ЧОРИЕВ АҲМАДЖОН

СОҲИБҚИРОН МАЪНАВИЯТИ 2


Скачать книгу

Амир Темур ва темурийлар давридаги кўповозли ритмик усуллар ва қўшикларни тиклаш, Армиямизни ижро марромига анъанада қўллакилган, жаҳонни ҳайратга солувчи довдиратадиган, ҳаяжон босимига эга театрал миниатюра шаклидаги бадиийлигини тикласак айни муддао бўлар эди. Ушбу ижро партитураси ва клавирлари муаллиф томонидан амалга оширилганини ва таклиф этилса, ҳарбийларимизга тиклаш мумкинлигини      холисона

      билдирмоқчимиз.

      АМИР ТЕМУР ДАВЛАТИДА МОДДИЙ МАДАНИЯТ

      Моддий маданият.Амир Темур ва темурийлар мамлакат мустақиллиги, эл – юрт осойишталиги, уни обод этишда бунёдкорлик ишларига катга аҳамият бердилар. Амир Темурга хар бир зафарли вокеа ва севинчли қодисани мухташам меъморлик обидаси барпо этшп билан нишонлаш одат бўлган. Шу максадда Ҳиндистон, Шероз, Исфахон ва Дамашкнинг машхур уста – хунармандлари мамлакатда хашамдор иморату иншоотлар бино килганлар. Бу даврда Чингизхон хужуми ва мўғулларнинг бетўхтов боскинлари окибатида вайронага айланган Самарканд, Бухоро, Термиз, Марв, Банокат (Шоҳрухия) каби кадимги шахарлар, калъа ва истеҳкомлар кайта тикланди, яъни шахарлар ва кишлоқпар кад кўтарди. Сохибкироннинг буйругига асосан 1365 йилда Қарши, 1370 йилда Самарканд, 1380 йилда Кеш шахарлари атрофида мудофаа деворлари барпо этилади.

      Амир Темур забт этган мамлакатларида хам бунедкорлик шпларини амалга ошириб бир катор шахарлари (1258 йил мўғуллар томонини вайрон килган Ирок пойтахти Бағдодни, Доғистон Республикасидаги Дарбандни, 1221 йилда мўғуллар исгилоси даврида вайрон к илинг ан Араке ва Кура дарёлари бирлажадиган ерга я кин бўлган шахар – Байлаконни (1403 йил))ни кайта тиклади. Амир Темур томонидаи Табризда масжид, Шерозда сарой, Бағдодца Мадраса, 1389 – 1395 йилларда Туркистонда машхур шайх Хожа л„Ахмад Яссавий. кабри устига макбара курдирилган бўлса-да, лекин асосий эътиборини она шахри Кеш (Шахрисабз) ва пойтахти Самаркандга каратди.

      Кешда отасининг кабри устига макбара, ўгли Жахонгирга макбара билан масжид курдирди. Амир Темур хукмронлигининг илк даврида Кеш шахрини пойтахтга айлантириш ниятида бўлиб, унинг ободончилигига катта ахамият берди, бу ерда машхур Оксарой кад кўтарди. Амир Темур Кешни Мовароуннаҳрнинг маданий марказита айлантиришга ҳаракат килди. Шу боисдан бу шахар «Қуббат ул – илм вал адаб», яъни «Илм ва таълим гумбази» деган сифат-билан шухрат топтан. Амир Темур ва Темурийлар даврида Шахрисабзда улкан салтанатнинг йирик шахрига, барлос бекларининг йзга кароргохига айлантирилган. Шахар атрофи калъа девори билан ўраб олинган.2825

      Шахрисабзда Амир Темур томонидан «Дор ус – Сиёдат» («Саййидпар уйи») макбараси ва Оқсарой курилган.

      Дорус-Сиёдат«Сашшдларуйи» (1379 – 1380) Шахрисабзнинг жанубий – шаркий кисмида Амир Темур курдирган макбара комплекси. XIX – XX аср бошларида кисман таъмирланган. Фарзанди Жаҳонгир Мирзо макбараси (Ҳазрати Имом макбараси) ва Амир Темурга мўлжалланган ер ости гўрхонаси сакланиб колган. Дор ут-типоват билан бир ансамблни ташкил килган. Шарафуддин Али Яздий «Зафарнома»сида