Geen bom is by die kragsubstasie naby Drie Susters geplaas nie. Die substasie was met ’n dubbele elektriese heining omhein en niemand kon naby die teiken kom nie.
Die ploftoestel by die kragmas langs die N1 het nie dié aand ontplof nie. Een van die manne wat die tydskakelaar gebou het, moes iets verkeerds gedoen het. Die volgende aand het Benjan my soontoe geneem en ek het die ploftoestel met ’n gewone springdoppie laat afgaan. Die skade was nie so groot soos wat ons verwag het nie. Hulle het die bom aan die buitenste twee bene van die kragmas geplaas. Omdat die kraglyne so styf gespan was, kon jy al vier pote afskiet en die kabels sou in die lug bly. As die springstof aan die binneste pote vasgemaak was, sou dit wel die kragkabels op die snelweg neergetrek het. Maar die een wat die bom gestel het, het dit nie gedoen nie.
Vandag wens ek natuurlik dat ek eerder by al die sabotasie-aanvalle teenwoordig was as by Worcester se terreur. Al het ek dieselfde vonnis gekry en al was ek dieselfde tydperk in aanhouding, sou ek ten minste nie bloed aan my hande gehad het nie. Oorlog is nie ’n Tom Clancy-videospeletjie nie.
Bom-flieks soos Sylvester Stallone se The Specialist het my aangegryp, maar die aksiebelaaide Blown Away van 1994, waarin Tommy Lee Jones die rol van die Ierse terroris Ryan Gaerity vertolk, het my betower. Ek wou die Boerevolk se Ryan Gaerity wees. Terence Strong se The Tick-Tock Man oor die legendariese Ierse bomplanter Hughie Dougan was die eerste boek wat ek in aanhouding gelees het. Vandag werk ek daaraan om eerder soos Shane Paul O’Doherty onthou te word – as ’n versoener en nie as ’n terroris nie.
HOOFSTUK 7
Ons maak bomme om “koppe te vat”
Cliffie Barnard, Koper Myburgh, Jan en Tommie Thomson het ’n bloed-eed afgelê dat hulle voor ’n sekere datum “koppe moet vat.” Vroeg in Desember is Cliffie, Benjan van der Westhuizen, Koper en Jan na kmdt-genl Dirk Ackermann van die AWB. Hulle wou by hom toestemming kry vir die stigting van die Boere Aanvalstroepe (BAT) en om ’n bomaanval te beplan waarin mense sou sterf. Ek onthou goed hoe opgewonde Benjan by hul terugkeer was.
Hoekom daar besluit is dat die bom-aanval op Worcester sou plaasvind, weet ek tot vandag toe nie – net Jan sal kan sê. Daar was egter twee redes waarom 24 Desember as die teikendatum gekies is.
Op Maandag 23 Desember 1985 is vyf mense, onder andere twee kinders, dood in ’n ontploffing in die Sanlamsentrum op Amanzimtoti. Die bom is deur Sibusiso Zondo, ’n lid van uMkhonto we Sizwe, die ANC se destydse gewapende vleuel, geplant. Dit sou dus die ideale manier wees om wraak te neem hierop.
Die tweede rede was ’n godsdienstige een. Die Israel Visie beskou Kersfees as onheilig en sien dit as net nog ’n heidense fees.
Die aand van 23 Desember 1996 was ek besig om te braai. Die manne het weer hard gedrink. In ’n stadium is ek kombuis toe om iets te gaan haal en het gehoor hoe harde woorde tussen Cliffie, Koper en Jan val. Ek kon nie presies uitmaak wat hulle sê nie maar ek vermoed Jan wou kleinkoppie trek en die ander twee het hom herinner aan die eed wat hulle afgelê het – die eed om “koppe te vat”.
Jan het uit die kombuis gekom en my driftig beveel om alles net so te los. Hy het kortaf gesê ek moet windpomppype gaan haal sodat ons die ploftoestelle aanmekaar kon sit.
Ek was baie opgewonde. Uiteindelik. Ek het in die tronk eenkeer die volgende woorde gelees: “I can promise you that I am more keen to die, than you are keen to live …” Dit is presies hoe ek daardie aand gevoel het. Ek is haastig met die stukke pyp na die waenhuis toe.
Aanvanklik sou ons net twee ploftoestelle maak, maar Mark Hammond, seun van die Hammonds, wat ook op die plaas gebly het, het by Koper gepleit om ook ’n ploftoestel te plant. Ek en Jan was ongemaklik daarmee, maar Cliffie en Koper het Mark gesteun. Ons het toe ’n derde ploftoestel aanmekaargesit. Ons het bloot windpomppype gevat van min of meer 2½ duim (6,3 cm) in deursnee, die een punt toegebuig en dit met ’n hamer plat gekap. Nadat die springstof in die pyp gestop is, is die ander punt vasgedraai.
Die ploftoestel is dan in geskenkpapier toegedraai. Niemand sou dus onraad vermoed wanneer ons met die “Kersgeskenke” na die winkelsentrum toe loop nie.
Ek was fanaties en bereid om alles prys te gee: my sportloopbaan, my jeugdige lewe en elke liewe droom wat ek as kind gehad het. Waarvoor? Dit is geoffer op die volksaltaar en nes die ander manne, het ek geglo ons veg vir God, volk en vaderland. “As jy nie voluit wil gaan nie, moes jy nooit begin het nie,” het Cliffie eenkeer gesê. Daar was dus nie meer omdraaikans vir my nie. Nie dat ek enigsins wou omdraai nie.
Ek kon in my gedagtes hoor hoe my kind my eendag sou vra: “Pappa, wat het jy gedoen toe die vyand ons land oorgeneem het?” Met hierdie daad sou ek iets hê om aan my toekomstige kinders my lojaliteit aan my land te bewys. Ek het die Boerevolk so lief gehad dat ek nie aan my eie toekoms en drome gedink het nie.
Dit wat ek as liefde vir my volk beskou het, was so sterk gewees dat ek bereid was om mense te vermoor. Ek was skaars 19 jaar oud.
HOOFSTUK 8
’n Gewillige moordenaar vir Pa Jan
Vandag wil ek soveel as moontlik swart mense doodmaak. Dit was my oorheersende doelwit toe ek die volgende oggend in Worcester se Adderleystraat stap onderweg na die Narotam-apteek waar ek my bom moes plant: Wanneer mense in die toekoms aan Kersfees dink, wanneer hulle einde November, begin Desember Kersversierings ophang en Kersliedjies in winkelsentrums hoor, moet dit vir ’n groot klomp van hulle pynlike herinneringe bring.
Ek, Jan Voetbol en Mark Hammond het die oggend vroeg Worcester toe gery. Nie ek of Mark het geweet waarheen ons op pad is nie. Ons het ook nie omgegee nie, want die dorp was nie vir ons van enige belang nie. Die datum wel.
Jan het in Kerkstraat stilgehou, ’n ent van die Shoprite-winkelsentrum af. Hy het toe vir Mark gaan wys waar hy sy ploftoestel moes laat afgaan. Daarna het hy my kom haal en na die plek geneem waar ek my bom moes laat ontplof. Ons het vooraf ooreengekom dat Jan eerste sy ploftoestel sal laat afgaan. Ek en Mark sou tot aksie oorgaan sodra ons die slag hoor.
Jan het sy bom by Shoprite in Russelstraat in ’n sement-vullishouer gesit, baie na aan die Kersboom wat voor in die winkel by die ingang gestaan het. Dié houer is doelbewus gekies sodat die sementstukke bykomende skrapnel kon wees om meer skade aan te rig.
Dit was 24 Desember, net voor eenuur die middag. Die strate het gewemel van mense wat skarrel om Kersgeskenke te koop, vir oulaas inkopies te doen. Oral was Kersliggies en vrolike Kersversierings. In meer as een winkel het Boney M “Silent Night” oor die luidsprekers gesing. Terreur was die laaste ding in enigiemand se gedagtes.
Ons het vir alles voorsiening gemaak, veral om vinnig weg te kom en nie self in die chaos van die ontploffings vasgekeer te word nie. Die springdoppie in elke bom se vertragingsmeganisme het ons drie minute gegee om van die toneel weg te kom voordat dit afgaan. My bom en Mark s’n sou enkele sekondes ná mekaar ontplof, maar op verskillende plekke.
Ek het my ploftoestel in ’n blou plastiekvullisblik buite die Narotam-apteek geplaas. Ondertoe in die straat is die polisiekantoor, die hof en die poskantoor. Reg oorkant die apteek is ’n Duitse kerk. Langs die apteek was ’n klomp stalletjies waar informele smouse handel gedryf het.
Toe ek Jan se ploftoestel hoor afgaan, het ek myne se lont met ’n brandende sigaret aangesteek. Op daardie oomblik het ek totaal niks gevoel nie. Ek was daar om ’n sekere taak uit te voer, en ek het dit gedoen. Wanneer ek nou daaraan dink is dit vir my ondenkbaar dat ek so koud en klinies kon wees. Ek kan nie eers iets anders daarvoor blameer nie. Ek was nie babelas nie, ek was totaal nugter en ek was daar om mense se lewe te verwoes.
Die sigaret waarmee ek die ploftoestel aangesteek het, het ek by Cliffie gekry. Hy het vir ons elkeen ’n sigaret gegee om die springdoppie se lont aan te steek. ’n Sigaret-aansteker se vlammetjie sou dalk doodgewaai word, maar die sigaret se kooltjie was sterk genoeg om die lont te laat brand. Ek rook nie en nadat ek die lont aangesteek het, het ek oor die pad gestap en die sigaret vir ’n swart man gegee wat van voor aangekom het.
Oorkant die pad in ’n groot park het Mark aangestap