озон қатламига секин-аста шикаст етказиб келмоқда. Озон қатламини асраб қолиш муаммоси вақт ўтган сайин инсоният олдида турган глобал муаммо эканлиги яққол англашилиб бормоқда. Ажабо дейман, Улуғ Нострадамус ҳатто беш аср муқаддам озон туйнуги ҳақида ҳам келажак авлодларни огоҳ этиб, шундай башорат қилган экан: «ХХ аср охирида ўлат ва бошқа касалликлар юриб одамларга ёпирилади.» Қўшимчасига, дарё ва денгиз сувлари қуриётир. Агар соҳа мутахассислари тадқиқотларига синчиклаб назар ташласак, тупроқ заҳарланиши ва эрозия ҳодисаси кескин кучаймоқда; дунё океанига йил сайин миллион-миллион тонналаб нефть чиқиндилари тўкиб ташланмоқда. Ҳайвонот ва наботот олами аёвсиз қирғинлардан ҳамон азият чекмоқда…
Бу ўринда яна Нострадамус башорати ёдга тушади: «Ҳаво ва ер заҳарланади, бир қанча денгизлар қуриб қолади, кўллар ботқоқликка айланади.» Ва инсон онг-шуури, идроки, тафаккури, сезги-сезимларини ҳамон соҳибкаромат Нострадамус башоратлари ларзага келтирмоқда: «… Табиат ҳам одамзоддан даҳшатли ўч олади.» Лекин интеллектуал салоҳияти ошган сари тобора техника-технология ютуқлари жилоларидан кўзи қамашиб, юксак тамаддун зомбисига айланиб бораётган одамзод Яратганнинг чексиз иноятидан шукроналик ҳисларини қалбидан сидириб ташламаяптимикин?! Яратган ўз қудрати, сир-асрорини тийнатида акс эттирган мўъжаз хилқат эканлигини, табиат билан бир бутунликда яшаш кераклигини унутиб қўймадимикин?
Чиндан ҳам, Нострадамус башоратлари асрлар оша нечоғли ҳақиқатга айланаётганини бутун инсоният сўнгсиз афсус-надомат туйғулари билан эътироф этмоқда ва истибдод домида баттар эзилмоқда!..
Дарвоқе, инсоният глобал экологик инқироз остонасига қадам қўймадимикин? Бу ўринда машҳур фантаст ёзувчи Александр Беляевнинг «Ҳавофуруш» номли хаёлий романининг ёдга олиниши инсоният учун келажак ҳайқириғидек акс-садо беради: одамзоднинг шафқатсизлиги табиат томонидан муқаррар жазоланиши мумкин!
Ҳақиқатан, тасаввур қилинг: ер қаъридан нефть, газ, кўмир ва бошқа қазилма бойликлар инсон эҳтиёжи учун тинимсиз равишда қазиб олиняпти. Ҳосил бўлган бўшлиқ эса зилзила бўлишига сабаб бўлиб, жонли табиатга салбий таъсир кўрсатади. Шохонов бежиз куйинмайди: қазилма бойликлар замонавий воситалар асосида тортиб олиниб, бўшлиқ тўлдирилса, мақсадга мувофиқ бўлади.
Ўз навбатида, ҳаво таркибида кучли даражада радиация бўлгани туфайли иссиқ ўлкаларга учиб кетаётган оққуш, ўрдак, ғозлар галасининг сезги қобилияти сусайиши оқибатида йўлдан адашиб, қаҳратон Ёқутистонга бориб қолиши ва ёппа нобуд бўлиши ҳақида Айтматов сўзлаган қайғули воқелик инсониятни огоҳликка, ҳушёрликка чақиради. Ҳолбуки, ҳаводаги радиация кучи бугун сайёрамиздаги жониворларни нест-нобуд қилса, бир кун келиб, одамзод бошига ҳам машъум офат-фалокатлар ёғдирмасмикин?!
Бўлимда Шохонов келтирган қизиқ бир маълумот диққатга молик. Яъни, Хитойда маданий инқилоб даврида зараркунанда