Stof
Alettie van den Heever
Queillerie
Opgedra aan my ouers
Still there are seeds to be gathered, and room in the bag of stars.
– Ursula K. Le Guin, “The Carrier Bag Theory of Fiction”
Saad 1
Dinsdag – Woensdag, 1 – 2 Julie 2081
Dit is ’n platstof onwintersdag. Juliemaand het verloor nog voor hy begin het. Haar ouma sou gesê het die son is drie desembers sterk. As ’n mens te lank kyk, sal die Banghoekberge se gebewe jou die floute gee. Glare Gone-lense of te not.
Amper kyk anderpad. Links oorkant is die ou wasplek. Een van die min geboue in die nederset met heel vensters. Godliness. Keep your heart clean and your laundry cleaner, staan dit in vier uit elke vyf letters.
Die man voor haar draai sy mummiekop en sien waarna sy kyk. “Hou jou gat skoon en jou dunderm skoner,” sê hy.
Amper ignoreer hom. Laventel. Jasmyn. Sitroengras. Sy het dit nie self geruik nie, maar uit haar vals geheue kom dit uit die kaalgesteelde wasmasjiene aangesweef. Die ry beweeg vorentoe. Sewe mense tussen haar en Weigh In. In ’n glasbrok regs van die ry verskyn haar duikbril, haar skilferlippe wat aan ’n dread suig, en haar kappie met die bruin boskaas wat daaronder uitsteek. By haar haarlyn staan die hare donsies – die vingers wat die dreads gedraai en gehekel het, is dood. Amper kyk weg. Die dread proe soos stof maar dis afwisseling – nog net haar linkerhand se duim- en wysvingernael het ’n stukkie wit oor.
Die skren links van Meshitium se Weigh In-venster gaan aan. Jolige musiek. Noag rem aan sy leiband en blaf vir drie dansende blare op die skren. Die man voor haar buk by Noag en vryf aan sy lang oor, trek die geriffelde punte van die halwe oor na. Die kwyl drup by sy mond uit op Noag se snoet. Amper trek te diep aan die lug. Die reuk van abses en drogies kom deur haar brilfilters. Sy blaas drie keer uit deur haar neus en katrol die hond in, maak die leiband korter waar dit aan haar belt vas is. Net liggies intrek, sodat die lug nie van verder as die streepsel aalwynsalf onder haar neus kom nie. Verdomde neus. Verdomde man wat Noag se vel met sy oë afslag. Kan hy nie die ribbebene ruik nie? Hy kyk steeds agtertoe en steek sy arm uit om die mense te tel.
“Vyf, tien, vyftien, twintig, een-en-twintig. Meshitium het slim geraak met die skrens vir peak hour,” sê hy en wys daarna.
Sy knik en probeer haar mondhoeke lig. Dis nie slimgeit nie; hulle het nie ’n keuse gehad nie. Drie MecSecs het seergekry in die chaos van Januarie se Leegskytkiem. Sy kou aan ’n velletjie langs haar duim. Sy kan nie onthou hoeveel sy geskyt het en of sy in die rye was met die bakleiery nie.
Sy onthou die dag van die inentloting. Die hele Kiefmor op die pêtse teerstraat tussen die tentedorp en die biogastenke agter Meshitium. Amper se naam is dertiende getrek. Net na een van die Jafta-mans s’n. Haar ouma se naam het in die emmer gebly. “Bettina Molooi!” het Amper geskree. “Bettina Molooi!” Niemand het gehoor nie. Baie name is uitgeroep deur desperates. Afgekoude kneukels. Sonsteek wat onder ’n skedel inkruip. Mensvleisasem. Die reuke het haar huis toe laat hol. Daarna onthou sy haar ouma se skedelgesig agter die kliniek se kwarantynvenster en haar laaste preek- en trooswoorde: “En jy bewaar jou innebor, en jou tongkennis, en die dooigoed vir die volgende lewe, en jou hare,” – Ouma het haar voorkop teen die venster gedruk – “die lokke, dis die drade, die drade wat jou aan my verbind.”
Sy’t op ’n stoel gaan sit. “Jy moet weet, kindjie, ek sal lag soos wat ek my annerkant uitskyt. En wanneer ek by die gooie aankom, sal jou oupa vir my wag en saam met my lag. Want om só te dood in hierdie tye – jy maak wins en jy maak komedie en die geweld kom uit jou eie lyf.”
Daar’s ’n gejeuk waar die duikbril bo haar oog vassuig. Sy krap rondom die jeuk – die gluur is te erg vir afhaal. Wakinyan het gesê sy lyk soos ’n ruimtewese uit ’n pre-Hardskip comic-boek wat hy iewers gesien het: met die grys dungaree, die duikbril wat donker raak in die gluur en die seekatarms in ’n poniestert.
“Hi there, Kiefmor kids,” sê ’n groen monster op die skren. “I am Div and I am your friend. Together we will learn everything there is to know about diversity and how Meconium, together with all the div enthusiasts from the settlements, wants to protect it.”
“Ek kan nie sien nie,” hoor Amper agter haar. ’n Meisiekind trek aan haar rugsak. Noag lek die kind se wang en sy lag. Sy lyk nie ouer as drie nie, maar sy dra twee vol Shitesavers soos ’n baba in haar arms. Amper tel haar op. Sy’s waarskynlik ligter as die Shitesavers.
“Did you know that Kiefmor is the settlement where we’ve seen the most animals and plants come back after the Hardship?” vra die monster. “In the first half of 2081 alone, you have rediscovered three species in this area. Keep your eyes open and report anything you find to one of the Meconium security guards at your biogas facilities. What’s in it for you? You and your mom or dad can win a trip to Meconium!”
Die man kyk weer om. “In die kakgaslorrie, ja. Daai’s ’n belangrike ding om by te sit.”
Hy grinnik. Die tande wat sit, sit agtertoe.
’n Reeks video’s begin: ’n tier en ’n hond wat saam speel, ’n kat wat toertjies doen.
“Kom, Ulet,” sê ’n vrou langs Amper en steek haar arms na die kind uit. “Dankie,” sê die vrou. “Dis drol van jou.”
Amper knik en sit weer ’n dread in haar mond. Haar maag kramp van leeg en onlekker wees – sedert Wakinyan twee dae tevore verdwyn het, het sy en Noag saam twee Shitesavers volgemaak.
“Ekskrementorium, ontlaswoning, opelyftoring, blertsorium, bolliewinkel, tjortstjoekie, poefsalon, poefieplaas.” Die professor kom jillend om die hoek van die gebou gehuppel. Sy’t hom lanklaas gesien.
’n MecSec stap in sy rigting.
“Akkieshok, drolpaleis, strontsentrum, skytgebou, kakmansion!”
Die MecSec haal sy laserstok uit. Amper kyk weg en op. Weerskante van die Meconium hoog teen die gebou is twee ewigheidstekens met cob uitgebou. Sy volg ’n teken met haar oë. Die enigste een wat vir die prof tyd gehad het, was haar ouma. Haar ouma kon enige reuk uitstaan. Sy het ’n hand op die professor se skouer gesit en gevra waar hy laas sy besigheid gedoen het. Na haar ouma mooigepraat het, het die MecSecs opgehou om hom toe te sluit as hy nie in Meshitium geskyt het nie – hulle het haar kom roep. Dan is sy met ’n Shitesaver na sy skytplek en sy’t dit kom inruil en vir hom Staple en water gaan haal.
“Is daai nie Bettina Molooi se kleinkind nie?” hoor sy die MecSec sê. Die stywe lap van sy weathergear kraak nader. Noag grom.
“Kyk jý nou na die malle?” vra die MecSec.
Sy roer nie.
“Hey, ek praat, meisie. Kyk jý nou na die malle?”
“Nee,” sê sy sonder om die dread uit haar mond te haal.
Sy het genoeg om na te kyk. Die dooigoederfnis, die hond, haarself. Sy beter vir Wakinyan kry: Vir hom is sy nie net ’n etterse oppasser nie.
“Next,” roep die man agter die venster. “Gas number?”
“One-three-five-eight-eight-nine-five-eight,” antwoord Amper. Sy stoot die vol Shitesavers onderdeur die tralie op die skaal.
“Eight hundred and fifty grams,” sê die man.
“Can I have five Shitesavers,” sê sy.
“That’s worth a hundred grams.” Hy wys na ’n plank bo die venster: Cheaper to number two at a Meconium loo.
“Yes. I want five Shitesavers.”
Hy tel haar koeponne af en gee dit saam met die Shitesavers aan.
“Standaardpakket?” vra die vrou agter die Supplies-venster toe Amper die koeponne, ’n bakkie en leë bottels ingee.
“Nee. Nie gas nie. Een porsie Staple mix, een hempklomp en die orige vir water.”
Toe die bakkie kos, een liter water en een hempklomp voor haar op die toonbank lê, skrik