w styczniu. Nie mogliśmy się zebrać do kupy, żeby przyjechać na pogrzeb. Padał śnieg, samochody nie odpalały, rzęziły akumulatory. Droga za Jedliną była zasypana i autobusy stały w rozpaczliwych korkach.
Marek Marek mieszkał w domku z blaszanym dachem. Jego klacz zeszłej jesieni przychodziła do naszego sadu zjadać spadłe jabłka. Wygrzebywała owoce spod nadgniłych liści. Na nas patrzyła obojętnie. R. mówił nawet, że ironicznie.
Taki-a-Taki wracał z Rudy po południu, gdy już zaczęło się ściemniać. Zobaczył, że drzwi domu Marka Marka są przymknięte tak samo, jak były rano, oparł więc rower o ścianę i zajrzał przez okno do środka. Zobaczył go od razu. Ni to wisiał, ni to leżał przy drzwiach, powykręcany i niewątpliwie martwy. Taki-a-Taki przysłonił dłonią oczy, żeby zobaczyć lepiej. Marek Marek miał ciemną, posiniałą twarz i wywalony język. Jego oczy wpatrywały się gdzieś wysoko. „A to głupi ciul”, powiedział Taki-a-Taki do siebie, „nawet powiesić się nie umiał”.
Wziął rower i poszedł.
Czuł się trochę nieswojo w nocy. Zastanawiał się, czy dusza Marka Marka poszła do nieba, czy do piekła, czy gdzie się tam idzie, jeżeli się w ogóle gdzieś idzie.
Obudził się nagle, gdy było już szaro, i zobaczył go koło pieca. Marek Marek stał i patrzył na niego. Taki-a-Taki zdenerwował się. „Ja cię bardzo proszę, idź sobie stąd. To mój dom. Ty masz swój”. Zjawa nie poruszyła się; jej wzrok przekłuwał go na wylot.
„Marek, ja cię proszę, idź stąd”, powtórzył Taki-a-Taki, ale Marek, czy ktokolwiek to teraz był, nie zareagował. Wtedy Taki-a-Taki, pokonując jakiś nagły wstręt do wszelkiego ruchu, wstał z łóżka i wziął do ręki gumowiec. Tak uzbrojony podszedł w stronę pieca. Na jego oczach zjawa znikła. Zamrugał powiekami i wrócił do ciepłej, wygrzanej pościeli.
Rano, gdy szedł po drzewo, znowu zajrzał przez okno do domu Marka. Nic się nie zmieniło, ciało leżało w tej samej pozycji, ale dzisiaj twarz wydawała się ciemniejsza. Cały dzień Taki-a-Taki ściągał z gór drzewo na łozach, które zrobił zeszłego lata. Zwoził pod dom drobne brzózki, które sam mógł ściąć, i grube pnie przewróconych świerków i buków. Składał je do szopy i przygotowywał do cięcia na mniejsze kawałki. Potem nahajcował w piecu, aż rozgrzał blachę do czerwoności. Ugotował szybko zupę kartoflaną sobie i psom, włączył czarno-biały telewizor i jedząc, przyglądał się migającym obrazkom. Nie słyszał ani słowa. Kiedy wchodził do łóżka, przeżegnał się pierwszy raz od kilkudziesięciu lat, może od bierzmowania, a może od ślubu. Ten dawno zapomniany gest nasunął mu myśl. Żeby iść z taką rzeczą do księdza.
Następnego dnia nieśmiało zakręcił się koło plebanii. Spotkał księdza, gdy ten szybkim krokiem, omijając plamy topniejącego śniegu, sunął do kościoła. Taki-a-Taki nie był głupi, nie powiedział nic wprost. „Co by ksiądz zrobił, gdyby księdza nawiedzał jakiś duch?” Tamten spojrzał na niego ze zdziwieniem i zaraz jego wzrok powędrował na dach kościoła – trwał tam nie kończący się remont. „Kazałbym mu odejść”. „A gdyby ten duch był uparty, nie chciałby odejść, to co ksiądz by zrobił?” „We wszystkim trzeba być stanowczym”, odpowiedział ksiądz refleksyjnie i zgrabnie wyminął Takiego-a-Takiego.
I znowu wszystko było jak poprzedniej nocy. Taki-a-Taki obudził się nagle, jakby go ktoś zawołał, usiadł na łóżku i zobaczył Marka Marka stojącego pod piecem. „Wynoś się stąd”, krzyknął. Zjawa nie poruszyła się i Takiemu-a-Takiemu nawet się wydało, że na jej nabrzmiałej, ciemnej twarzy widzi ironiczny uśmiech. „Niech cię szlag trafi, czemu nie dajesz mi spać? Idź sobie”, mówił Taki-a-Taki. Wziął ten gumowiec i nim uzbrojony ruszył w stronę pieca. „Proszę mi stąd iść!”, wrzasnął i duch zniknął.
Trzeciej nocy zjawa już nie przyszła, a czwartego dnia siostra Marka Marka znalazła ciało i narobiła krzyku. Od razu przyjechała policja, owinęła Marka czarną folią i zabrała go. Przepytywali Takiego-a-Takiego, gdzie był i co robił. Powiedział, że nie zauważył niczego dziwnego. Powiedział też, że jak ktoś pije jak Marek Marek, prędzej czy później to się tak skończy. Zgodzili się z nim i poszli.
Taki-a-Taki wziął rower i powlókł się do Rudy. W restauracji „Lido” postawił przed sobą kufel piwa i sączył go powoli łyczek po łyczku. Z tego wszystkiego, co czuł, najwyraźniejsza była ulga.
Radio Nowa Ruda
Lokalne Radio Nowa Ruda nadawało codziennie przez dwanaście godzin. Głównie muzykę. O pełnych godzinach były wiadomości krajowe, a o wpół do – lokalne. Poza tym codziennie przeprowadzano konkurs. Wygrywał go prawie zawsze ten sam człowiek o nazwisku Wadera. Musiał mieć ogromną wiedzę, wiedział rzeczy niemożliwe do odgadnięcia. Obiecywałam sobie, że w końcu dowiem się, kim jest pan Wadera, gdzie mieszka i skąd to wszystko wie. Przejdę górami do Nowej Rudy, żeby zapytać go o coś ważnego, sama nie wiem o co. Wyobrażałam sobie, jak od niechcenia podnosił codziennie słuchawkę i mówił: „Tak, znam odpowiedź, chodzi o canis lupus, największego przedstawiciela psowatych”, albo: „ Szkliwo, którym pokrywa się dachówki ceramiczne przed wypaleniem, nazywa się angoba”, albo: „Za nauczycieli Pitagorasa uważa się Ferekydesa, Hermodamasa oraz Archemanesa”. I tak codziennie. Nagrodą były książki od miejscowego hurtownika. Pan Wadera musiał mieć potężną bibliotekę.
Kiedyś usłyszałam, jak przed zadaniem konkursowego pytania spiker powiedział łamiącym się głosem: „Panie Wadera, niech pan do nas dzisiaj nie dzwoni”.
Między dwunastą a pierwszą miły kobiecy głos czytał powieść w odcinkach i nie dało się jej nie słuchać, wszyscy musieliśmy słuchać każdej powieści, ponieważ była to pora przygotowań do obiadu i wtedy zwykle obieraliśmy ziemniaki albo kleili pierogi. W ten sposób miałam przez cały kwiecień „Annę Kareninę”.
„– Kocha inną kobietę, nie ma żadnej wątpliwości – zdecydowała, wchodząc do swego pokoju. – Pragnę miłości, a tej miłości nie ma. A zatem wszystko skończone. Trzeba z tym zrobić koniec.
– Ale jak? – zadała sobie pytanie i osunęła się na fotel przed lustrem”.
Czasem w południe przychodziła Marta i odruchowo brała się do jakiejś pomocy. Na przykład kroiła marchew w drobną kostkę.
Marta słuchała spokojnie, z powagą, ale nigdy nie powiedziała nic na temat „Anny Kareniny”, ani żadnej innej czytanej powieści. Miałam nawet podejrzenie, że ona wcale nie rozumie takich opowieści złożonych z dialogów, a czytanych jednym głosem, że wsłuchuje się tylko w pojedyncze słowa, samą melodię języka.
Ludzie w wieku Marty chorują na miażdżycę i alzheimera. Kiedyś pieliłam w ogródku i z drugiej strony domu zawołał mnie R. Nie zdążyłam odpowiedzieć.
– Czy ona tam jest? – zapytał Martę, która stała tak, że widziała nas oboje. Spojrzała na mnie i odkrzyknęła mu:
– Nie ma jej tutaj.
Potem spokojnie odwróciła się i poszła do domu.
– Dlaczego Taki-a-Taki widzi duchy, a ja nie? – zapytałam kiedyś Martę. Marta powiedziała, że dlatego, bo jest w środku pusty. Zrozumiałam to wtedy jako bezmyślność i prostotę. Człowiek pełny w środku wydał mi się bardziej wartościowy niż pusty.
Potem myłam podłogę w kuchni i nagle pojęłam, co chciała mi powiedzieć Marta. Bo Taki-a-Taki jest jednym z tych ludzi, którzy wyobrażają sobie Boga tak, jakby on stał tam, a oni tu. Taki-a-Taki wszystko widzi na zewnątrz siebie, nawet siebie widzi na zewnątrz siebie, ogląda siebie, jakby oglądał fotografię. Z sobą obcuje tylko w lustrach. Kiedy jest zajęty, kiedy na przykład składa te swoje filigranowe sanie, to w ogóle przestaje dla siebie być, ponieważ myśli o saniach, a nie o sobie. Sam dla siebie nie jest ciekawą rzeczą do myślenia. Dopiero kiedy ubiera