Ул район хәрби комиссариатындагы майорның нигә тагын килгәнен әзме-күпме чамалый иде.
– Әти аңарга син кайткач килерсең дип әйтте.
– Минем кирәгем калмаган инде, эш эшләнгән, – диде Сөнгатулла, ияге белән кабер ташына ымлап.
– Ә Фәрхад абыйга йолдыз бирәсе булганнар. Алтын, ди! Хәзер аны синең кулга бирәселәр икән. Аласыңмы, бабай?
– Алмый кая барасың инде?
– Әти майор абыйга ни за шту алмыйм диде. Нәрсә диде әле? Хәзер, хәзер… – Сөнгатулла оныгының кашын җыерып, исенә төшергәнен көтеп торды. – Ә! Фәрхадны герой итеп мин үстермәдем, әтигә бирерсез, диде. Сиңа була инде, белдеңме?
– Белдем. Әйе, аны мин үстердем, улым.
– Әби дә бит!
– Әйе, ул да. Икебез үстердек.
– Син ул майор абыйны чакырт, йолдызны ал. Ә миңа тагарга бирерсеңме? Ә, бабакай? Бирерсеңме?
– Бирермен.
– Ипидер диген.
– Ипидер, Тукай.
Шушында Сөнгатулла түзмәде, бөтен җаны белән ыңгырашып, еламаска тырышып еларга тотынды. Аның җилкәсе калтыравыннан малайның да кулы, иңбашы дерелдәде.
– Җылама, бабай. Бабай, дим, бабакай, җылама.
– Нишлим соң, улым? Җыламыйча, җырлыйммыни тагын?
– Әйе, бабай, лутчы җырлыйк.
– Җырлый беләсеңме соң син?
– Белми ди сиңа – беләм!
Зираттагы тирән тынлыкта малайның нечкә чиста тавышы бәләкәй генә булып ишетелде. Киң кырдагы ялгыз тургай тавышы кебек кенә.
Олы юлдан атлар уза,
Безгә кала тузаны…
– Кушыл, бабай, – дип, малай яңадан башлады:
Олы юлдан…
Сөнгатулла, оныгы җаена төшеп:
Атлар уза, –
дип кушыла. Әмма җырның:
Безгә кала тузаны, –
дигәнен малай тагын ялгызы гына җырлый.
– Ник туктадың? – дип сорый ул.
«Тузаны гына кала шул», – дип уйлый Сөнгатулла һәм бите буйлап тәгәрәп төшкән күз яшьләрен оныгына күрсәтмәскә тырышып, пинжәгенең җиң очы белән сөртеп ала.
Ул, ярым пышылдап, җырның:
Алда гомер бардыр барын, –
дигән урынын җырлаганда, малай тын гына торды, ә бабасының көйне югары күтәреп сузганнан соң тынын алганда, көтәргә түземе бетеп, ялгызы:
Сагындыра узганы-ы-ы… –
дип сузды. Ләкин кабатланып җырлана торган соңгы ике юлны алар кабатлап бергә җырлап бетерде:
Алда гомер бардыр барын,
Сагындыра узганы-ы.
Малайның алда гомере барлыгын бар, әмма узганы сагындырмый иде әле. Ә Сөнгатулланың алда гомере бардырмы-юктырмы, тик узганы сагындыра иде инде.
– Минем монда икәнне каян белдең? – дип сорады Сөнгатулла оныгыннан.
– Мин су коена идем. Су буена әти төште. Сине карап торырга кушты. Мин карап тордым да артыңнан килдем – шул.
«Муса менә ни өчен эше ягына китмәгән булган икән бая».
– Атаң тагын нәрсә диде?
– Димәде.
Оныгы аның кулыннан тагын тартты:
– Кайтыйк инде, бабай, – диде Тукай.
– Кайтыйк, – дип килеште Сөнгатулла.
Һәм