sözün həm məcazi, həm də birbaşa mənasında sevdiyin, bağlandığın, sənin üçün əziz olan canlını suda boğmağı bacarmalısan. Qadınlar “Mumunu suda boğmağı bacarmırlar”. Ona görə “malikanəni tərk edə bilmirlər”. Dəqiq bilirəm bu fikirlərimin heç bir elmi əsası yoxdu. Bu fikirlər olsa- olsa xəstə təxəyyülümün məhsullarıdı. Zaman-zaman bu mövzuda özümü tərbiyələndirməyə cəhdlər edirəm. Deyirəm ayıbdı, iyirmi birinci əsrdə yaşayırıq, bu qədər kitab oxumusan, bəs bu axmaq fikirlər nədir belə sənin başında dövran edir? Sonuncu dəfə bu mövzuda üç il əvvəl özümü babat tərbiyələndirmişdim. Üstəlik həmin vaxt bir konfransda iştirak etməli oldum. Konfransda bir qadın o qədər gözəl çıxış etdi ki, başımda qadınlar haqqında dövran edən axmaq fikirlərə görə lap xəcalət çəkdim, hətta, dəqiq yadımdadı necə xəcalət çəkdimsə əməlli-başlı tərlədim. Sonra konfransda çay, kofe içmək üçün fasilə elan olundu. Gözəl çıxış edən, öz çıxışı ilə başımda fırlanan fikirlərimə görə məni utandıran qadın başqa bir qadının əlindən tutdu. Onlar ikinci sinif şagirdiləri kimi atdana-atdana elə bir səydəş tərzdə konfrans zalın tərk etdilər ki, olmayan ətim töküldü. Təkcə saçlarının üclarına bağlanmış ağ bant çatışmırdı. Fikrləşdim yox e, bunlarda nəsə problem var və beləliklə özümü babat tərbiyələndirmək bu mənzərənin nəticəsində heyif ki, çilik-çilik oldu. Heç özüm də o əziyyətli, babat özünütərbiyələndirməyin elə qəfildən çilik-çilik olmasını istəməzdim.
Neçə il Azərbaycanda yaşamış, Azərbaycan dilində çox xoş bir ləhcəylə danışan, aramızda səmimi münasibətin olduğu bir amerikalı qızla içki məclisindən sonra gic-gic mövzularda söhbət edirdik. Ona belə sual verdim: “Həyatında neçə sevgili olub?” Başladı həyatının müxtəlif dövrlərini xatırlayaraq sevgililərini bir-bir sadalamağa. Sadaladıqca barmaqların qatlayırdı. Bir, iki, üç, dörd, beş, altı, yeddi, səkkiz… Səkkizə çatanda mən bir az təəccüb hissi keçirdim. Qız bunu gördü, sadalamağın saxlayıb dedi “Neyləyim Seymur, qəhbəyəm də…” İndi o qızın sözü olmasın, neyləyim, özümlə bacara bilmirəm, axmaq-axmaq fikirləri başımdan çıxarmaqda acizəm. Sizlərdən son dərəcədə xahiş edirəm, mümkünsə başımda fırlanan, heç bir elmi əsası, heç bir elmi dayağı olmayan bu qəhbə fkirlərə görə məni bağışlayın…
“Gözündən düşməkdən qorxuram” sözlərini deyən və mənim üçün əziz olan ikinci adam sənsən.
Mənim bir dostum var. Buna bir adam pul atmışdı. Güya şərikli sex açıb üzüm şirəsi buraxmaq istəyirmişlər. Adam dostumu aldadıb. Pulu götürüb dəyəsən Rusiyaya qaçıb. Dostuma sual verdim ki, a kişi, camaata İranın, Turanın yolun sən öyrətmisən, şeytana papış tikirsən, bəs necə oldu səni aldatdılar. Dedi vallah hər şeyi hesablamışdım. Apardı məni bir üzümlüyə, üzümlüyü göstərib dedi ki, bu da bizim üzümlüyümüzdü. Üzümü sex üçün burdan yığacağıq. Bax orda aldandım. Evim bax o üzümlükdə yıxıldı.
Hər bir adamın zəif, açıq, qorunmayan yeri, hər bir adamın öz üzümlüyü olur. Mənim də zəif, açıq, qorunmayan yerim, üzümlüyüm koloritli sözə qarşı olan həssaslığımdı. Bir həftə əvvəl tanışlardan biri yazıb hal-əhvalımı soruşmuşdu. Dedim, sağ ol, babatam, sən necəsən. Belə cavab verdi: “Heç nə, oturmuşuq evdə, şəhəri təhvil vermişik camaata. Arada kiminsə öldüyünü eşidəndə yasına gedirik”. Bir həftədi bu cavab mənə babat bədii kef verir və yəqin ki, bir neçə həftə də bu koloritli cavabın təsirı altında olacam.
Yadımdadı, qanım qara idi. Üstümə ağırlıq çökmüşdü. Sənə zəng etdim. Dedim, qanım qaradı. Sən də dedin ki, hardasan, gəlim bir az düşük-düşük danışım, kefin açılsın. Bax, mənim evim orda yıxıldı. Orda tam məğlub oldum. Sənə qarşı məndə sonsuz dərəcədə doğmalıq hissi yarandı. Əgər sən “əşi boş ver getsin, kef elə, möhkəm ol” kimi sözlərdən birin işlətsəydin, o sözlər heç yadımda qalmazdı. Amma “gəlim bir az düşük-düşük danışım, kefin açılsın” sözlərin deməklə mənə sarsıdıcı zərbə vurdun. Mən düşünürdüm ki, bu sözü deyən qız adi qız ola bilməz. Ümumiyyətlə, sənin adın, familiyan, hərəkətlərin mənə qeyri-adi görünürdü… Bütün bunların indi heç bir mənası yoxdu. Ola da bilməz. Olan olub, keçən keçib. Hər kəs öz həyatın yaşayır. Bundan əlavə artıq heç nə yazmaq istəmirəm. Hərçənd deməyə sözüm var. Sənə həyat və yaradıcılığında uğurlar arzulayıram.
Zərərli və zəhərli dərdlər haqqında
– Demişdiniz ki, yazıçı fikirlərinə görə qiymətləndirilməməlidir.
– Xeyir, fikirlərin vacib olduğuna inanmıram.
– Bəs onda bir yazıçını nəyə görə qiymətləndirməliyik?
– Məncə, yazıçı yazdıqlarının oxucuya verdiyi zövqə və oyandırdığı hisslərə görə qiymətləndirilməlidi.
Yazılarını diqqətlə oxuduğum, lap çoxdan tanıdığım hörmətli Yalçın İslamzadə neçə müddətdir ədəbiyyatın, ədəbiyyatçıların bostanına daş-kəsək atmağı özünə məşğuliyyət seçib. Son illər Yalçın bəy az qala hər yazısında ədəbiyyatın, ədəbiyyatçıların bostanına daş-kəsək atır, yazılarında ədəbiyyatı, ədəbiyyatçıları gözdən salmağa uğursuz cəhdlər edir. Məsələn, Yalçın bəy “Avropanın yarımçıq ağlı” adlı yazısında yazır:
“Aktiv oxucuların mütləq əksəriyyəti ədəbiyyat oxucularıdır və dayanmadan bir əsərdən digərinə keçir, oxuduqları ədəbi əsərlərin siyahısını artırır, hətta ədəbiyyatı təbliğ edən bəzi yazarlardan da çox mütaliə edirlər. Ancaq ədəbiyyat real həyat deyil və həyatdakı hansısa tipi hansısa əsərdəki obraza bənzətmək, ya da hansısa hadisəni hansısa əsərdəki hadisəyə oxşada bilmək və hər kəsin bildiyi problemləri kim bilir neçə mininci dəfə, bir az da koloritli formada ifadə etmək ziyalı olmaq deyil. Ədəbiyyatla başlamaq faydalıdır, ancaq o çərçivədə qalmaq mütaliənin səmərəsizliyi ilə nəticələnəcək.”
Əvvala ondan başlayaq ki, Yalçın bəyin fizika bayrağı altında ədəbiyyata qarşı elan etdiyi bu birtərəfli müharibəni başa düşməkdə, bu birtərəfli müharibəni yaradan, şərtləndirən səbəbləri axtarıb tapmaqda ciddi mənada çətinlik çəkirəm. Düzdür, Yalçın bəy qəti şəkildə iddia edə bilər ki, ədəbiyyata qarşı heç bir qərəzi yoxdur, yazılarındakı fikirlər düzgün başa düşülməyib, yaxud Erkin Qədirli demişkən, fikirləri kontekstdən çıxarılıb və s. və i. Lakin onu da nəzərə almaq lazımdır ki, biz də saqqalı dəyirmanda ağartmamışıq. Uzun illərdir yazı-pozunun içindəyik. Yazını oxuyanda müəllifin daxili aləmini, ovqatını, nə demək istədiyini, nə demək istəyib də tam deyə bilmədiyini azdan-çoxdan tutmağı, hiss etməyi bacarırıq. Yəni, Yalçın bəy hətta inkar etsə belə onun ədəbiyyata qarşı qərəzli mövqeyi yazılarında açıq-aydın hiss olunmaqdadır və onu da mutləq qeyd edim ki, bu təkcə mənim müşahidəm, qənaətim deyil, bir neçə digər qələm adamları da Yalçın bəyin ədəbiyyata qarşı qərəzini açıq-aydın hiss ediblər.
Beləliklə, hal-hazırda bu suala cavab tapmaq mənim üçün çox maraqlıdır; görəsən Yalçın bəy ədəbiyyata