иңкү куенына Шүрәле халкының Олуг Корылтае җыелды.
Кояш күзне чагылдырып яна, кыздыра иде инде. Күк, җир, тереклек, үсемлекләр – барчасы аның иркенә буйсынып ята. Кабарынкы Аргы Ялпы тавы астындагы түгәрәк Кәрәкә күле сурәте ышкылып беткән көмеш тәңкәдәй ялтырап, чалт аяз күккә елмаеп ята. Тәкәрлек сазлыгын баскан былтыргы сары чуклы камышлар, көрән җикәннәр әллә нидә бер талгын җил исеп куйганда кыштырдашалар, шау яшел көннәренең кибеп беткән истәлекләрен сагынышып пышылдашалар. Пыяла шикелле тигез Сандугач үзәнен чикләп куйган тирән ярлы инеш, ашыга-ашыга, Чулман елгасына ага да ага, ага да ага. Инешнең аргы ягындагы басуларда көз җиткәндә гуҗ Тайга Катнаш Дәүләтләр империясенең капкорсак амбарларына, төпсез чоңгылларына озатыласы арыш, бодай уҗымнары, наркоманнар кебек миңгерәп, бар тамырлары белән, комсызланып, пестицид имә…
Кыскасы, гап-гади бер көн иде.
Сандугач үзәнендәге сөрү җиренә дүрт Адәми зат икешәр чәчкеч таккан тракторда тары чәчә иде. Бервакытны аргы баштан әйләнеп килгәндә, алар Бирге Ялпы иңкүлегеннән шайтан өермәсе күтәрелеп, камышларны бөгә-сындыра, җикән йоннарын ак болыттай туздыра-туздыра, туры килгән кошларның канатларын каера-каера, басуның йомшак кара туфрагын корыч гөрҗидәй күтәреп, үзләренә таба якынаюын күреп алдылар. Коры Кызыл чокыр тирәли утыртылган каенлык буенда тыныч кына утлап йөргән илле биш баш ат көтүе, җәһәт кубып, җан-фәрманга авыл ягына томырылды. Аларның яллары да, койрыклары да чәбәләнеп, үрелеп беткән; шундук шабыр тиргә баттылар, танауларыннан, шарлап, сары күбек ургып чыкты. Ул да булмады, тракторлар күмәк төчкерергә, морҗаларыннан боҗра-боҗра кучкыл төтен ургыта-ургыта йөткерергә тотындылар; ахырда, тыннары буылып кысылгандай, шып туктап калдылар, сүнделәр. Андагы Адәми затлар җиргә сикерешеп төштеләр дә әүвәлге әвен базыннан калган чокырга постылар. Сазлык түмгәкләренә охшап, башлары гына тырпаеп калды. Тәкәрлек сазлыгындагы куе коры камыш дүрт урында дәррәү дөрләп яна башлаган иде дә, Аргы Ялпы ягыннан күтәрелгән тагын бер шайтан өермәсе килеп җиткәч, андагы ут су сипкәндәй басылды, сүрелде, сүнде. Ул арада беренче шайтан өермәсе тракторлар турысына килеп җитте дә, астагы сөңгедәй очы белән бер трактор белән чәчкечне кыл урталай ярып аударгач, ыжгырып шаулый-шаулый, ары узып китте.
Бу хәлгә ни гаҗәпләнергә, ни куркырга өлгермәгән дүрт Адәми зат кайсы башын, кайсы артын кашып алдылар, аннары тәмәке көйрәтеп җибәрделәр. Арадагы иң яшенең кулындагы керле, тузанлы кап эчендәге шырпылар шылтыр-шылтыр килешеп калтыранды.
– Шүре җибәргәнсең, ахры, – диде өлкәне.
– Суң… Әллә мондый нәрсәне көн дә күргәнме, Ибрай абый?
Ибрай дигәннәре голдыр-голдыр көлеп җибәрде. Аның өске казналыгында – ике, астагысында өч теше юк иде. Йөзен кояш, җил каралтып бетергән. Шуңа күрә учлап-учлап сипкәндәй мул сипкелләре җиз шикелле ялтырап тора. Ул бөкрәеп утырган Ильяска эчкә баткан зәп-зәңгәр күзләрен төбәп карады да, калын иренен турсайтып:
– Бумы?! – диде. – Бераз салсаммы?
Аның каршында