сөендергән идем.
Ибраһим Нуруллин турында сүз чыккач, шуны да билгеләп үтәргә кирәктер. Әмирхан ага бу кешене ихлас ярата, хөрмәт итә иде. Бер мәртәбә аның турында: «Шаблон сүзләр белән чикләнмичә гел эзләнә торган, әдәбиятыбыз тарихын яхшы белгән, тирән аңлый торган галим ул», – дигән иде.
Ибраһим абыйга инсульт булып, хастаханәдән бераз савыгып чыккач, аны ханымы белән кунакка чакырган иде Әмирхан ага. Телефоннан миңа:
– Ибраһимга – ул, шөкер, бераз савыккан икән – яңа өебезне күрсәтәсе килә. Син дә килсәң, күңелле булыр иде, – диде.
Нуруллиннардан тыш Әмирхан ага өйләренең якын күршесендә яшәүче Ренат Харис та чакырылган икән ул көнне. Шулай итеп, мул, затлы табын янында сыйланып, озак кына әңгәмәләшеп утырган идек.
Очрашкан саен, исәнлек-саулык сорашканнан соң, гадәттә: «Йә, нинди яңалыклар бар дөньяда?» – дигән сораудан башлый иде. Күбрәк өйдә генә утыра торган, мәгәр һәрнәрсә белән кызыксынучан, аерата милли мәдәният өлкәсендәге хәлләр турында белеп торырга теләгән кешенең сораулары бер-бер артлы ява торалар. Галим-голәмә дөньясындагы хәлләр вә аның игътибар үзәгендә булыр. Соңгы елларда ул Казан тарихын, аның кайчан нигезләнгән булуы тирәсендә куерган мәсьәләләр, шул тема буенча башкарылган эшләр, күрелгән чаралар, оештырылган вә уздырылган халыкара конференцияләр хакында төпченеп сораша торган булды. Татар галимнәре арасында купкан кайбер бәхәсләр турында сүз кузгалгач, ул әкрен генә, елмаеп: «Татарга хас көнчелек белән татар үз башына җиткән дә инде. Әйе шул. Дәүләтчелеген югалту хакында әйтүем».
Җаен китереп, кайбер чит ил галимнәренең дә Казан тарихы белән кызыксынуларын әйткәч, ул чак кына сөенеп тә куйган төсле итте: «Шулардан оялу, бәлкем, безнең көнчелекне бераз авызлыклар, – дип елмайды, аннары мәсьәләнең икенчерәк ягына күчте: – Гаҗәпләнәм мин безнең халыкка: үзара талашып күпме көчен сарыф итсә дә, чит җирләргә барып яңа эш башларга, өендә эшли алмаганны чит-ят җирләрдә башкарырга булдыра, көч, егәр таба бит үзендә! Чит җирләргә, мәсәлән, Казахстан, Урта Азия өлкәләрендә, хәтта Кытайга барып баеган татарларны, юмарт хәйриячеләрне күздә тотып әйтүем. Монысын китабыңны укып әйтүем, үз акчаларына мәчет-мәдрәсәләр салганнар, җәдитчә мәктәп тәрбияләп тотканнар… Әгәр үз җирләрендә бер-берсен чәйнәгәнче шулай тырышкан булсалар…»
Мин, бу күренешнең социаль-иҗтимагый, сәяси сәбәпләренә игътибар итеп, монда татарларның махсус кысрыклануы хакында сүз башлаган идем, ул моның белән бик үк килешеп җитмәде: «Анда да кочак җәеп торган шартлар булмагандыр бит? Минемчә, татарның бер-берсенә карата булган хөсетлеге, нәфрәте аны харап итә булса кирәк».
Һәрхәлдә, соңгы елларда Әмирхан аганы милләт язмышы, үз халкының үзенчәлекләре хакында элеккеге вакытларга караганда ачыграк, ешрак сөйләшә башлаган иде.
Дөрес, кайвакытларны ул минем яңалык турында сөйләгән хәбәрләремне тулыландырып, төзәтеп тә куя иде. Күрәсең, миннән башка кешеләр белән дә аралашып, әңгәмәләшеп торган, матбугатны