Сайланма әсәрләр. Том 5. Сөембикә ханбикә һәм Иван Грозный. Айбиби / Избранные произведения. Том 5
Англо-Саксоннардан коткара – азат итә. Сез Жанна д'Аркка тиң кеше.
– Сез миңа бу хакта бер сөйләрсез әле, Феофил.
– Сөйләрмен, сөйләрмен, бөек кенәгинә. Алай да сезгә бүген үк бер киңәш биреп куясым килә. Мәскәүлеләр каланы агачтан салалар, хәтта кирмән диварларын да агачтан йә булмаса яндырылмаган кирпечтән күтәрәләр. Сез, бөек кенәгинә, Италиядән осталар дәштерегез. Каланы, кирмән диварларын таштан вә яндырылган кирпечтән күтәртегез. Диварларны италияле Пётр Фрәзиннән эшләтегез. Ул үзе дә Мәскәүдә.
– Рәхмәт сезгә, Феофил, киңәшегез өчен, мин уйлап карармын.
Елена Глинская үзе дә ярым немец гаиләсендә тәрбияләнгән кеше иде. Ул шундук Мәскәүнең яңа Кремлен күз алдына китерде. Һәм икенче көнне үк италияле Пётр останы табып, үз каршына китерергә кушты.
Кечкенә Пётр кушаматын йөрткән италияле Фрәзинне табып китергәч, ул аңа ярты көн буена Мәскәү каласын, Рәсәй мәркәзен бөтенләй яңабаштан, нигездә, таштан күтәрергә теләве турында әйтте. Күпне күргән, бик күп илләрдә булган, кулыннан бар нәрсә дә килгән Пётр оста бөек кенәгинәдән поттан артык алтын сорады. Останың гаҗәпләнүенә каршы, Елена Глинская шундук ризалыгын белдерде. Пётр Фрәзин Италиядән осталар китертү мәшәкатенә кереп чумды.
Бу хәлләрне җайга салгач кына, Елена Глинская палатасына Иван Телепнёв белән Василий Шуйский кенәзләрне чакыртып алды һәм үз теләген Думада карауларын үтенде. Үзләрен гелән тәхет ягында күрергә һәм хыялларына ирешкән кенәзләр осталар, кара эшчеләр җыярга йомышчылар җибәрделәр.
Әйе, Рәсәй тәхетенә утырган Елена Глинская биш елга якын тәхеттә утырган гомерендә аңа кадәр бер генә олуг кенәз дә башкара алмаган төзелеш эшләрен кузгатып җибәрә. Осталарның остасы италияле Пётр Фрәзин аның хыялын тормышка ашырырга керешә. Калада кытай-кала күтәрелә, Кремль яндырылган кызыл кирпеч белән уратылып алына. Бу елларда Рәсәй тәхетендә утырган Елена Глинская бер генә эшне дә боярлар белән киңәшләшмичә эшләми. Ә менә еш кына кылган эшләрен митрополит белән киңәшләшергә, аңардан теләктәшлек алырга оныта. Алай да көннәрдән бер көнне боярлар палатага җыелгач: «Боярлар, килешерме икән соң миңа хатын-кыз башым белән тәхеттә утыру?» – дип әйтә. Боярлар катылык ягыннан Василий III нең чәнчә бармагына да тормаган бөек кенәгинәнең бу киңәшен тизрәк хупларга ашыгалар, чөнки аларны куркып яшәү тәмам туйдырган була инде. «Килешер, кенәгинә, чөнки олан кенәз сабый гына әле, ул балигъ булганчы, ил белән идарә итүне үз кулыгызга алу хәерлерәк булыр», – диләр. Бөек кенәгинә шунда гына боярлар арасында митрополит Даниилның булмавын күрә. Ләкин соң була инде, кылынасы кылынган була. Шушы көннән бөек кенәгинә Елена Глинскаяга «Государыня» дип дәшә башлыйлар. Бу хакта митрополит Даниилга барып җиткәч, ул шактый тузына, әмма бөек кенәгинәне үз тарафына чакырырга кыймый.
1536 елда Мәскәү белән Казан арасы күзгә күренеп кискенләшә. Казан тәхетенә Сафа Гәрәй хан кайтуга карамастан, рәсәйлеләр илче артыннан илче җибәреп торалар һәм һаман да үз йортлары санап,