor die gul baai; eet ’n eenvoudige maaltyd, gemarineer in tevredenheid. Stel jou hulle gemoedelikheid voor. Die verbondenheid. Onvervangbare kameraadskap. En hulle verskeidenheid. In ouderdom en ervaring. In status en styl. In vermoë en versugtinge. Uiteenlopend. Kontrasterend. Teenstrydig. Bypassend. Aanvullend. ’n Kwilt van mens-mooi!
Stel jou nou dié foto voor: Een van die vroue (haar ongeveer 60 somers ’n laslap-landskap van hul eie) vertel, met sigbare ontroering, van haar dogter. Sy, wat delikate verhoudings suksesvol oor die skerp klippe van kleur-, kultuur- en meningsverskille bestuur, kom onlangs huis toe om te kom sê: Mamma, ek het jou van kleins af dopgehou as ek op jou naaldwerkkamer se vloer gespeel het. Die manier – die liefde en die sorgsaamheid, die rustige uitsoek en pas, omruil en weer probeer, rafelrandjies afwerk, sykantjies vaswerk en afvalstukkies sinvol saamvoeg – die doodgewone deeglikheid en toewyding waarmee jy al die jare met jou lappies gewerk het, was, is my inspirasie en my hulp.
Stel jou net dié foto voor!
2. As die kwilt te klein is
Om tweede te wees. Hanna. Liefde wat laat gaan
Hoe lief kan jy hê?
Ek vermoed sy het baie daaroor nagedink. Gewonder: Waar lê haar limiete? Hoe hoog sal sy kan reik? Hoe ver sal sy kan gaan? Hoe lank sal sy kan uithou? Hoe diep sal sy dalk nog in haar hart-myn moet delf? As dit miskien eendag van haar gevra word, hoeveel sal sy bereid wees om op te offer?
Hoe lief kan ’n mens hê? Vir ’n lang tyd het sy nie besef dat dít wat sy nog altyd as die hoogste en die beste beskou het, maar bloot die begin was nie. Net die eerste skynsel silwer lig voordat die volmaan groot, verruklik en oorweldigend agter die berg uitkom. Daar het baie meer in haar geskuil as wat sy kon vermoed.
“Daar was ’n man.” So begin haar storie. “Daar was ’n man, en daar was twéé vroue.” Enige storie wat só begin, is byna gewaarborg om te eindig met “en daar was ’n groot gemors”. Veral as daar nog kinders ook in die prentjie is. Daar was, ja. Kinders. En daar was ’n groot gemors. Maar daar was ook groot liefde. Van die vrou met die groot gees. Haar naam was Hanna.
“Daar was ’n man uit Ramatajim …” So begin die eeue-oue verhaal van 1 Samuel in die Bybel. As dit nou gesê het “daar was ’n man uit Pretoria-Oos”