УРФОН ОТАЖОН

ДАВЛАТ


Скачать книгу

меросдан іам эмас, озгина бєлса іам кєпрої меросни мана буларга їолдирсам хотиржам бєлардим.

      – Мен шунинг учун сєрадимки, – дедим мен, – сенда мулкка унчалик берилишни сезмадим: бундай іолат одатда бойликни єзи топмаган одамларда бєлади. Єзлари бойлик орттирганлар бойликни икки баробар кєпрої їадрлайдилар. Шоирлар єз асарларини, оталар эса – єз болаларини їандай яхши кєрсалар, бойиб кетган одамлар іам пулга шундай меір билан їарайдилар – бошїа одамлар каби эхтиёт даражасида эмас, балки, гєё єз асарларидай кєрадилар. Бундай одамлар билан мулоїотда бєлиш їийин: бойликдан бошїа іеч нарса уларга хуш ёїмайди.

      – Сен іаїсан.

      – Албатта, яна ушбуни менга айт: кєп мулкка эга бєлишдан келадиган энг катта эзгулик, яхшилик нимадан иборат?

      (Адолат іаїидаги масалани муіокама їилиш)

      – Айтиш керак-ки, – деди Кефал, менинг сєзларимга кєпчилик ишшонмайди. Биласанми, Суїрот, кимга-ки єлим іаїида єйласа, у одам даішатга тушади ва аввал іеч іам хаёлига келмаган фикрлар оўушида їолади. Аид іаїидаги ривофтлардан – яъни ким бу дунёда адолатсиз иш їилган бєлса, у ерда жазоланишидан – шу пайтгача у кулган бєлса, бу іолатда унинг дилини жунбушга келтиради: агар бу іаїиїат бєлса нима бєлади? Унинг єзи іам – кексалик ожизликлариданми ёки у дунёга яїинлашиб їолганиданми – їандайдир оїилрої бєлиб їолади.

      Энди уни гумонлар ва хавотирланишлар исканжага оладилар, кимнидир хафа їилиб їєймадиммикан, деб у ташвишланади. Ким-ки єз іаётида кєп адолатсиз ишлар їилганини билса, худди бирданига уйїудан уйўониб юборилган боладек їєрїиб кетади ва келгусида фаїат ёмонликларни кутади. Ким-ки адолатсиз ишлар їилмаганлигини билса, унга бир хушіол умид, Пиндар айтганидек, «кексалик энагаси» іамроі бєлади. Суїрот, ким-ки іалол ва художєйлик, таїводорлик билан умр єтказган бєлса, унга

      Кексалик энагаси,

      Їалбни эркаловчи ширин умид іамроі бєлади;

      Бандаларнинг єзгарувчан ниятларини

      Іаммасидан кєпрої бошїаради, –

      деб у (Пиндар) аъло даражада яхши айтган.

      Буни у жуда яхши айтган, іайратланарли даражада кучли. Бунга мен ушбуни їєшиб айтаман-ки, давлатманд бєлиш – бу албатта жуда іам яхши, аммо іар ким учун эмас, балки фаїат виждонли одам учун яхшидир.

      Сен майли беихтиёр кимнидир алдаганингдан, кимгадир ёлўон сєзлаганингдан ёки худога їандайдир їурбонлик ёіуд инсонга – пул, – їарз бєлиб їолганингдан хавфсирамай бу дунёдан дунёга єтиш, буларнинг іаммасида давлатманд бєлиш катта аіамиятга эгадир. Бошїа кєп нарсалрга іам бойлик зарур, аммо бирини бошїаси билан таїїослаб Суїрот, єйлайманки, буларнинг іаммасида аїли бор одам учун бойлик арзимаган нарса эмас ва унга у (бойлик) жуда асїотади.

      – Ажойиб сєзлар, Кефал, аммо адаолатнинг єзи борасида: уни биз оддий іалоллик (виждонлилик) ва їарзга олинганни бериш деб іисоблашимиз керакми ёки бир амал (іаракат)нинг єзи баъзан адолатли, баъзан эса адолатсизлик бєладими? Мен ушбу мисолни келтираман: агар