Сайланма әсәрләр. Том 3. Шайтан каласы. Хан оныгы Хансөяр / Избранные произведения. Том 3
катнашы бар. Шайтан манарасына кергән бер кешене нигә мәет хәлендә елгадан табып алалар? Кем эше бу, шайтан этлеге булмаса?!
– Шайтан каласында бернинди дә шайтан юк, каравылбаш.
– Туктале, тукта, монда нидер бар! Манараны төзәтүче дә, кирмән диварын ныгытучы да син, оста Дәүран. Димәк, йә үзең шайтан, йә аның белән бер сүздә торасың. Менә эләктең дә: хан кызын син урлаткансың, шайтанга әйткәнсең дә, теге килеп алган…
– Сөйләмә тузга язмаганны, каравылбаш!
– Оста Дәүран, сине шайтан белән күргән кешеләр булган. Ни өчен Ягъкуб тархан сине базга ябарга кушты дип беләсең? Шайтанына хәбәр итмәсен дип. Рәхмәт әйт каравылбашка, баздан чыгардык, ашаттык-эчерттек… Әй, Бакырбай, бар әле остага тагын бер чокыр кымыз китер!
Дәүран дәшмәде. Ул уйланды. Нәрсә була инде бу? Назлыгөлне, чынлап та, шайтан урлаган дип баруларымы, әллә булмаса, шул хәйлә белән бер-бер нәрсә белергә теләүләреме яки яман итеп шаяртуларымы? Ни генә булмасын, алар аны тикмәгә генә баздан алып чыкмаганнар. Әмма ни телиләр, ни кирәк аңардан бу каравылбашы белән азатка? Алтынмы?.. Ягъкуб тарханны өйдә юк, диделәр. Димәк, минем өчен турыдан-туры менә шул ике кеше җавап бирә.
Дәүран бер касә кымызны эчте дә, авызын кул аркасы белән сөртеп, унбашка карады.
– Җибәрегез мине, унбаш. Буш итмәм. Үзең беләсең, мин хан кияве, хан кызы йөкле иде. Димәк, хан бу хәл белән бер килешмәсә дә бер килешер. Шуңа күрә сезгә бер янчык алтын тәкъдим итәм, атларым вә коралымны биреп җибәрегез, ә? Нәрсә, кул бирешәбезме? Алтыны юктыр дип уйламагыз, әмир остасы булган, сарайлар салган кешегә ышаныгыз.
Дәүран түш кесәсеннән кечкенә янчык чыгарды, аны уч төбендә сикертеп алды. Аллага шөкер, тентемәгәннәр, алтынын алмаганнар иде.
– Йә каравылбаш, хәл ит! Килешәбезме шулай?
Каравылбаш азатына карап алды, тегесе шаккатты.
– Килешәбез, оста. Бар, Бакырбай, иярлә останың атларын, коралларын үзем бирермен.
Дәүран янчыкны каравылбаш учына салды. Һәм, кабаланмаска тырышып, булган хәлгә ышанмыйчарак, ишеккә таба юнәлде.
Всеволод кенәзнең тиуны Ивашка Ягъкуб тарханның чатырыннан да чыкмады. Хәтта кенәз гаскәре белән корабларга төялеп киткәч тә, тиун шунда калды. Ягъкуб тархан алдан ук яуга каршы тору турында уйламады – барыбер кенәзнең көченә тиңләшә алмас иде. Ул акрын-салмак кына кенәз тиуннары аша сөйләшүләр алып барды һәм үз дигәненә иреште; яу аның кирмән-каласына кагылмады. Тик Ивашка тиуны белән меңгә якын сугышчы калдырылган иде. Тиунның бу көч белән калу максаты билгеле: кенәз тимерче Әхмәт углы Бәкерне һәм оста Дәүранны сорый. Ивашка шул ике кешене кулына төшермичә китмәве турында әйтте. Ягъкуб тархан ул осталарның үз кул астында булмавын, гомумән, алар белән эш итмәвен сөйләде. Әмма тиун Ивашка аны тыңларга да теләмәде. «Теләсәң, син аларны җир астыннан да табасың», – дип бәйләнде. Шул ике кешене тапкан очракта, мең алтын вәгъдә итте. Ягъкуб бик кыен хәлдә калды, бөтен сәләтен бу хәлдән котылу чарасына җикте. Ахыр:
– Мин сиңа Шайтан каласына барырга озатучылар бирә алам, – диде.
Тиун