David Ritz Respect. Życie Arethy Franklin
Alysia Abbott Tęczowe San Francisco. Wspomnienia o moim ojcu
Jon Krakauer Pod sztandarem nieba. Wiara, która zabija
Kim Gordon Dziewczyna z zespołu
Dennis Covington Zbawienie na Sand Mountain. Nabożeństwa z wężami w południowych Appalachach
Hampton Sides Krew i burza. Historia z Dzikiego Zachodu
James Grissom Szaleństwa Boga. Tennessee Williams i kobiety z mgły
Patti Smith Pociąg linii M
Billie Holiday William Dufty Lady Day śpiewa bluesa
Dan Baum Dziewięć twarzy Nowego Orleanu
Jill Leovy Wszyscy wiedzą. O zabójstwach czarnych w Ameryce
Brendan I. Koerner Niebo jest nasze. Miłość i terror w złotym wieku piractwa powietrznego
Hampton Sides Ogar piekielny ściga mnie. Zamach na Martina Luthera Kinga i wielka obława na jego zabójcę
Paul Theroux Głębokie Południe. Cztery pory roku na głuchej prowincji
S. C. Gwynne Wrzask rebeliantów. Historia geniusza wojny secesyjnej
Jon Krakauer Missoula. Gwałty w amerykańskim miasteczku uniwersyteckim
James McBride Załatw publikę i spadaj. W poszukiwaniu Jamesa Browna, amerykańskiej duszy i muzyki soul
Dan Baum Wolność i spluwa. Podróż przez uzbrojoną Amerykę
Legs McNeil Gillian McCain Please kill me. Punkowa historia punka
David McCullough Bracia Wright
Lawrence Wright Wyniosłe wieże. Al-Kaida i atak na Amerykę
Linda Polman Laleczki skazańców. Życie z karą śmierci
Jan Błaszczak The Dom. Nowojorska bohema na polskim Lower East Side
Charlie LeDuff Detroit. Sekcja zwłok Ameryki (wyd. 3)
Charlie LeDuff Shitshow! Ameryka się sypie, a oglądalność szybuje
Tom Clavin Bob Drury Serce wszystkiego, co istnieje. Nieznana historia Czerwonej Chmury, wodza Siuksów (wyd. 2)
Andrew Smith Księżycowy pył. W poszukiwaniu ludzi, którzy spadli na Ziemię
Nikki Meredith Ludzkie potwory. Kobiety Mansona i banalność zła
Nick Bilton Król darknetu. Polowanie na genialnego cyberprzestępcę
Patti Smith Rok Małpy
Magda Działoszyńska-Kossow San Francisco. Dziki brzeg wolności
David Treuer Witajcie w rezerwacie. Indianin w podróży przez ziemie amerykańskich plemion
Sam Quinones Dreamland. Opiatowa epidemia w USA (wyd. 2)
Ronan Farrow Złap i ukręć łeb. Szpiedzy, kłamstwa i zmowa milczenia wokół gwałcicieli
S. C. Gwynne Imperium księżyca w pełni. Wzlot i upadek Komanczów (wyd. 2)
Matt Taibbi Nienawiść sp. z o.o. Jak dzisiejsze media każą nam gardzić sobą nawzajem
Książka, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując ją, rób to jedynie na użytek osobisty.
Tytuł oryginału angielskiego Janis. Her Life and Music
Projekt okładki Agnieszka Pasierska / Pracownia Papierówka
Projekt typograficzny i redakcja techniczna Robert Oleś / d2d.pl
Fotografia na okładce © by The Estate of David Gahr / Getty Images
Copyright © 2019 by Holly George-Warren
Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo Czarne, 2020
Copyright © for the Polish translation by Andrzej Wojtasik, 2020
Opieka redakcyjna Jakub Bożek
Redakcja Magdalena Jobko-Śpiewakowska
Korekta Sylwia Paszyna, Elżbieta Krok
Skład Agnieszka Frysztak / d2d.pl
Skład wersji elektronicznej d2d.pl
ISBN 978-83-8191-121-4
Dla Roberta Burke’a Warrena, mojej bratniej duszy, i Jacka Warrena, mojej inspiracji
Wstęp
Nie sprzeniewierzaj się sobie samemu. Ty sam – to wszystko, co masz1.
Jest wrzesień 2018 roku. W Nashville zapadła już parna noc. Ruby Boots rozdziera jej ciszę, miotając gitarą elektryczną i wyśpiewując z krtani utwór Janis Joplin Piece of My Heart na scenie klubu muzycznego The Basement East. Tegoroczna edycja Americanafest, sześciodniowego festiwalu muzycznego połączonego z konferencją, ma uczcić albumy wydane w 1968 roku, w tym przełomową płytę Cheap Thrills zespołu Big Brother & the Holding Company. Boots urodziła się wiele lat po śmierci Joplin i dorastała po drugiej stronie globu, w australijskim mieście Perth, jednak już jako dziecko zakochała się w muzyce amerykańskiej wokalistki, w jej porywającym, pełnym bólu głosie. Jak wtedy, gdy pięćdziesiąt lat temu Janis śpiewała tę piosenkę, tak i teraz tłum – zachwycony jej surowym i odważnym charakterem – ruszył ku scenie.
Na ceremonii przyznania nagród Americana Honors & Music Awards Show w The Ryman Auditorium (skąd niegdyś nadawano program Grand Ole Opry2) na scenie pojawia się wielu akolitów Janis. Piosenkarka, kompozytorka i aktywistka Rosanne Cash, która została jej fanką jako nastolatka, zdobywa nagrodę Free Speech in Music [Wolność słowa w muzyce]; k.d. lang, pochodząca z kanadyjskiej prowincji Alberta, która już w 1991 roku ujawniła się jako lesbijka, otrzymuje wyróżnienie „za przecieranie szlaków” – Trailblazer Award. Nominowane do trzech różnych nagród znakomite wokalistki Brandi Carlile, Margo Price i Courtney Marie Andrews swoimi niesamowitymi występami ukazują wpływ, jaki wywarła na nie Janis.
Gdyby nie Janis Joplin – która tak niewiele czasu spędziła w blasku reflektorów – artystki te miałyby trudność ze znalezieniem dla siebie wzoru do naśladowania porównywalnego z „bitniczką z Port Arthur”. W osobie Janis spotkały się błyskotliwa muzykalność, zuchwała seksualność i naturalny entuzjazm – a połączenie tych cech dało pierwszą amerykańską kobiecą gwiazdę rocka, zmieniając wszystko. Janis wciąż włada kolejnymi pokoleniami, twórcami niezliczonych gatunków bez względu na ich płeć i tożsamość seksualną. I choć jej zamiłowanie do książek, bystry intelekt i głębokie pragnienie domu – koniecznie z białym płotkiem – nie stanowiły głównych cech wizerunku, jaki stworzyła dla swoich fanów, to przenikały każdy jej ruch.
To samo można powiedzieć o jej pionierskich instynktach. Chociaż epokę Janis uważa się w znacznej mierze za czas wyzwalania się od ograniczeń lat pięćdziesiątych,