weke voor die konsert het Anton gemerk dat Marieke stiller word.
“Ná die konsert kan jy rus,” het hy belowe. “Dan sal jou naam gemaak wees. Is jy nie bly dat jy weggekom het van daardie godverlate plekkie nie?”
Sy het ’n oomblik na die vloer gestaar, toe omgedraai en by die venster gaan staan sodat hy nie haar gesig kon sien nie.
“Marieke?” het hy bietjie verbaas aangedring.
“Is die sang ál wat tel?” het sy sag gevra.
“Dis tog hoekom jy gekom het?” het hy verbaas teengewerp.
Sy het nie weer daaroor gepraat nie.
Hy was so opgewonde soos voor sy eie eerste uitvoering toe die konsert aanbreek.
Die applous was oorverdowend. Marieke in haar eenvoudige wit aandrok, haar hare sonder pretensie agter haar kop vasgemaak, het die gehoor betower.
Dit was ’n opgewonde groepie mense wat die onthaal daarna bygewoon het.
“Jy behoort ’n professoraat te kry uit hierdie vonds,” het mense teenoor Anton geskerts. “Waar het jy haar gekry?”
Hy het maar geglimlag en na Marieke geloer. Sy het skraal en ingetoë daar op haar stoel gesit, haar oë neergeslaan.
“Jy het ’n geniale oor vir talent!” het ’n ander hom gelukgewens.
Só het die aand verloop.
Toe die laaste gaste vertrek het, het hy glimlaggend teruggegaan na Marieke. “Wel?”
“Jy’s seker tevrede?” het sy op ’n ongewone, amper bitter manier gesê.
Hy het haar ’n oomblik ondersoekend aangekyk. “En jy?”
“Dit maak seker nie veel saak nie.”
“Dit was tog jou konsert?”
“Was dit?”
Hy raak ergerlik oor haar toon. “Wat makeer jou?”
“Niks,” sê sy. “Dit maak buitendien nie saak nie, maak dit? Ek was tog maar net die middel tot jou doel.”
“Wat bedoel jy? Dis tog jou sukses.”
“Het jy my ter wille van my sukses weggeneem van my mense?”
“Natuurlik,” sê hy onbegrypend. “Watter ander rede?”
“Dis dus net my stem wat getel het,” sê sy op daardie selfde sagte, verwytende manier. “En ek self?”
“Hoe bedoel jy?”
“Jy het meer as een keer gesê dat jy my ’n nuwe mens wou maak. Jy het. Is jy nou tevrede?”
“Maar mens …!” Hy soek woorde. “Jou naam is gemaak. Nou kan jy verder gaan. Die hele leer boontoe is oop voor jou.”
“Noudat jou deel gedoen is en jy jou gelukwensinge ontvang het, nou moet ek alleen verder?”
“Wat op die liewe aarde skort dan?” vra hy vererg.
“Ek sou graag wou teruggaan.”
Hy verloor sy humeur. “Jy is besonder dankbaar! Hoekom gáán jy dan nie?”
Sy staan op en vir die eerste keer kan hy sien dat sy ook kwaad is. “Omdat ek nie kan nie. Jy het my op hierdie lewe ingeënt en nou verwag jy dat ek alleen verder moet gaan. Hoe kan ek my weer tuis aanpas? Hoe kan ek alleen verder? Het jy dan geen verantwoordelikheid in die saak nie?”
“Ek het dit tog vir jou gedoen.”
“Maar jý het dit gedoen! Wat gaan jy verder doen?”
Hy luister verslae, dink terug aan wat die dominee destyds gesê het: “Elke mens is verantwoordelik vir dit wat hy skep.”
Dis ’n geharwar in hom.
Marieke is weer kalm. Sy tel haar handsakkie op en loop uit. By die deur sê sy: “Ek het gedink dat jy my liefhet.”
Toe sy uit is, bly hy daar staan. Iets in haar woorde het hom geroer.
Hy dink aan haar ma wat gesê het: “Sy het vir jou lief …”
Sy gedagtes loop ver, ver paaie terug. Daardie eerste aand toe hy haar gehoor het … daardie eerste dag by die rivier … Sy was so tenger, so broos, so onskuldig-mooi.
Vir die eerste keer wonder hy: was dit regtig net ter wille van haar stem dat hy haar hierheen gebring het? Of was dit vrees om van haar weg te gaan?
Het hy werklik ’n verantwoordelikheid teenoor haar? Dit is per slot van sake tog hy wat haar weggeneem en haar verander het. Hy het haar lewe gegee soos Pygmalion aan die standbeeld van Galatea. En nou?
Dit was die nuus, ’n week later, dat Marieke ’n spesiale beurs vir sangstudie in Wene ontvang het, wat Anton eindelik laat besluit het. Hy het haar dadelik gaan opsoek toe hy die nuus hoor. Sy het hom ingetoë ontvang.
“Geluk, Marieke!”
“Dankie,” het sy konvensioneel gesê.
“Hoe lank gaan jy?” wou hy weet.
“Twee jaar.”
Twee jaar. Dit was ’n lang ruk – ’n lang ruk om van haar weg te wees. Hy het geskrik toe hy besef wat hy dink. Hoekom sou dit aan hom saak maak?
Maar nou het hy nie meer oor die antwoord getwyfel nie: hy kon nie so lank sonder haar wees nie. Sy was nog altyd marmer in sy beeldhouershande, maar nou, noudat sy haar eie lewe gevind het, was dit anders. Voorheen was daar geen sprake dat sy van hom sou weggaan nie, daarom het hy dit nie besef nie. Maar nou weet hy dat hy haar liefhet, dat juis dit die rede is waarom hy haar wou herskep.
“Marieke?” sê hy.
Sy kyk stil na hom op. Sy is nog bleek.
“Kan ek saam met jou gaan?” vra hy.
“Om my te help studeer?” vra sy bietjie bitter.
“Omdat ek jou liefhet.”
Pygmalion, dink hy terwyl hy haar soen, het ook ontdek dat hy Galatea liefhet.
Die Huisgenoot, 27 Augustus 1956
“Jy’t glad te min pit in jou, man! En daarby is jy gans te romanties. Dis jou groot moeilikheid.”
Trudie sit pens en pootjies op haar bed, arms om haar bene gevou, met haar ligte kop skuins en ingedagte op haar knieë. Sou dit regtig waar wees wat Ada gisteraand vir haar gesê het?
“Hoekom moet ek haastig wees?” wou sy van haar vriendin weet. “Ek sal wel weet as dit die regte een is.”
“Liewe aardetjie, mens!” het Ada geskok gesê. “Jy’s oumodies! Hoe dink jy het ek vir Renier in die hande gekry? Nie deur te sit en wag dat hy aan my deur klop nie, ou sussie!”
Sy het ’n tikkie jammerte in haar gevoel, maar niks laat blyk nie. Sien, sy het self so ’n halwe ogie op Renier gehad – van die heel eerste oggend dat hy daar by hulle kantoor kom werk het. En dit was ook nie die eerste keer dat sy bedroë daarvan afgekom het nie. Maar hoe kon sy nou vir haar anders hou as wat sy is? Haar ma het haar dit altyd ingeprent: “’n Meisie maak haar goedkoop as sy agter ’n man aan hardloop. Jy moet net geduldig wees, my kind.”
Daar was nog ’n ander groot rede ook, dink Trudie terwyl sy daar in haar blou slaappakkie op haar bed sit. Dis die stervoorspellings. Vandat Renier op die horison verskyn het, het dit nog nie een keer romanse voorspel nie. Een slag het dit haar selfs reguit gewaarsku om op te pas vir donker mans. En laat sy dit nou maar reguit erken: sy glo nogal aan dié dinge. Ada-hulle lag haar wel uit daaroor, maar so in die stilligheid