Bir az gülməli səslənir, elə deyilmi? Yaxşı, əgər bu əhvalat sizə inandırıcı gəlmirsə, mən hər şeyi sizə danışa bilərəm. Uzun illər bundan əvvəl bu mağazanın yerində bir restoran var idi – Bredinin “Böyuk Co” adlı restoranı.
– Beş il bundan öncəyədək də var idi, – polis dedi. – Sonra isə yerlə yeksan etdilər.
Qapıda dayanmış kişi kibriti çıxarıb siqaretini yandırdı. Kibritin alovu onun solğun, dördbucaq sifətini, iti gözlərini və sağ qaşının yanındakı çapığı aydın işıqlandırdı. Onun şərfindəkı qəribə quruluşlu böyük almazdan olan sancaq da gözdən qaçmadı.
– Düz iyirmi il bundan əvvəl, elə bu gecə… – kişi sözə başladı. – Mən burda Bredinin ”Böyük Co”sunda ən yaxın dostum və dünyada ən gözəl insan olan Cimmi Velslə nahar edirdim. Biz iki qardaş kimi Nyu-Yorkda bir yerdə böyüyüb boya-başa çatmışıq. Mənim 18, Cimminin 20 yaşı var idi. Səhəri gün mən pul qazanmaq üçün Qərbə yola düşəcəkdim. Dostumu da aparmaq istəyirdim. Ancaq Cimmini buradan çəkib çıxarmaq mümkün olmadı, çünki onun üçün dünya yalnız Nyu-Yorkdan ibarət idi. Bax beləcə, biz razılaşdıq ki, harada və hansı vəziyyətdə olmağımızdan asılı olmayaraq həmin vaxtdan iyirmi il sonra yenidən bu yerdə görüşəcəyik. Artıq təsəvvür etmək olar ki, iyirmi ildə hansı yolla olursa olsun, ikimiz də öz yolumuzu seçmiş, sərvət toplamışıq.
– Çox maraqlı əhvalatdır, – polis dedi. – Bəlkə də, bu mənə elə gəlir, amma iki görüş arasında iyirmi il xeyli uzun müddətdi. Bu illər ərzində dostunuzdan heç bir xəbər eşitməmisiniz?
– Əlbəttə, bir müddət biz məktublaşdıq, – kişi cavab verdi. – Ancaq bir-iki ildən sonra izlərimizi tamamilə itirdik. Görürsünüzmü, Qərb sanki tilsimli, insanı özünə çəkən böyük bir məkandır və mən sanki onun ətrafında sıxışıb qalmışam. Ancaq bilirəm ki, əgər Cimmi sağdırsa, mənimlə görüşə gələcək, çünki o, həmişə çox dürüst və mətin oğlan olub. O heç vaxt bunu unuda bilməz. Mən bu gecə onu görmək üçün neçə yüz mil33 yol gəlmişəm, əgər mənim köhnə dostum gələcəksə, buna dəyər.
Kişi kəməri kiçik almazlarla bəzədilmiş nəfis qol saatını çıxardı.
– Ona üç dəqiqə qalıb, – o dedi. – Biz onunla burada restoranın qapısında ayrılanda saat düz on tamam idi.
– Qərbdə işlər, yəqin ki, pis getmirdi? – polis maraqlandı.
– Əlbəttə! – kişi dedi. – Ümid edirəm ki, Cimmi, heç olmasa, mənim qazandıqlarımın yarısını əldə edib. Düzdü, onun bir az avamlığı var idi, amma çox yaxşı insan idi. Mən ayağa qalxa bilmək üçün çox yollardan keçməli olmuşam. Nyu-Yorkda isə insan kötük kimi öz yerində oturmalı olur. Amma bir məsələ də var ki, Qərb adamı yontalayıb düzəldir.
Polis əlindəki dəyənəyi fırladaraq bir-iki addım atıb dedi:
– Mən daha getməliyəm, ümid edirəm ki, bu görüş baş tutacaq. Onu çoxmu gözləmək fikrindəsiniz?
– Çətin ki! – kişi dedi. – Hər halda, ona yarım saat verəcəm, əgər Cimmi bu dünyadadırsa, o, həmin vaxt burada olacaq. Sizə yaxşı yol, zabit.
– Gecəniz xeyrə, cənab, – polis gəldiyi yolla qayıdaraq dedi.
Artıq soyuq çiskin başlamış, külək isə şiddətlənmişdi. Bu vaxtlar, adətən, küçədə paltolarının yaxalığı yuxarıda, əlləri ciblərində olan çox az piyada gözə dəyir. Xırdavat dükanının qarşısında öz gənclik dostu ilə görüşmək üçün yüz mil yol gəlmiş kişi isə damağında siqaret, hələ də gözləyirdi. Təxminən iyirmi dəqiqə də keçdi və qəflətən yolun əks tərəfindən küçəni keçməyə tələsən uzun şinelli, yaxalığını qulağınadək çəkmiş hündür bir kişi peyda oldu. O, birbaşa bayaqdan burada gözləyən kişiyə yaxınlaşdı.
– Bob, bu sənsən? – o, tərəddüdlə soruşdu.
– Ah, sənsənmi, Cimmi Vels? – qapıdakı kişi qışqırdı.
– Allah, sən saxla, – təzə gələn kişi həyəcanlandı və onun hər iki əlini ovcunda bərk-bərk sıxdı. – Bob, bilirdim ki, əgər sağsansa, səni burada tapacam. Hə, yaxşı, yaxşı, iyirmi il uzun müddətdir. Artıq köhnə restorandan da əsər-əlamət qalmayıb, Bob, kaş ki o, burada olardı və biz keçmiş günlərdə olduğu kimi yenə birlikdə şam edərdik. Qərbdə işlər necədir, qoca?
– Əla, istədiyim hər şeyi Qərbdən aldım. Sən çox dəyişmisən, Cimmi. Heç vaxt düşünməzdim ki, bu qədər uzunboylu olarsan.
– Ah, iyirmi yaşdan sonra boyum çox uzandı.
– Nyu-Yorkda işlərin necə gedir, Cimmi?
– Pis deyil. Şəhər idarələrinin birində işləyirəm. Gəl, Bob, indi biz tanıdığım bir yerə gedib keçmiş günləri doyunca xatırlayacağıq.
İki dost küçəni qol-qola yuxarı qalxmağa başladı. Uğurlarından lovğalanan qərbli öz karyerasının tarixini təsvir etməkdən sanki zövq alırdı. O biri isə öz şinelinə qısılıb maraqla qulaq asırdı. Küçənin küncündə büllur çilçıraqla alışıb-yanan bir əczaxana var idi. Onlar bu çilçırağa çatanda bir-birinin üzünə daha yaxından baxmaq üçün hər ikisi eyni vaxtda çevrildi. Qərbdən olan kişi qəflətən dayandı və qolunu çəkdi.
– Sən Cimmi Vels deyilsən! – o, boğuq səslə dedi. – Düzdü, iyirmi il uzun müddətdi, ancaq insanın burnunun quruluşunu romalı burnundan34 mops burnuna35 dəyişəcək qədər yox.
– Bu müddət bəzən insanı yaxşıdan pisə də çevirir, – hündür kişi dedi. – Sən təxminən on dəqiqədir ki, həbs olunmusan, “İpək” ləqəbli Bob! Çikaqodan göndərilən teleqramda bu yerlərə gələcəyini güman edirdilər və səninlə danışmaq istədiklərini bildirirlər. İndi isə bölməyə getməzdən əvvəl mən söz verdiyim məktubu sənə çatdırmalıyam. Sən onu pəncərənin qabağında oxuya bilərsən. Bu, patrulda işləyən Velsdəndir.
Qərbli ona uzadılan kiçik kağız parçasını ehtiyatla açdı. Oxumağa başlayanda onun əlləri çox möhkəm idi, ancaq qurtaranda artıq bir az titrəyirdi. Məktub isə olduqca qısa idi: “Bob, mən vaxtında görüş yerində idim. Ancaq sən kibriti çıxarıb siqareti yandıranda mən Çikaqoda axtarılan adamın üzünü gördüm. Bir vaxtlar dost olduğumuz üçün səni həbs edə bilməzdim, ona görə də səssizcə oradan uzaqlaşdım və bu işi yerinə yetirməkçün mülki geyimli kişini göndərdim.
YAŞIL QAPI
Rudolf Şteyner əsl macərapərəst idi. Çox nadir hallarda axşamlar qeyri-adi macəra axtarmaq üçün birnəfərlik otağından çölə çıxmazdı. Bəzən taleyi azdırmaq istəyi onu qəribə yollara gətirib çıxarırdı. İki dəfə polis şöbəsində gecələmişdi; hər dəfə cibgirlərin qurbanına çevrilirdi; xoş bir qadın diqqəti üçün saatı və pul kisəsindən keçməli olurdu. Buna baxmayaraq macəra səhnəsində qarşısına atılan hər bir əl dəsmalını36 həvəslə yerdən qaldırırdı.
Bir