диэри ону саҥарса сылдьаҕыт, – бас-көс хотуннара сэмэлээбиттии көрөр. Дьахталлар балачча саҥата суох олорбохтууллар.
– Күн бүгүнүгэр диэри, мин үчүгэй сыһыаннаах буоламмын, арахсыспакка, Турцияҕа тиийэ бииргэ сылдьар инибит, – Настя өһүргэммиттии чиҥ соҕустук саҥарар.
– Ээ, чэ, атыны кэпсэтиэҕиҥ. Олох диэн олох буоллаҕа. Мутугунан быраҕар муҥур үйэҕэ киһи сыыһара кэмнээх буолуо дуо, ону үйэ тухары сирэй-харах анньар табыллыбат, – Марианна, сөбүлээбэтэҕин биллэрэн, иэҕэс-куоҕас гынар.
– Оннук. Олох олоруу – ыраас хонууну туорааһын буолбатах. Оттон биһиги дьоллоох кэмҥэ олордубут, биһиги үйэбитигэр хааннаах сэрии буолбата, ол эрээри кыһалҕалаах күннэр син буолан аастылар. Биһиги кэммитигэр, мин сыыспат буоллахпына, 1997—1998 сылларга хамнас сылынан кэлбэккэ эрэйи да көрбүппүт. Ол эрээри аччыктаабатахпыт. Сорохтор аччыктаабыппыт диэн омуннураллар да, аччыктааһын олох суоҕа. Онтон сыл буолан баран хамнас кэлбитигэр, атыттары туох да диэбэппин, учууталлар куоракка киирэн дьиэ ылбыттара, массыына атыыласпыттара сымыйа буолбатах. Онтон, 1991 сыллаахха сэбиэскэй былаас эстибитигэр, сопхуостар ыһыллаллар. Харчы реформата буолан, уурдарыыларбыт «умайан», илиибитин соттубуппут. Ол эрээри норуот ортотугар улахан айманыы суоҕа, ол арааһа, тыа сирин сахатын дьоно барахсаттар улахан уурдарыыбыт суоҕуттан быһыылааҕа. Арай ийэлэр барахсаттар оҕолоро 18 саастарыгар ылыахтаах биэс тыһыынчалара умайбытын кэпсэтээхтииллэрэ, – дьаһалталара Ариана кэпсэтиини салгыыр.
– Оттон, кыргыттаар, ваучер биэрбиттэрин өйдүүгүт дуо, 100 тыһыынчалаах, ол билигин да күндүтүк хараллан сытар. 1993 сыллаахха мөлүйүөнүнэн хамнас ыла сылдьыбыппыт. Дьэ, араас да буола сылдьыбыт эбиппит.
– Дьэ, кырдьык бэйэтэ эмиэ туспалаах олоххо олоро сылдьыбыппыт. Сопхуос эстэн, паай үллэстиитигэр араас барыта буолбута. Сопхуоска хас сыл үлэлээбитинэн паайы аахпыт аатырбыттара да, чиэһинэйэ суох баҕайытык түҥэппиттэрэ. Хотонтон сүөһүнү сиэтэн барыыны мин олох сөбүлээбэтэҕим. Кимнээх эрэ «Беларус» тракторга олорон барбыттара. Кимнээх эрэ сыптарыйан эмэһэтэ барыта саах буолбут ньирэйи хотонтон сиэтэн таһаарбыттара. Паайы түҥэтэр хамыыһыйа куһаҕаннык, чиэһинэйэ суохтук үлэлээбитэ, – Настя өссө да элбэҕи саҥараары уоһун-тииһин оҥостубутун, «ээ, чэ, оччотооҕуну кэпсэтэн бүтүөҕүҥ» диэн саба саҥаран тохтоттулар.
– Кырдьыгынан эттэххэ, мин дьиэбин ахтыбыт эбиппин. Оҕонньорбун, оҕобун олус да ахтыбыппын. Уолум быйыл оҕолонон төһө эрэ түбүгүрэн, оҕо таҥаһа сууйан, сүүрэ-көтө сылдьар. Быраас үөрэҕэр киирэн, баҕа санаам туолан эрэриттэн үөрэбин. Оттон Гришам барахсан даачатыгар үлэлии-хамсыы сырыттаҕа. Оҕурсутун, помудуорун, хаппыыстатын, моонньоҕонун, хаптаҕаһын оҕо курдук бүөбэйдиир, – Ариана астыммыт киһилии тыыллаҥнаан ылар.
– Ариана абыраммыт да дьахтар. Ити үлүгэрдээх үүнүүнү Гриша бэйэтэ кэнсиэрбэлиир, барыанньалыыр. Мааны дьахтар барыта бэлэмҥэ сылдьар, бэл, чэйин да куттубат. Баһаалыста, бэлэм остуолга олорон эрэ абырыыр. Туһааннаах үлэтигэр астына-дуоһуйа