Smit üzü üzlər görmüş çamadanının yanında eləcə mıxlanıb qaldı. Beş-altı dəqiqə ötdü. Ölü sükuta yalnız iki kişinin ucadan nəfəs alması rəng qatırdı.
Sonra mister Smit aşağı əyilib qətiyyətlə çamadanların dəstəyindən yapışdı.
Elə həmin an mister Terl gözlərini qəfil qıydı, irəli əyildi və əlini qulağına tutdu.
Əlini çamadandan buraxmayan mister Smit də donub-qaldı. Dağlardan zəif, boğuq, güclə eşidiləcək uğultu səsi gəldi.
– İldırım çaxır! – mister Terl pıçıldadı.
Uğultu get-gedə artırdı; dağın ətəyində balaca bir bulud göründü. Mister Smit yuxarı boylandı, hətta pəncələri üstə qalxdı.
Yuxarıda mister Fermli qəfil dirilmiş ölü kimi yatağında dik qalxmışdı.
Mister Terlin acgöz baxışları uzaqlara dikildi. Şüşəbəndin taxta məhəccərindən yapışan mehmanxana sahibi tropik mehinin haradansa sitrus və kokos özəyinin ətrini gətirdiyini zənn edən gəmi kapitanını xatırladırdı. Ruzigarın xəfif yeli istidən qurumuş burnunda uğuldadı.
– Bir baxın! – çığırdı. – Bir ora baxın!
Qara bulud tozlu qanadlarını çırpa-çırpa, guruldaya-guruldaya yaxınlıqdakı təpədən üzüaşağı yumalanırdı. Dağdan vadiyə bu ay ərzində ilk dəfə bir avtomobil səsini başına ata-ata gəlirdi!
Bunu görən mister Terl Smitə baxmaqdan ehtiyat edirdi. Mister Smitsə tavana baxıb biçarə mister Fermlini düşündü.
Mister Fermli isə köhnə, sınıq-salxaq maşın hay-küylə mehmanxananın qarşısında dayananda pəncərədən boylandı. Avtomobilin dayanmazdan öncə sonuncu dəfə bərk səs çıxarmasında da hansısa əcaib kədər vardı. Qızmar günəşin istisindən cadar-cadar olmuş sarımtıl-boz yolları, hələ on milyon illər bundan öncə okeanın çəkilməsi nəticəsində səhraya çevrilmiş şoranlığı tapdayaraq, deyəsən, uzaqdan gəlmişdi. Sökük-sökük olmuş, adda-budda hissələri ordan-burdan çıxan, pəhləvanın sifətindəki cod tükü xatırladan məftillə birtəhər bərkidilmiş, yuxarı qaldırılmış çadır üstlüyü olan (o, nanəli nabat kimi istidən ərimiş və arxa oturacağın söykənəcəyinə yapışmışdı) 1924-cü il buraxılışlı avtomobil sonuncu dəfə səs çıxarıb sanki canını tapşırdı.
Sükan arxasında oturub səbirlə gah kişilərə, gah da mehmanxanaya nəzər salan yaşlı qadın elə bil demək istəyirdi: “Siz Allah, bağışlayın, dostum ağır xəstəlikdən dünyasını dəyişmək üzrədir. Çoxdanın tanışıydıq və deyəsən, indi onunla sağollaşıb son mənzilə yola salmalıyam”. Qadın sakitcə oturub sanki maşının son çırpıntısının bitməsini gözləyirdi, sonra isə qarşısıalınmaz, zəruri aqibət gələcəkdi. Qadın artıq səsini tamamilə kəsmiş maşına qımıldanmadan yarım dəqiqə də qulaq kəsildi. Yad qadının təmkinliliyi mister Terl və mister Smiti bilaixtiyar özünə cəlb elədi. Nəhayət, kədərli baxışlarını kişilərə dikib mehribanlıqla əl yellədi.
Bu zaman pəncərədən boylanan mister Fermli də qeyri-ixtiyari qadına əl yellədi. Mister Smitsə düşündü: “Qəribədir, bu ki ildırım deyil, amma mən o qədər də məyus olmamışam. Görəsən, niyə?”
Mister Terl isə artıq maşına tələsirdi.
– Biz elə düşünürdük ki… biz düşünürdük ki… – O, karıxıb susdu. – Mənim adım Terldir, Co Terl.
Qadın kişinin ona sarı uzanmış əlini sıxdı. Onun açıq-mavi gözləri şəffaf dağ gölünü xatırladırdı.
– Miss Blanş Hilqud, – qadın sakit səslə dilləndi. – Qrinel kollecinin məzunu, ərdə deyiləm, musiqi tədris edirəm, otuz il musiqi tələbə klubuna rəhbərlik eləmişəm, Ayovada, Qrin Siti tələbə orkestrinin dirijoru olmuşam, iyirmi ildir ki fortepiano, arfa və nəğmə dərsləri verirəm, son bir ayda təqaüdə çıxmışam. İndisə vərdiş elədiyim yerləri tərk edib Kaliforniyaya gedirəm.
– Miss Hilquld, burdan çıxmaq müşkül işdir.
– Deyəsən, sizə inanası olacam. – Qadın təlaşlı baxışlarını avtomobilin ətrafında dövrə vuran kişilərə zillədi və həmin dəqiqə yeldən əziyyət çəkən nənəsinin dizlərində oturmaqdan sıxılan qızcığazı xatırlatdı.
– Məgər heç nə eləmək olmaz? – qadın soruşdu. – Millərdən əla çəpər alınar, əyləc disklərindənsə kirayənişinləri nahara çağırmaq üçün sinc. Qalanlarını bəlkə yapon bağında istifadə eləmək olar.
– Onun axırı çatıb. Yəni ondan daha maşın olan deyil. Mən elə burdan da rahat görürəm. Bəlkə, şam eləyək? – yuxarıdan mister Fermlinin səsi eşidildi.
Mister Terl təzim edərək dilləndi:
– Miss Hilqud, “Səhra” mehmanxanasına xoş gəldiniz. Sutkanın iyirmi dörd saatı üzünüzə açıqdır. Qaçqın məhbusların və qanun pozucularının öz adlarını daimi müştəri kitabçasında qeyd eləmələrini xahiş edirik. Bir gecə qonağımız olun, pul ödəməyə ehtiyac yoxdur, sübh tezdən anbardan köhnə “ford”umuzu çıxarıb sizi şəhərə apararıq.
Miss Hilqud kişilərin onun maşından düşməsinə yardımçı olmalarına nəzakətli şəkildə imkan yaratdı. Sanki tərk edilməsinin acısını yaşayan maşın son dəfə zarıdı. Qadın ehmalca qapını örtdü.
– Dostumun biri məni tərk elədi, amma ikincisi hələ də mənimlədir. Mister Terl, onu evə aparmazsınız ki?
– Madam, bunu deyirsiniz?
– Üzrlü sayın, əşyalarıma həmişə canlı insan kimi yanaşıram. Yəqin ki, avtomobil centlmen sayılmalıdır, çünki məni hər yerdə müşayiət edib, amma razılaşın ki, arfa qadındır.
Qadın başının hərəkətiylə arxa oturacağı göstərdi. Orda, səmanın fonunda gəminin burnu təki irəli əyilib havanı yaran ensiz, dəri yeşik vardı.
– Mister Smit, bir kömək edin görüm, – mister Terl dilləndi.
Onlar hündür yeşiyi açıb ehtiyatla maşından düşürdülər.
– Ey, orda nə işlərdən çıxırsınız? – mister Fermli yuxarıdan qışqırdı.
Mister Smit büdrədi və miss Hilqud qorxudan çığırdı. Yeşik bacarıqsız kişilərin əlində oyan-buyana yellənirdi. Simlərin ahəngdar səsi ətrafa yayıldı.
Bu səs mister Fermlinin də otağına gəlib çatdı və o, heyrətdən gözlərini bərəldib yaşlı xanımın, sirli yeşiyin və iki kişinin qapıdan içəri keçməsini izlədi.
– Ehtiyatla! – mister Smit çığırdı. – Hansısa gicbəsər öz çamadanlarını burda qoyub. – Birdən susdu. – Gicbəsər? Bunlar ki mənim çamadanlarımdır!
Mister Smit və mister Terl bir-birinə baxdı. Üzlərində artıq tər dənəcikləri parlamırdı. Xəfif yel köynəklərinin yaxalığını, təqvimin vərəqlərini yellədirdi.
– Hə, bu mənim çamadanlarımdır, – mister Smit söylədi.
Onlar evə keçdilər.
– Bir qədəh də istəyirsiniz, miss Hilqud? Bizlərdə çoxdan şərab